Inspektorat Graniczny nr 4

Inspektorat Graniczny nr 4 – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-gdańskiej w latach 1928–1939.

Inspektorat Graniczny nr 4

Obwód Straży Granicznej „Tczew”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1928
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Tczew
Formacja	Straż Graniczna
Podległość	Pomorski Inspektorat Okręgowy SG Pomorski Okręg SG

Formowanie i zmiany organizacyjne

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[1]. Rozkazem nr 2 z 19 kwietnia 1928 roku w sprawach organizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski zatwierdził dyslokację, granice i strukturę inspektoratu granicznego nr 4 „Tczew”^[2]. Komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski swoim rozkazem nr 1 z 29 kwietnia 1929 roku w sprawach zmian organizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego powołał dwa kolejne komisariaty: komisariat Straży Granicznej „Skarszewy” i komisariat Straży Granicznej „Kartuzy”^[2]:

Rozkazem nr 1 z 31 marca 1937 roku w sprawach [...] likwidacji i tworzenia placówek, dowódca Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski utworzył placówkę I linii „Tczew” podległą pod względem gospodarczym komisariatowi SG „Gniew”, a pod względem operacyjnym bezpośrednio Inspektoratowi^[3].

Rozkazem nr 2 z 8 września 1938 roku w sprawie terminologii odnośnie władz i jednostek organizacyjnych formacji, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski nakazał zmienić nazwę Inspektoratu Granicznego „Tczew” na Obwód Straży Granicznej „Tczew”^[4].

Służba graniczna

Dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski swoim rozkazem nr 2 z 19 kwietnia 1928 roku w sprawach organizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego określił granice inspektoratu granicznego: od południa: od placówki Straży Granicznej „Mały Wełcz” wyłącznie, od północy: placówka Straży Granicznej „Małe Walichnowy” wyłącznie^[2]. W 1928 roku biura inspektoratu mieściły się przy ulicy Sambora 22. Kierownik Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego Straży Granicznej mjr Józef Zończyk w rozkazie organizacyjnym nr 2 z 8 czerwca 1928 roku udokładnił linie rozgraniczenia. Granica południowa: granica z Mazowieckim IO, od miejsca gdzie granica odchodzi od Wisły w kierunku wschodnim; granica północna: początek granicy gdańskiej w miejscu od widlenia się Nogatu^[5].

Sąsiednie inspektoraty graniczne

• Inspektorat Graniczny „Brodnica” ⇔ Inspektorat Graniczny „Gdynia” − 1928

Komendanci odwodu

• Edward Okulski
• nadkomisarz Tadeusz Zieliński (17 VII 1939^[6] – )

Struktura organizacyjna

Organizacja inspektoratu w kwietniu 1928^[2]:

• komenda − Tczew
• komisariat Straży Granicznej „Rakowiec”
• komisariat Straży Granicznej „Szprudowo”

Organizacja inspektoratu w lutym 1930^[7]:

• komenda − Tczew
• komisariat Straży Granicznej „Rakowiec”
• komisariat Straży Granicznej „Szprudowo”
• komisariat Straży Granicznej „Skarszewy”
• komisariat Straży Granicznej „Kartuzy”

Organizacja inspektoratu w 1936:

• Komisariat Straży Granicznej „Nowe”
• Komisariat Straży Granicznej „Gniew”
• Komisariat Straży Granicznej „Nowe”
• komisariat Straży Granicznej „Skarszewy”
• komisariat Straży Granicznej „Kartuzy”

Przypisy

1. Goryński 2012 ↓, s. 226.
2. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 18.
3. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 116.
4. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 124-128.
5. Kopie rozkazów PIOSG ↓, s. 45.
6. Rozkazy KG SG ↓, s. 50/39.
7. Komunikat dyslokacyjny SG 1930 ↓, s. 10.

Bibliografia

• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Rozkazy, materiały dotyczące dyslokacji, organizacji służby, wywiadu wojskowego i przeciwprzemytniczego, budżetu PIOSG → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkazy Komendy Głównej Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.187/30 do 187/41.)
• Ministerstwo Skarbu. Komenda Straży Granicznej. Komunikat dyslokacyjny Straży Granicznej na dzień 1 lutego 1930. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.