Loading AI tools
Jan Konrad Liberda (ur. 26 listopada 1936 w Bytomiu, zm. 6 lutego 2020 tamże) – polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, związany przez niemal całą karierę z Polonią Bytom, trener. Dwukrotny mistrz Polski, zdobywca Pucharu Intertoto i Pucharu Ameryki, dwukrotny król strzelców ekstraklasy, reprezentant Polski.
| Pełne imię i nazwisko |
Jan Konrad Liberda | ||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
26 listopada 1936 | ||||||||||||||||||||||||
| Data i miejsce śmierci |
6 lutego 2020 | ||||||||||||||||||||||||
| Wzrost |
168 cm | ||||||||||||||||||||||||
| Pozycja | |||||||||||||||||||||||||
| Kariera juniorska | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Kariera seniorska[infobox 1] | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Kariera reprezentacyjna | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Kariera trenerska | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Jako młody chłopak chciał zostać piłkarzem bytomskiej Polonii, nie był jednak dostrzegany przez trenerów dziecięcych zespołów tego klubu[1]. W 1949 zapisał się wobec tego do Budowlanych Chorzów, gdzie występował pod nazwiskiem Bartłamowicz. W kolejnym roku został w końcu członkiem Polonii, występującej w latach 1950–1955 pod szyldem Ogniwa Bytom. Do afiliacji doszło 2 maja 1950[2]. Idolem Liberdy w pierwszej drużynie był Kazimierz Trampisz, od którego przejął kresowy akcent[1].
W I lidze Liberda zadebiutował 5 września 1954 w meczu z Ogniwem Kraków (0:1). Spotkanie zostało później unieważnione i powtórzone, jednak za ten występ został mistrzem Polski 1954. Przez kilkanaście kolejnych lat był podstawowym graczem Polonii, w której występował w linii ataku na pozycji lewego łącznika. Dwukrotnie zdobył tytuł króla strzelców ekstraklasy: w 1959 zdobył 21 bramek (tyle samo co Ernest Pol), a w 1962 wystarczyło mu 16 trafień. W 1962 zdobył z Polonią drugie mistrzostwo Polski – w finałowym dwumeczu o tytuł z Górnikiem Zabrze (4:1, 1:2) zdobył dwie bramki – a w 1965 europejski Puchar Intertoto, zwyciężając w finale z SC Leipzig (0:3, 5:1). Polonia to jedyna w historii polska drużyna, która zdobyła jakiekolwiek kontynentalne trofeum[3]. Również w 1965 Ślązacy sięgnęli po Puchar Ameryki, triumfując w finale amerykańsko-europejskich rozgrywek International Soccer League (Interliga) rozgrywanym z Duklą Praga (2:0, 1:1). Liberda został wybrany najlepszym zawodnikiem tamtej edycji Interligi.
Mimo przeciętnych warunków fizycznych[4] Liberda słynął z techniki, pracowitości i skuteczności oraz talentu przywódczego i waleczności. Z powodu swojego charakteru bywał zawieszany za dyskusje z sędziami i działaczami. W 1958 poprzez pobyt w Śląsku Wrocław chciała go przejąć Legia Warszawa, jednak jej zamiary udaremnił I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Katowicach Edward Gierek. Liberda w ciągu swojej kariery miał wiele propozycji z innych polskich klubów, wszystkie jednak odrzucał[1]. W I lidze zagrał dla Polonii 304 razy, zdobył najwięcej bramek w historii klubu – 146. W sezonie 1962 jego szesnaście goli stanowiło 5,86% wszystkich trafień ligowych piłkarzy tamtej edycji MP – po nim już nikt nie osiągnął takiego współczynnika. Pozostaje też ostatnim, który w jednym sezonie polskiej ligi strzelił więcej goli niż było kolejek do rozegrania oraz jedynym w historii, który w pięciu kolejnych edycjach ekstraklasy trafiał do siatki co najmniej piętnaście razy[3]. Przez wielu uznawany jest za najlepszego piłkarza Polonii w historii[2].
W 1969 wyjechał za ocean, gdzie krótko bronił barw polonijnego zespołu Chicago Eagles. Pod koniec tamtego roku został graczem holenderskiego AZ '67. W sezonie 1969/70 osiągnął z tym zespołem ćwierćfinał pucharu kraju, jednak już rok później drużyna spadła z ekstraklasy. Liberda zagrał w Holandii w lidze i pucharze 51 razy, zdobywając dwie bramki[5].
Pod koniec rundy wiosennej sezonu 1970/71 wrócił na krótko do Polonii, by w kolejnym sezonie zostać grającym asystentem trenera drugoligowego GKS Katowice. Rychło zakończył karierę.
W 1955 znalazł się w kadrze prowadzonej przez Kazimierza Górskiego reprezentacji Polski U-18 na rozgrywany we Włoszech Turniej Młodzieżowy UEFA[1]. Zorganizowano w nim wyłącznie fazę grupową; Polacy w grupie C zajęli trzecie miejsce, za Bułgarią i Hiszpanią, a przed Irlandią Północną[6]. W kolejnych latach Liberda występował też w państwowej drużynie młodzieżowej (U-23).
W pierwszej reprezentacji Polski zadebiutował 20 maja 1959 w rozegranym w Hamburgu meczu z Niemcami Zachodnimi[7] (1:1). Bramkę dla Polaków Krzysztof Baszkiewicz zdobył z podania Liberdy[2].
W 1960 zdobył jedną z bramek w spotkaniu kadry Polski z brazylijskim klubem Santos FC (2:5) na Stadionie Śląskim w Chorzowie. Dwukrotnie dla gości trafił Pelé, wówczas młoda gwiazda światowego futbolu[8]. W 1966 podczas tournée polskiego zespołu po Ameryce Południowej Liberda zdobył wszystkie trzy bramki dla biało-czerwonych w dwóch spotkaniach z Brazylią (1:4, 1:2) i Argentyną (1:1). Drugi pojedynek z Canarinhos (w ich składzie znaleźli się m.in. Pelé i Garrincha) rozegrano na obiekcie Maracanã; Liberda jest jedynym Polakiem, który strzelił gola na tym stadionie. Mecz ten obserwowało ponad 130 000 widzów, co jest rekordem polskiej reprezentacji. Po spotkaniach z Latynosami bytomianin zyskał przydomek Biały Pelé[4].
Łącznie w reprezentacyjnym zespole A zagrał 35 razy, zdobywając osiem goli. Występował w meczach towarzyskich oraz eliminacjach do mistrzostw świata, Europy i zawodów olimpijskich. Międzynarodową karierę zakończył w 1967 po meczu z ZSRR (0:1) w eliminacjach olimpijskich. Nie pojechał pociągiem na rewanż do Moskwy po tym, jak poczuł się zlekceważony przez sztab szkoleniowy odmową podejścia któregoś z jego członków do telefonu, gdy dzwonił do niego z Rzepina, niedaleko przejścia granicznego, oczekując na sprowadzanego z Niemiec Zachodnich Forda Taunusa[8]. Za tę zuchwałą reakcję niektórzy działacze domagali się dla zawodnika wieloletniej dyskwalifikacji, lecz po raz kolejny pomógł mu Edward Gierek, wyciszając aferę. Piłkarz w reprezentacji więcej jednak nie zagrał.
Po krótkim epizodzie w Katowicach, w latach 1972–1975 pracował jako szkoleniowiec w pierwszoligowym Zagłębiu Sosnowiec. Był asystentem Antoniego Brzeżańczyka, Czesława Uznańskiego i Nándora Bányaia, prowadził też zespół samodzielnie oraz w duetach z Uznańskim i Kazimierzem Trampiszem[9].
W kolejnych latach pracował w CKS Czeladź oraz klubach zachodnioniemieckich: TuS Schloß Neuhaus (1977–1978[10] oraz krótko na przełomie grudnia 1982 i stycznia 1983[11]) i VfB Oldenburg (1983–1984).
Drugoligową bytomską Polonię obejmował dwukrotnie, jej piłkarzy szkolił najpierw w latach 1980–1982, a następnie w rundzie jesiennej sezonu 1991/92[12].
Liberda pochodził z polskiej rodziny osiadłej w bytomskiej dzielnicy Rozbark w ówczesnych granicach Niemiec[2]. Miał dwóch braci. W 1975 został absolwentem AWF w Katowicach, uzyskując tytuł trenera II klasy. Posiadał też wykształcenie technika górnika i ślusarza. Miał żonę Teresę oraz syna.
Przez długie lata, od początków XXI wieku cierpiał na chorobę Alzheimera, przez którą po jakimś czasie stracił kontakt z rzeczywistością[8]. Zmarł w rodzinnym mieście w wieku 83 lat[13]. Pochowany został 11 lutego 2020 na cmentarzu Świętej Trójcy w Bytomiu[14].
Klubowe
| Klub | Sezon | Liga | Liga | Puchar[uwaga 2] | Europa[uwaga 3] | Inne[uwaga 4] | Suma | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mecze | Bramki | Mecze | Bramki | Mecze | Bramki | Mecze | Bramki | Mecze | Bramki | |||
| Ogniwo Bytom | 1954 | I liga | 1[uwaga 5] | 0 | 0 | 0 | – | – | 1 | 0 | ||
| Polonia Bytom | 1955 | I liga | 14 | 2 | 2 | 1 | – | – | 16 | 3 | ||
| 1956 | II liga | 3 | 3 | – | – | |||||||
| 1957 | I liga | 22 | 9 | – | – | – | 22 | 9 | ||||
| 1958 | I liga | 20 | 5 | – | 2 | 0 | – | 22 | 5 | |||
| 1959 | I liga | 22 | 21 | – | – | – | 22 | 21 | ||||
| 1960 | I liga | 22 | 15 | – | – | – | 22 | 15 | ||||
| 1961 | I liga | 26 | 15 | – | – | – | 26 | 15 | ||||
| 1962 | I liga | 14[uwaga 6] | 16 | 3 | 2 | – | – | 17 | 18 | |||
| 1962/1963 | I liga | 26 | 16 | 4 | 4 | 1 | – | 26 | 20 | |||
| 1963/1964 | I liga | 25 | 13 | 1 | – | 25 | 14 | |||||
| 1964/1965 | I liga | 26 | 12 | 0 | – | 26 | 12 | |||||
| 1965/1966 | I liga | 24 | 8 | 0 | – | 24 | 8 | |||||
| 1966/1967 | I liga | 26 | 8 | 0 | – | 26 | 8 | |||||
| 1967/1968 | I liga | 13 | 2 | 0 | – | 13 | 2 | |||||
| 1968/1969 | I liga | 20 | 3 | 0 | – | – | 20 | 3 | ||||
| Ogólnie | 301 | 145 | 8 | 11 | 6 | 1 | 315 | 157 | ||||
| AZ '67 | 1969/1970 | Eredivisie | 16 | 1 | 3 | 1 | – | – | 19 | 2 | ||
| 1970/1971 | Eredivisie | 30 | 0 | 2 | 0 | – | – | 32 | 0 | |||
| Ogólnie | 46 | 1 | 5 | 1 | – | – | – | – | 51 | 2 | ||
| Polonia Bytom | 1970/1971 | I liga | 3 | 1 | 0 | 0 | – | 0 | 0 | 3 | 1 | |
| GKS Katowice | 1971/1972 | II liga | 0 | – | – | |||||||
| Ogólnie w karierze | 350 | 147 | 13 | 12 | 6 | 1 | 369 | 160 | ||||
Międzynarodowe
| Polska | ||
|---|---|---|
| Rok | Mecze | Gole |
| 1959 | 5 | 2 |
| 1960 | 2 | 0 |
| 1961 | 2 | 0 |
| 1962 | 3 | 0 |
| 1964 | 3 | 2 |
| 1965 | 8 | 0 |
| 1966 | 10 | 4 |
| 1967 | 2 | 0 |
| Ogólnie | 35 | 8 |
| Lp. | Data | Miejsce | Występ | Przeciwnik | Gol na | Wynik | Rozgrywka |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | 21 czerwca 1959 | Stadion Olimpijski, Wrocław, Polska | 2 |  Izrael | 3:0 | 7:2 | Towarzyski |
| 2. | 7:2 | ||||||
| 3. | 7 października 1964 | Råsunda, Solna, Szwecja | 15 |  Szwecja | 2:2 | 3:3 | |
| 4. | 3:2 | ||||||
| 5. | 5 czerwca 1966 | Estádio Magalhães Pinto, Belo Horizonte, Brazylia | 26 |  Brazylia | 1:0 | 1:4 | |
| 6. | 8 czerwca 1966 | Maracanã, Rio de Janeiro, Brazylia | 27 | 1:2 | 1:2 | ||
| 7. | 11 czerwca 1966 | Estadio Monumental, Buenos Aires, Argentyna | 28 |  Argentyna | 1:1 | 1:1 | |
| 8. | 2 października 1966 | Stadion Pogoni, Szczecin, Polska | 31 |  Luksemburg | 2:0 | 4:0 | ME 1968 – eliminacje |
Klub
- Polonia Bytom[uwaga 1]
- I liga Mistrz: 1954, 1962
- I liga Wicemistrz: 1958, 1959, 1961
- I liga Trzecie miejsce: 1965/1966, 1968/1969
- Puchar Polski Finał: 1963/1964
- Puchar Intertoto Zwycięstwo: 1964/1965
- Puchar Intertoto Finał: 1963/1964
- International Soccer League Zwycięstwo: 1965
- II liga Mistrzostwo i awans do I ligi: 1956
Indywidualne
- Polonia Bytom
- I liga Król strzelców: 1959 (21 bramek), 1962 (16 bramek)
- Złote Buty: 1962
- Piłkarz Roku Przeglądu Sportowego: 1966
- W latach 1950–1955 jako Ogniwo Bytom.
- Do sezonu 1962 włącznie mecze Pucharu Polski rozgrywanego w systemie jesień-wiosna przypisano rozgrywkom ligowym zgodnie z rokiem kalendarzowym.
- Uwzględniono: Puchar Europy – 6 (1).
- Uwzględniono: Puchar Intertoto, International Soccer League.
- Uwzględniono mecz unieważniony i powtarzany.
- Uwzględniono: Baraż o MP – 2 (2).
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
