Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wirus zapalenia wątroby typu C (WZW C, ang. hepatitis C virus, HCV) – otoczkowy wirus ssRNA z rodziny Flaviviridae, rodzaju Hepacivirus. Jego średnica wynosi około 60–70 nanometrów.
Wirus zapalenia wątroby typu C widoczny w mikroskopie elektronowym | |
Systematyka | |
Grupa |
Grupa IV ((+)ssRNA) |
---|---|
Rodzina |
Flaviviridae |
Rodzaj |
Hepacivirus |
Nazwa systematyczna | |
Hepatitis C Virus | |
Cechy wiralne | |
Skrót |
HCV |
Kwas nukleinowy |
RNA |
Liczba nici |
jedna |
Polaryzacja kwasu nukleinowego |
dodatnia |
Osłonka |
obecna |
Nagi kwas nukleinowy |
zakaźny |
Rezerwuar |
człowiek |
Wywoływane choroby |
HCV wywołuje wirusowe zapalenie wątroby typu C, którego konsekwencją jest pozapalna marskość wątroby i rak wątrobowokomórkowy (pierwotny rak wątroby). HCV jest zdolny do wywołania nosicielstwa. Wykazuje dużą wrażliwość na środki i metody dezynfekcyjne, większą niż HBV, mniejszą niż HIV.
Wirus HCV został zidentyfikowany dopiero w 1989 roku, choć wcześniej wiedziano, że musi istnieć czynnik wywołujący zapalenia wątroby określanej jako nie-A-nie-B (NANB hepatitis). W późniejszym okresie wykryto także kolejne wirusy zapalenia wątroby nazwane HGV, GB-C i TTV. Badania nad ich wpływem na wątrobę trwają.
Odkrycia wirusa HCV dokonały zespoły kierowane przez Harveya Altera, Michaela Houghtona oraz Charles'a Rice'a – za co w 2020 roku, zostali uhonorowani Nagrodą Nobla.
Według danych Państwowego Zakładu Higieny i Instytutu Hematologii i Transfuzjologii, uznawanych przez WHO, szacuje się, że w Polsce zakażone jest około 1,4% populacji; wśród dawców krwi przeciwciała anty-HCV wykrywa się u 0,5% osób. W akcjach Stowarzyszenie „Prometeusze”, bezpłatnych badaniach przesiewowych, organizowanych od 2005 roku, wykryto w sumie około 1,75% zakażeń wśród populacji polskiej (dodatnie wyniki przeciwciał anty-HCV). Wśród kobiet ciężarnych w 2007 roku wykryto odsetek mniejszy od 0,5% (8 wyników dodatnich na 1585 badań).
Szacuje się, że w Polsce HCV zakażonych jest około 200 tys.[1] osób dorosłych, a na świecie około 170 mln[2]. Genotypem dominującym w Polsce jest 1B (ok. 80% przypadków zakażeń), przy którym skuteczność leczenia wynosi 56-57%. HCV to bardzo poważny problem medyczny i społeczny. Wykryto dotychczas zaledwie pomiędzy 20 a 50 tys. zakażonych (dane Polskiej Grupy Ekspertów HCV – 20 tys. versus dane Stowarzyszenia "Prometeusze" – 50 tys.), co stanowi bardzo niewielki odsetek wykrywalności. Przyczyna leży po stronie bezoobjawowości zakażenia, które nawet do 20–30 lat może się nie ujawniać. Nieleczone przewlekłe zakażenie HCV prowadzić może do marskości i raka pierwotnego tego narządu. Wiedza społeczeństwa o HCV jest bardzo niska – w badaniu opinii publicznej (TNS OBOP wrzesień 2007 rok) ok. 93% społeczeństwa nie wiedziało co to jest HCV. W obliczu braku szczepionki przeciw HCV leczenie jest jedyną formą przeciwdziałania szerzeniu się epidemii – zmniejszenie rezerwuaru HCV w populacji. Leczenie jest refundowane w ramach tak zwanych programów lekowych. Aby wykryć zakażenie HCV, należy zacząć od prostego testu serologicznego.
Leczenie HCV w Polsce odbywa się w ramach programu lekowego[3] Ministerstwa Zdrowia i jest w pełni refundowane. Przed rozpoczęciem leczenia każdy pacjent ma rozszerzoną diagnostykę laboratoryjną w której bada się m.in.
Po ustaleniu wskazań pacjent kierowany jest do leczenia - zwykle w ramach oddziału dziennego. Na chwilę obecną (rok 2015) leczenie polega na stosowaniu:
Ponadto u pacjentów spełniających określone kryteria stosuje się:
Od 1 listopada 2015 roku refundowane są również terapie bezinterferonowe, charakteryzujące się wysokim współczynnikiem (ponad 90%) wyleczeń oraz małą możliwością wystąpienia skutków ubocznych. Obecnie (2015) w refundacji są:
Leczenie interferonowe jest obarczone ryzykiem wielu skutków ubocznych, z których najczęstsze to:
Intensywność odczuwania objawów ubocznych jest uzależniona od osobniczej wrażliwości organizmu na zastosowane leczenie. Stosuje się leki korygujące objawy uboczne, na przykład paracetamol, NLPZ, środki kosmetyczne nawilżające i natłuszczające. Groźne skutki uboczne (silna anemia, silna neutropenia) wymagają czasem redukcji dawek leków.
Proliferację wirusa hamuje enzym - palmitylotransferaza seryny (SPT), poprzez wzmożoną produkcję sfingolipidów, wiążących się z kompleksami białkowymi wirusa. Badania z 2013 roku, przeprowadzone na mysich chimerach z ludzkimi wątrobami, sugerują potencjalne zastosowanie SPT jako nowej metody leczenia[5].
Większość (96%) zakażonych nie jest świadoma swojego stanu, ponieważ zazwyczaj przewlekła infekcja jest skąpoobjawowa i trwa latami. Średni czas trwania zakażenia HCV, od momentu wniknięcia wirusa do ustroju do poważnych problemów zdrowotnych, jest zazwyczaj dłuższy niż w przypadku HIV i trwa 5 do 35 lat. Choroba często kończy się marskością i rakiem wątroby, poprzedzonymi poważnymi komplikacjami, uniemożliwiającymi normalne funkcjonowanie (wodobrzusze, żylaki i krwawienia przełyku, żółtaczka, problemy z krzepliwością krwi, zaburzenia psychiczne, do śpiączki wątrobowej włącznie). Zapaleniu wątroby, wywołanemu przez HCV, często towarzyszą choroby autoimmunologiczne, w tym autoimmunologiczne zapalenie wątroby (AIH), które znacznie pogarszają rokowanie i czas przeżycia.
Źródło zakażenia stanowią ludzie chorzy na WZW i nosiciele. HCV przenosi się podczas kontaktu krwi własnej z krwią nosiciela. Potencjalnie zakaźny jest każdy materiał zawierający krew. Wirus przenosi się w czasie zabiegów medycznych: pobierania i transfuzji krwi, zabiegów operacyjnych i innych, a także przez zabiegi niemedyczne, takie jak wykonywanie tatuażu, wstrzykiwanie narkotyku niesterylną igłą lub strzykawką itd. Prawdopodobieństwo zakażenia przez produkty krwiopochodne wynosi 3,3%. Możliwość okołoporodowej transmisji wirusa z matki na noworodka wynosi około 5-6%. Jak dotąd nie znaleziono skutecznej szczepionki przeciw HCV. W wielu przypadkach możliwe jest zahamowanie działalności wirusa w organizmie, a nawet zahamowanie procesu jego namnażania, dzięki takim środkom jak interferon i rybawiryna. W trakcie badań jest szereg nowych leków, takich jak wiramidyna czy kwas lukrecjowy.
Do zakażenia HCV najczęściej dochodzi podczas zabiegów medycznych:
Można się też zakazić podczas:
W przypadku każdego kontaktu z krwią osoby zakażonej może dojść do infekcji.
Zaliczanie zakażenia HCV do chorób przenoszonych drogą płciową jest kontrowersyjne[10]. Ryzyko zakażenia przez kontakty seksualne istnieje, chociaż jest niskie[11], ze względu na możliwość uszkodzenia naskórka i/lub błony śluzowej narządów rodnych np. w czasie stosunków analnych. Wśród stałych partnerów HCV częstość występowania HCV wynosi 2-4%[7][12][13]. Ryzyko rośnie wraz z ilością partnerów seksualnych[8]. Ryzyko zakażenia u homoseksualnych mężczyzn jest większe, jeżeli występuje koinfekcja HIV. Jakkolwiek materiał genetyczny wirusa można wykryć w nasieniu, sperma osób zakażonych nie transmituje wirusa[14].
Wirus HCV nie przenosi się przez:
W USA około 30% osób zakażonych HIV jest także zakażonych HCV ze względu na podobne drogi przenoszenia się wirusów[15].
Diagnostyka pacjentów zakażonych HCV jest refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Aby wykonać bezpłatnie podstawowy test serologiczny w kierunku obecności wirusa HCV wymagane jest skierowanie od lekarza chorób zakaźnych (w przypadku kobiet w ciąży skierowanie może wystawić lekarz ginekolog).
Prywatnie test oznaczenia przeciwciał anty-HCV oferowany jest w większości laboratoriów w Polsce w cenie ok. 30–40 zł.
Światowy Dzień Wirusowego Zapalenia Wątroby (WHD, z ang. World Hepatitis Day) jest obchodzony 28 lipca, w dzień urodzin Barucha Samuela Blumberga, który zidentyfikował wirusa zapalenia wątroby typu B.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.