Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jakub Przyłuski inna forma nazwiska: Jacobus Priluscius, ps.: „Jessovius, Jeżowita, Jeżowita bakałarz” (ur. ok. 1512, zm. początek 1554 w Szczucinie nad Wisłą) – polski prawnik, pisarz polityczny, poeta i tłumacz, pisarz grodzki przemyski, pisarz ziemski krakowski. W 1603 roku jako autor trafił do pierwszego polskiego Indeksu Ksiąg Zakazanych powstałego z inicjatywy biskupa Bernarda Maciejowskiego[1].
O jego pochodzeniu, młodości i miejscach, gdzie pobierał naukę, wiadomo niewiele. Prawdopodobnie był szlachcicem. Posiadał spore wykształcenie humanistyczne: prawnicze i filologiczne, mimo że nie uczęszczał do Akademii Krakowskiej ani na uniwersytety zagraniczne. Władał językami starożytnymi: greckim i łaciną oraz hebrajskim. Rówieśnik i przyjaciel S. Orzechowskiego i M. Krowickiego, przebywał z nimi jako sekretarz na dworze protektora, wojewody krakowskiego Piotra Kmity (najpóźniej od lat 40. wieku XVI), gdzie zaznajomił się z formalistyką prawną i spotkał z przedstawicielami nowych prądów umysłowych, wyznających podobne hasła jak Przyłuski. Oskarżony przed królem o nowinkarstwo, znalazł obrońcę w Mikołaju Reju. Przyjął niższe święcenia kapłańskie, lecz zawsze wygłaszał radykalne poglądy. Przez 8 lat (od kwietnia 1540) pełnił urząd pisarza grodzkiego w Przemyślu. Później został proboszczem w Mościskach. Wkrótce przeszedł na kalwinizm i w roku 1550 ożenił się z Barbarą Dębieńską (Dembińską). W roku 1551 objął stanowisko pisarza ziemi krakowskiej. W Krakowie należał do kręgu intelektualistów, do którego należał m.in. Andrzej Frycz Modrzewski. W tym samym okresie założył własną drukarnię w Szczucinie, którą wkrótce przeniósł do Krakowa celem drukowania swego największego dzieła pt. Leges seu statuta ac privilegia Regni Poloniae. Zmarł na początku roku 1554 w Szczucinie nad Wisłą, której to wioski był właścicielem i gdzie mieszkał[2].
Autor prywatnego kompendium polskiego prawa spisanego po łacinie pt. Leges seu statuta ac privilegia Regni Poloniae (Ustawy, statuty i przywileje Królestwa Polskiego). Dzieło to, dedykowane królowi Zygmuntowi Augustowi, zostało wydane w 1553 roku. Składało się z 6 ksiąg: I – o ustroju państwa i stanach; II – o skarbowości; III – prawo karne i prywatne; IV – o procesie; V – o stosunku ziem do Korony; VI – o wojnie[3].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.