Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jakub I Zdobywca (katal. Jaume I el Conqueridor, hiszp. Jaime I el Conquistador, ur. 2 lutego 1208 w Montpellier, zm. 27 lipca 1276 w Walencji) – król Aragonii i hrabia Barcelony od 1213 r., noszący również tytuły króla Walencji oraz króla Majorki.
 Jakub I Zdobywca | |
 | |
| Król Aragonii | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Król Majorki | |
| Okres | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia |
barcelońska |
| Data urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Ojciec | |
| Matka |
Maria de Montpellier |
| Żona |
Eleonora Kastylijska |
| Dzieci |
Alfons |
| Żona |
Jolanda węgierska |
| Dzieci |
Jolanta |
| Żona |
Teresa Gil de Vidaure |
| Dzieci |
Jakub |
| Dzieci |
nieślubne: |
Syn Piotra II Katolickiego i Marii de Montpellier. Z poczęciem Jakuba wiąże się dość niecodzienna historia. Jego ojciec, znany kobieciarz, co potwierdza kronika Jakuba, dążył do unieważnienia małżeństwa z matką przyszłego Zdobywcy. Maria nie cieszyła się jego zainteresowaniem i Jakub nigdy nie przyszedłby na świat, gdyby nie intryga patrycjuszy Montpellier i rycerza Guillema de Alcalá, bliskiego współpracownika Piotra. Plan zakładał podstawienie Marii w miejsce kochanki, z którą Piotr zamierzał spędzić noc. Średniowieczne alkowy często pogrążone były w mroku – władca zorientował się, z kim ma do czynienia, dopiero o poranku. Ten epizod nie poprawił stosunków między królewską parą. Ostatecznie jednak werdykt papieski z 1213 r. utrzymał małżeństwo w mocy i Jakub pozostał prawowitym dziedzicem tronu.
W 1211 Piotr przekazał swego pierworodnego potomka w ręce Szymona z Montfort, wodza krucjaty przeciw albigensom, przewidzianego w umowie z Sant Nazari de Masol (11 września 1211) na teścia królewicza. Niebawem drogi Piotra II i Montforta rozeszły się – "Lew Krucjaty", podbijając na rozkaz papieża Langwedocję, zagroził katalońskim interesom. Zbrojne starcie Muret (12 września 1213) rozstrzygnęło losy konfrontacji na korzyść Montforta; walczący incognito (dokonał zamiany zbroi z pewnym rycerzem) król Piotr poległ. Kronika Jakuba podaje, że wyczerpany upojną nocą z langwedocką metresą król nie był w stanie wysłuchać na stojąco mszy przedbitewnej. W maju 1214 Jakub został w Narbonie przekazany swoim baronom na polecenie papieża Innocentego III, zwierzchnika lennego Aragonii[2]. Legat Pietro da Benevento towarzyszył infantowi w drodze do Lleidy, gdzie zwołał Kortezy, na których trzy stany przysięgły wierność nowemu monarsze. W imieniu Jakuba rządy przejął jako prokurator generalny jego stryjeczny dziadek, hrabia Roussillon (Rosselló) Sanczo. Z woli Rzymu wychowanie i opiekę nad młodym władcą powierzono mistrzowi prowincji templariuszy Guillemowi de Mont-rodon. Tym samym papież dopilnował, by Jakub nie poszedł w ślady ojca i nie kontynuował tradycyjnej katalońskiej polityki w Langwedocji i nie wspomagał tamtejszych baronów, oskarżonych o sprzyjanie herezji, w walce z krucjatą Montforta. 23 stycznia 1216 r. papież wyznaczył do udziału w zarządzie państwem u boku hrabiego Sancza siedmiu doradców. W skład tego grona weszli: z Katalonii arcybiskup Tarragony Espàreg de la Barca, mistrz templariuszy Guillem de Mont-rodon, wicehrabia Guillem de Cardona i prawnik Guillem de Cervera, a z Aragonii biskup Tarazony García Frontín oraz baronowie Ximeno Cornell i Pedro Ahonés. W zamyśle papieża rada miała ograniczyć władzę Sancza jako człowieka sprzyjającego "heretykom" z Langwedocji; w rzeczywistości jednak wzmocniła jego autorytet przez asystę siedmiu znakomitości w jego rządach i rozproszyła odpowiedzialność za niepopularne w Rzymie decyzje. Jednym z takich bulwersujących papiestwo posunięć było udzielenie posiłków przybyłemu po pomoc hrabiemu Tuluzy Rajmundowi VI jesienią 1216 r.
Po dojściu do lat sprawnych Jakub oparł się na mieszczaństwie Barcelony przeciw opozycji możnowładczej. Doświadczenia z okresu małoletności skłoniły go do faworyzowania Katalończyków, w porównaniu z Aragończykami mniej krnąbrnych i przywiązanych do feudalnych przywilejów. Dążąc do wewnętrznego uspokojenia państwa, Jakub skierował zainteresowania swych baronów na tory rekonkwisty. Rozszerzył terytorium Korony Aragonii kosztem rozpadającej się Hiszpanii muzułmańskiej, czyli Al-Andalus. W 1229 podbił Majorkę, w 1234 Minorkę, w 1235 Ibizę, a w 1238 królestwo Walencji. Po tych podbojach Jakub przyjął tytuły (prócz wcześniejszego tytułu króla Aragonii) króla Walencji i króla Majorki. Zwycięstwa Jakuba wzmocniły jego pozycję w państwie, ułatwiły złamanie opozycji i przeprowadzenie kodyfikacji praw dla Walencji i Aragonii. Rozwój handlu morskiego prowadzonego przez miasta Aragonii i związany z tym rozwój floty skłonił Jakuba do podjęcia zabiegów o opanowanie zachodniej części basenu Morza Śródziemnego.
Jakub poparł króla Sycylii Manfreda Hohenstaufa w jego dążeniach do stworzenia królestwa Włoch nie powiązanego z Niemcami. Sojusz z Manfredem utwierdził Jakub w 1262 małżeństwem swego syna Piotra z córką Manfreda Konstancją. W tej sytuacji Karol I Andegaweński, obawiając się wzmocnienia Jakuba, przyjął w 1265 odrzuconą poprzednio propozycję papieską podboju Sycylii i przy wsparciu papieża Urbana IV pokonał w 1266 Manfreda, a w 1268 – Konradyna. Jakub został zmuszony do porzucenia swych planów.
Za panowania Jakuba zwołano pierwsze Kortezy aragońskie (Lleida 1214). Władca napisał obszerną autobiografię pod tytułem Commentari (lub: Libre) dels feyts esdevenguts en la vida del molt alt senyor en Jacme, lo Conqueridor (Komentarz (lub: Księga) czynów dokonanych w ciągu żywota wielce wysokiego pana króla Jakuba, Zdobywcy). Alternatywny tytuł tej kroniki (zachowało się kilka różnych manuskryptów) brzmi: Chronica o comentaris del gloriosissim e invictissim Rey en Jacme Primer Rey d’Aragó, de Mallorques e de Valencia compte de Barcelona e de Montpesler (Kronika lub komentarze najsławetniejszego i niezwyciężonego Króla Jakuba Pierwszego Króla Aragonu, Majorki i Walencji, hrabiego Barcelony i Montpellier).
Jakub był trzykrotnie żonaty, jego pierwszą żoną od 1221 była Eleonora Kastylijska (córka króla Alfonsa VIII Szlachetnego, i Eleonory Plantagenet). Ich małżeństwo zostało anulowane, ale mieli oni ślubnego syna:
Druga żona Jakuba – Jolanda węgierska (córka króla Andrzeja II Arpadowicza) urodziła mu 10 dzieci:
Jego trzecią żoną była Teresa Gil de Vidaure, którą zostawił, kiedy zachorowała na trąd. Mieli oni dwóch synów:
Jakub miał kilkanścioro dzieci ze swoimi kochankami:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
