Feliks Kotarba

Feliks Kotarba, ps. „Ewka” (ur. 3 maja 1895 w Świątnikach Górnych^{[uwaga 1]}, zm. 17 sierpnia 1920 w Białej Podlaskiej) – porucznik Wojska Polskiego, uczestnik I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Feliks Kotarba

Ewka

porucznik
Data i miejsce urodzenia	3 maja 1895 Świątniki Górne
Data i miejsce śmierci	17 sierpnia 1920 Biała Podlaska
Przebieg służby
Lata służby	1914–1920
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	5 Pułk Piechoty Legionów
Stanowiska	dowódca batalionu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa (bitwa pod Łowczówkiem bitwa pod Konarami bitwa pod Kostiuchnówką) wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się 3 maja 1895 w Świątnikach Górnych, w rodzinie Józefa, kupca, i Katarzyny ze Słomków^[1][2].

Uczył się w II Gimnazjum św. Jacka w Krakowie, ukończył sześć klas, w 1918 r. zdał eksternistycznie egzamin maturalny^[3]. W okresie edukacji utworzył w Świątnikach Górnych klub sportowy „Templarya” (1911), był także aktywnym członkiem Czytelni Ludowej. Od 1913 działał w Związku Strzeleckim, w którym pełnił funkcję sekcyjnego i ukończył egzaminem szkołę podoficerską.

8 sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich, otrzymując przydział do 1. kompanii V batalionu. 27 września 1914 tego roku został mianowany kapralem, a 4 stycznia 1915 sierżantem. Jako dowódca plutonu w 9. kompanii 5 pułku piechoty walczył pod Łowczówkiem (grudzień 1914 r.), nad Nidą (marzec-maj 1915 r.), pod Konarami (maj 1915 r.), pod Urzędowem (czerwiec-lipiec 1915 r.) oraz nad Styrem i Stochodem (od września 1915 r. do sierpnia 1916 roku). W grudniu 1915 r. został odznaczony pruskim Medalem Waleczności 2 klasy za odwagę wykazaną podczas walk pod Sobieszczycami. Mianowany, już jako sierżant nieformalnego 3 pułku piechoty Legionów Polskich, na stopień podporucznika z dniem 10 maja 1916 roku. Wyróżnił się w dniu 4 lipca 1916 r. podczas bitwy pod Kostiuchnówką, kiedy to powstrzymał atak oddziałów carskich (XLVI Korpus Armijny) na stanowiska dowództwa pułku (tzw. „Reduta Piłsudskiego” i „Polska Góra”), utrzymał zajmowaną linię obrony i umożliwił dowództwu pułku opuszczenie straconych pozycji^[4] [5] . Za ten czyn odznaczony został pośmiertnie odznaczony Orderem Virtuti Militari. Po kryzysie przysięgowym (lipiec 1917) wcielony do armii austriackiej i skierowany na front włoski. Pod koniec 1918 roku leczył się na nerki w szpitalu w Trieście.

Do Polski powrócił w lutym 1919 roku i wstąpił do Wojska Polskiego, w którym zatwierdzony został w randze porucznika^{[uwaga 2]}. W szeregach 5 pułku piechoty Legionów^{[uwaga 3]} wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, na stanowisku dowódcy 10 kompanii w III batalionie. Walczył na Wileńszczyźnie (w lipcu 1919 roku odznaczył się w starciach w okolicach Wilejki oraz Kurzeńca), a zimą 1919/1920 uczestniczył w zmaganiach o Inflanty (wyróżnił się w styczniu 1920 r. w walkach w pobliżu wsi Mozule). W ocenach służbowych uznawano Kotarbę za bardzo dobrego oficera, inteligentnego, ideowego, energicznego, pracowitego, z dużą inicjatywą, obowiązkowego i sumiennego, koleżeńskiego, o nieposzlakowanym charakterze, wesołym usposobieniu i bardzo dobrym wpływie na podwładnych, jak również obdarzonego zdolnościami administracyjnymi^[6]. Dowodząc II batalionem 5 pułku piechoty Leg. poległ 17 sierpnia 1920 roku na ulicach Białej Podlaskiej, trafiony kulą karabinową w głowę, kiedy to konno wraz z innymi oficerami pułku próbował przeszkodzić odwrotowi wroga. Jego zwłoki przez Brześć sprowadzono do Świątnik Górnych i 23 sierpnia 1920 pochowano w rodzinnym grobowcu na cmentarzu parafialnym.

Pośmiertnie awansowany został najpierw do rangi kapitana (w grudniu 1920), a następnie do stopnia majora (w 1923).

Feliks Kotarba nie zdążył założyć rodziny^[5] [2].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 6480 – pośmiertnie 17 maja 1922^[7][2][8]
• Krzyż Walecznych^[2]
• Krzyż Niepodległości – pośmiertnie 13 kwietnia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[9][2]
• Odznaka „Za wierną służbę” – 6 sierpnia 1916^[4] 
• Medal Zasługi Wojennej II klasy na wstążce Krzyża Żelaznego (niem. Krieger-Verdienstmedaille) – grudzień 1915^[10]

Uwagi

1. W kartotece personalno-odznaczeniowej udostępnionej na stronach Wojskowego Biura Historycznego jako data urodzenia wskazywany jest zarówno dzień 6 maja 1895 r. jak i dzień 3 maja 1895 roku.
2. Zatwierdzenie nastąpiło na mocy dekretu z dnia 7 maja 1919 roku.
3. Do 5 pp Leg. przydzielony został w dniu 1 marca 1919 roku.

Przypisy

1. Kolekcja ↓, s. 1.
2. Polak (red.) 1993 ↓, s. 98.
3. Gałęzowski M., Feliks Kotarba [w:] Gałęzowski M., „Pilnujcie honoru sztandaru pułkowego”. Oficerowie Legionów Polskich polegli w wojnie polsko-bolszewickiej, Warszawa 2024, s. 61.
4. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku ↓.
5. Świątniki Górne – historia zwykła i niezwykła ↓.
6. Ibidem, s. 65-66.
7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 stycznia 1923, s. 20.
8. Bąbiński 1929 ↓, s. 81.
9. M.P. z 1931 r. nr 87, poz. 137.
10. Przyznany przez cesarza Niemiec i króla Prus na wniosek dowódcy armii gen. Alexandra von Linsingena. Rozkaz Nr 177. „Goniec Polowy Legionów : Dziennik rozporządzeń Komendy Legionów Polskich”. 12, s. 1, 1916-01-15. Lwów.

Bibliografia

• Kotarba (Kotarba-Ewka) Feliks. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.37-2845 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-03-31].
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Gałęzowski M., Feliks Kotarba [w:] Gałęzowski M., „Pilnujcie honoru sztandaru pułkowego”. Oficerowie Legionów Polskich polegli w wojnie polsko-bolszewickiej, Warszawa: Wydawnictwo IPN, 2024, s. 60-69.
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.
• Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. Wykaz Legionistów Polskich 1914-1918. Feliks Kotarba. [dostęp 2020-03-14].
• Świątniki Górne – historia zwykła i niezwykła. Za wolność naszą. [dostęp 2020-03-14].
• Kazimierz Bąbiński: Zarys historji wojennej pułków polskich 1918–1920. 5 Pułk Piechoty Legjonów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920. [dostęp 2020-03-14].