Halofity

Halofity, słonorośla, rośliny słonolubne, rośliny solniskowe, rośliny halofilne – rośliny przystosowane, dzięki odporności na zasolenie, do rozwoju na silnie zasolonym podłożu (o wysokim stężeniu łatwo rozpuszczalnych soli: chlorków, węglanów i siarczanów sodu oraz magnezu). Dostosowanie to polega na wytwarzaniu wysokiego ciśnienia osmotycznego soku komórkowego, gromadzeniu wody w mięsistych organach, zdolności wydalania nadmiaru soli przy pomocy gruczołów wydzielniczych na liściach i łodygach.

Solanka kolczysta

Siewka namorzyna z rodzaju Rhizophora na plaży w Cairns w Australii

Aster solny, łoboda oszczepowata, mannica odstająca i soliród zielny – halofity tworzące słone bagnisko Puccinellio distantis-Salicornietum brachystachyae w pobliżu zakładów sodowych w Mątwach

Występowanie

Roślinność halofitowa występuje powszechnie w krajach o suchym klimacie, na terenach pustynnych i półpustynnych. W innych strefach klimatycznych występuje na solniskach nadmorskich i śródlądowych. Solniska zasalane przez wody morskie, w Polsce ciągną się wzdłuż wybrzeża, przy czym najbardziej zróżnicowana flora halofitów występuje w następujących miejscach^[1]:

• delta wsteczna Świny (zwłaszcza północna część wyspy Karsibór)
• wzdłuż Dziwny (w tym na półwyspie Rów)
• na brzegach Zatoki Puckiej (zwłaszcza w rezerwatach Słone Łąki, Beka, Mechelińskie Łąki).

Skupienia halofitów występują także w miejscach wysięków wód zasolonych, także na obszarze śródlądowym. Są to zarówno wysięki naturalne, słonych wód podziemnych, jak i przecieki z infrastruktury przemysłowej. Przykładami w Polsce są^[2][3]:

• rezerwat przyrody Ciechocinek
• rezerwat przyrody Owczary
• Solecko-Pacanowski Obszar Chronionego Krajobrazu.

W Polsce wysięki wód zasolonych z bogatą florą halofilną znajdują się także w pobliżu brzegu morskiego, między innymi:

• na Wyspie Chrząszczewskiej (gmina Kamień Pomorski)
• koło Włodarki (gmina Trzebiatów)
• pod Kołobrzegiem.

Zbiorowiska słonorośli mogą mieć charakter antropogeniczny. Występują w miejscach wydobywania i przetwarzania soli spożywczej i przemysłowej, tam, gdzie z nieszczelnych instalacji wydobywa się solanka, np. w sąsiedztwie warzelni, wzdłuż rurociągów, w fabrykach przetwórstwa sody^[2]. Halofitom sprzyja również wysypywanie soli na drogi w celu odśnieżenia, przez co stają się częste przy ciągach komunikacyjnych^[4].

Szacuje się, że w Polsce występuje 174 gatunki halofitów (143 fakultatywne i 31 obligatoryjnych), w większości rodzimych^[5].

Zagrożenia i ochrona

Ze względu na swoją specjalizację halofity są wrażliwe na przekształcenia warunków siedliskowych, w szczególności na odwodnienie i konkurencję innych gatunków następującą w warunkach braku użytkowania pastwiskowego lub łąkarskiego. Ze względu na zagrożenie halofity w szeregu wypadkach stały się przedmiotem prawnej ochrony gatunkowej. Poza tym ich siedliska stanowią w Unii Europejskiej siedlisko przyrodnicze wymagające zachowania w obszarach Natura 2000^[1][2]. W Polsce poza obszarami Natura 2000 halofity chronione są też w rezerwatach.

Przykłady halofitów

• mannica odstająca (Puccinellia distans)
• mlecznik nadmorski (Glaux maritima)
• muchotrzew solniskowy (Spergularia salina)
• saksauł czarny (Haloxylon aphyllum)
• solanka kolczysta (Salsola kali)
• soliród zielny (Salicornia herbacea)
• świbka morska (Triglochin maritima)
• tamaryszek (Tamarix sp.) – różne gatunki
• namorzyny – gatunki rodzaju awicenia i korzeniara

Zobacz też

• halobionty