Jan Mertka

Jan Mertka (ur. 27 lipca 1899 w Przygodzicach, zm. 27 grudnia 1918 w Szczypiornie^[1][2]) – polski robotnik, pierwszy poległy powstaniec wielkopolski.

Jan Mertka

Data i miejsce urodzenia	27 lipca 1899 Przygodzice
Data i miejsce śmierci	27 grudnia 1918 Szczypiorno
Zawód, zajęcie	robotnik
Odznaczenia

Życiorys

W poszukiwaniu pracy wyemigrował do Westfalii, gdzie pracował w piekarni i w fabrykach (m.in. w Bochum) jako monter-elektryk.

Aktywnie angażował się w prace polskich towarzystw młodzieżowych w Niemczech. Podczas I wojny światowej został wcielony do armii pruskiej w Chociebużu.

W 1918 wstąpił do I Batalionu Pogranicznego, stacjonującego w Szczypiornie, sformowanego w Kaliszu, m.in. z żołnierzy funkcjonującego w Republice Ostrowskiej I Pułku Polskiego z Ostrowa Wielkopolskiego, rozwiązanego na rozkaz Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu.

27 grudnia, w dniu wybuchu powstania, Jan Mertka odbywał służbę patrolową w Szczypiornie. Poległ podczas ostrzału ze strony niemieckiej, około godziny 11.30. W odpowiedzi powstańcy zajęli Boczków, który stał się pierwszą w całości wyzwoloną miejscowością w Poznańskiem.

Za pierwszego poległego powstańca wielkopolskiego część historyków uznaje postrzelonego śmiertelnie w Poznaniu około 6 godzin po Janie Mertce Franciszka Ratajczaka.

Upamiętnienie

Pochowano go wśród innych powstańców na Nowym Cmentarzu na Wenecji w Ostrowie. Uhonorowany pomnikiem w Boczkowie, tablicą pamiątkową w Przygodzicach oraz ulicą w Ostrowie, Przygodzicach i Nowych Skalmierzycach.

Galeria

• 
  Kwatera grobów uczestników powstania wielkopolskiego. Miejsce spoczynku Jana Mertki.
• 
  Miejsce spoczynku Jana Mertki.
• 
  Pomnik Jana Mertki w Boczkowie.
• 
  Tablica upamiętniająca w Boczkowie.
• 
  Tablica upamiętniająca w Przygodzicach.
• 
  Budynek w Przygodzicach gdzie uczył się Jan Mertka.
• 
  Ulica Jana Mertki w Przygodzicach.
• 
  Ulica Jana Mertki w Nowych Skalmierzycach.
• 
  Ulica Jana Mertki w Ostrowie Wielkopolskim.
• 
  Tablica ulicy w Ostrowie Wielkopolskim.

Przypisy

1. Słownik biograficzny Wielkopolski południowo-wschodniej : ziemi kaliskiej. Danuta Wańka (red.). Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2003, s. 140. ISBN 83-85638-41-5.
2. Sto dokumentów na stulecie : wybór materiałów archiwalnych z zasobu Archiwum Państwowego w Kaliszu. Grażyna Schlender (red.). Kalisz: Archiwum Państwowe w Kaliszu, 2019, s. 148–149. ISBN 978-83-950226-1-6.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 1959151778255618130005
• PLWABN: 9810628386605606
• NUKAT: n2019065715