Franciszek Strynkiewicz

Franciszek Strynkiewicz
Skiba
Data i miejsce urodzenia	15 września 1893 ; Mogielnica
Data i miejsce śmierci	20 listopada 1996 ; Ząbki
Narodowość	polska
Alma Mater	Szkoła Sztuk Pięknych w Warszawie
Dziedzina sztuki	rzeźbiarstwo
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Franciszek Strynkiewicz, ps. „Skiba” (ur. 15 września 1893 w Mogielnicy, zm. 20 listopada 1996 w Ząbkach^[1]) – polski działacz niepodległościowy, rzeźbiarz.

Szybkie fakty Data i miejsce urodzenia, Data i miejsce śmierci ...

Zamknij

Urodził się w rodzinie Ignacego (1865–1917) i Julii z Nastulów (1867–1948). Po ukończeniu gimnazjum brał udział w tajnych kursach samokształceniowych, za co został aresztowany i uwięziony przez władze carskie. Ukończył seminarium nauczycielskie w Warszawie. Od sierpnia 1915 walczył w szeregach 4 kompanii III baonu 1 Pułku Piechoty Legionów Polskich w kampanii wołyńskiej, gdzie został ranny. Po rekonwalescencji został przydzielony do 5 baterii 1 Pułku Artylerii^[2], w późniejszym czasie wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. Jako ochotnik walczył w wojnie polsko-bolszewickiej^[3]^[4].

W latach 1921–1927 studiował w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych^[4] (obecnie Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie) pod kierunkiem prof. Tadeusza Breyera^[5]. Następnie kontynuował naukę we Włoszech, Francji, Szwecji i Jugosławii. Przez wiele lat pracował na Akademii Sztuk Pięknych jako asystent, następnie od 1946 do 1963 jako profesor wykładał rzeźbę. W latach 1947–1951 oraz 1957–1959 był rektorem tej uczelni^[3]^[6]. Do jego uczniów należą Kazimierz Gustaw Zemła i Barbara Zbrożyna, Jan Kucz, Adam Roman, Ryszard Wojciechowski.

W listopadzie 1949 został członkiem Ogólnokrajowego Komitetu Obchodu 70-lecia urodzin Józefa Stalina^[7]. Jako prezes ZPAP (od 1951) i członek komisji Ogólnopolskiej Wystawy Plastyki (OWP) był wpływową postacią okresu socrealizmu. Z tego czasu pochodzą m.in. jego projekty pomnika Feliksa Dzierżyńskiego i rzeźb dla Domu Partii. Jednak po śmierci Stalina (1953) zaniechał działalności publicznej i portretem van Gogha (1954) zamanifestował swoją niezależność artystyczną^[3].

Zmarł w Ząbkach, pochowany razem z drugą żoną i ich córką na cmentarzu leśnym w Laskach (kwatera D-VIII-15)^[8].

Był dwukrotnie żonaty. Od 11 września 1917 był mężem Stanisławy z Dembowskich (ur. 1890), z którą mieli dwie córki: Agnieszkę Marię (1919–1944), łączniczkę ps. „Katarzyna”, która zginęła w powstaniu warszawskim oraz Barbarę (ur. 1924), także łączniczkę w powstaniu warszawskim, ps. „Romka”. 9 stycznia 1944 Franciszek Strynkiewicz poślubił Barbarę Bieniulis (1922–1996), swoją byłą uczennicę, rzeźbiarkę^[3], z którą miał córkę Annę Dorotę (1949–1983), artystkę malarkę.

Tworzył kompozycje figuralne, pomniki, rzeźby sportowe, akty i portrety. Jest także autorem rzeźb nagrobnych, w tym pomnika nagrobnego Żwirki i Wigury na Cmentarzu Powązkowskim (1934) oraz tablic pamiątkowych^[3]. Budował formy zwarte i dynamiczne, zmierzając do coraz większych uproszczeń. Poszukiwał własnej formuły przedstawienia figuracji w sposób aluzyjny, odwołując się do różnych technik rzeźbiarskich^[3]. Wraz ze swoją drugą żoną Barbarą Bieniulis-Strynkiewicz prowadził stałą wystawę rzeźb plenerowych w Mogielnicy^[3].

Order Sztandaru Pracy I klasy (22 lipca 1949)^[9]
Krzyż Niepodległości (20 lipca 1932)^[10]^[11]^[12]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 lipca 1955)^[13]
Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 11 listopada 1934^[14], 22 lipca 1951^[15])
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[16]

Grand Prix na Wystawie światowej w Paryżu (1937)^[3]
Nagroda Państwowa II stopnia za twórczość rzeźbiarską w minionym 10-leciu (1955)^[17]

pomnika Ofiar Obozu Zagłady w Treblince (wspólnie z Adamem Hauptem i Franciszkiem Duszeńką)^[3]^[18]; jego wkładem artystycznym w ten projekt była przede wszystkim ściana straceń w lesie nieopodal byłego obozu pracy Treblinka I^[19] (1964)
popiersie Waleriana Łukasińskiego (1927)^[3]
portret Gabriela Narutowicza (przed 1928)^[3]
Głowa Chinki (1928)
pomnik Jana Kochanowskiego w Lublinie (1931)^[3]
kariatyda przed wejściem do budynku Urzędu Patentowego w Warszawie (1939)^[3]
popiersie Józefa Piłsudskiego (1936)
cykl martyrologiczny „Oświęcim” (1945–1952) m.in. rzeźba Oświęcim II w Warszawie
Portret Isi (1947)
Na mecie (1948)
Portret van Gogha (1953)
Matka i dziecko (1960)
Pokolenia (1965–1967)
Autoportret (1967)
Głowy dzieci, w polskiej misji dyplomatycznej w Budapeszcie^[4]

[1]
Franciszek Strynkiewicz [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2020-12-03].
[2]
Żołnierze Niepodległości : Strynkiewicz Franciszek, ps. „Skiba”. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2023-09-15].
[3]
JoannaJ. Chrzanowska-Pieńkos JoannaJ., AndrzejA. Pieńkos AndrzejA., Leksykon sztuki polskiej XX wieku. Sztuki plastyczne, Poznań: Wyd. Kurpisz, 1996, s. 204–205, ISBN 83-86600-48-9 (pol.).
[4]
Strynkiewicz, Franciszek, Benezit Dictionary of Artists, 31 października 2011, DOI: 10.1093/benz/9780199773787.article.B00177276 [dostęp 2021-12-07] (ang.).
[5]
Maria Anna Rudzka: Zadanie: forma. Pracownia profesora Tadeusza Breyera w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach 1923-1939. Wyd. 2. Warszawa: Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, 2023, s. 257. ISBN 978-83-66835-50-4.
[6]
Poczet Rektorów [online], Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie [dostęp 2021-12-06] (pol.).
[7]
Życie Warszawy, nr 306 (1808), 6 listopada 1949, s. 1.
[8]
Alfabetyczny (litery od R do S) wykaz osób pochowanych na Cmentarzu zakładowym Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Laskach [online], cmentarz-w-laskach.pl [dostęp 2020-12-03].
[9]
M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie (...), kultury i sztuki”.
[10]
M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
[11]
Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-09-15].
[12]
Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-09-15].
[13]
M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
[14]
M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 338 „za zasługi na polu pracy artystycznej”.
[15]
M.P. z 1951 r. nr 74, poz. 1007 „za wybitną działalność naukową”.
[16]
M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki, s. 1632.
[17]
Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-07-02].
[18]
Agnieszka Gębczyńska-Janowicz: Polskie założenia pomnikowe. Rola architektury w tworzeniu miejsc pamięci od połowy XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2010, s. 64. ISBN 978-83-7543-177-3.
[19]
Martyna Rusiniak: Obóz zagłady Treblinka II w pamięci społecznej (1943–1989). Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2008, s. 44. ISBN 978-83-7543-020-2.

Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Stanisław Łoza (red.). Warszawa: 1939, s. 295. [dostęp 2021-10-22].
Lech Grabowski: Strynkiewicz, Wydawnictwo „Sztuka”, 1957.
Wacława Milewska, Maria Zientara: Sztuka Legionów Polskich i jej twórcy, 1914–1918, Wydawnictwo „Arkady”, 1999, ISBN 83-7188-350-1.
Franciszek Strynkiewicz. Stulecie urodzin rzeźbiarza, pod red. M. Lewańskiej, Wydawnictwo ASP w Warszawie, Warszawa 1993.

[1] [1]
Franciszek Strynkiewicz [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2020-12-03].

[2] [2]
Żołnierze Niepodległości : Strynkiewicz Franciszek, ps. „Skiba”. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2023-09-15].

[Pieńkos-3] [3]
JoannaJ. Chrzanowska-Pieńkos JoannaJ., AndrzejA. Pieńkos AndrzejA., Leksykon sztuki polskiej XX wieku. Sztuki plastyczne, Poznań: Wyd. Kurpisz, 1996, s. 204–205, ISBN 83-86600-48-9 (pol.).

[Benezit-4] [4]
Strynkiewicz, Franciszek, Benezit Dictionary of Artists, 31 października 2011, DOI: 10.1093/benz/9780199773787.article.B00177276 [dostęp 2021-12-07] (ang.).

[5] [5]
Maria Anna Rudzka: Zadanie: forma. Pracownia profesora Tadeusza Breyera w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach 1923-1939. Wyd. 2. Warszawa: Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, 2023, s. 257. ISBN 978-83-66835-50-4.

[Poczet_rektorów-6] [6]
Poczet Rektorów [online], Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie [dostęp 2021-12-06] (pol.).

[7] [7]
Życie Warszawy, nr 306 (1808), 6 listopada 1949, s. 1.

[8] [8]
Alfabetyczny (litery od R do S) wykaz osób pochowanych na Cmentarzu zakładowym Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Laskach [online], cmentarz-w-laskach.pl [dostęp 2020-12-03].

[9] [9]
M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie (...), kultury i sztuki”.

[10] [10]
M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

[11] [11]
Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-09-15].

[12] [12]
Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-09-15].

[13] [13]
M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[14] [14]
M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 338 „za zasługi na polu pracy artystycznej”.

[15] [15]
M.P. z 1951 r. nr 74, poz. 1007 „za wybitną działalność naukową”.

[16] [16]
M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki, s. 1632.

[17] [17]
Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-07-02].

[18] [18]
Agnieszka Gębczyńska-Janowicz: Polskie założenia pomnikowe. Rola architektury w tworzeniu miejsc pamięci od połowy XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2010, s. 64. ISBN 978-83-7543-177-3.

[19] [19]
Martyna Rusiniak: Obóz zagłady Treblinka II w pamięci społecznej (1943–1989). Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2008, s. 44. ISBN 978-83-7543-020-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

Wikiwand in your browser!

Franciszek Strynkiewicz

Wikiwand in your browser!

Życiorys

Życie prywatne

Twórczość

Ordery i odznaczenia

Nagrody

Ważniejsze prace

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne