Loading AI tools
pisarka austriacka, noblistka Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Elfriede Jelinek (ur. 20 października 1946 w Mürzzuschlag) – austriacka pisarka i feministka, laureatka Literackiej Nagrody Nobla w roku 2004.
 Elfriede Jelinek (2004) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Narodowość |
austriacka |
| Dziedzina sztuki |
literatura |
 | |
| Nagrody | |
| Strona internetowa | |
Jej ojciec, Friedrich Jelinek, z wykształcenia chemik, był czeskim Żydem, któremu udało się przeżyć II wojnę światową, ponieważ pracował dla III Rzeszy. Zajmował się badaniem metod użycia gazu, którego Niemcy używali w obozach koncentracyjnych[1]. Matka Olga Ilona Buchner, pochodzenia rumuńsko-niemieckiego, córka rzeźnika, mieszkała w Wiedniu. Urodziła córkę w wieku 43 lat[2].
Pierwsze próby literackie Elfriede Jelinek podejmowała w wieku 6 lat. W 1966 wysłała swoje wiersze do Austriackiego Towarzystwa Literackiego, które zaprosiło ją w 1967 na spotkanie młodych twórców w Innsbrucku. W tym samym roku wydany został tomik jej wierszy pt. Lisas Schatten (Cień Lizy)[3].
Od wczesnych lat uczyła się gry na fortepianie. Mimo poważnych problemów zdrowotnych ukończyła Konserwatorium w Wiedniu (dyplom w 1971)[3]. Na Uniwersytecie w Wiedniu ukończyła historię sztuki.
Jest związana z lewicą – przez lata utrzymywała bliskie kontakty ze środowiskami komunistycznymi (w latach 1974–1991 była członkiem Komunistycznej Partii Austrii).
Jelinek żyje z dala od mediów, cierpi na agorafobię oraz fobię społeczną[4][5] (dlatego też nie odebrała osobiście Nagrody Nobla), prawie wcale nie udziela wywiadów. Zabiera jednak głos w wielu kwestiach (np. w głośnej sprawie Josefa Fritzla), wypowiadając się na swej stronie internetowej. Tutaj[6] też umieściła w 2009 r. tekst swej ostatniej powieści, pt. Zazdrość (Neid), rezygnując z druku[7].
Głównymi tematami jej feministycznej prozy są kobieca seksualność i walka płci. W ostatnich utworach bardziej skupiła się na satyrycznym i demaskatorskim opisie problemów społecznych, które jej zdaniem występują współcześnie. Między innymi pisze o antysemityzmie, odradzającym się nazizmie i istniejącym, jej zdaniem, związkiem nazizmu z katolicyzmem. Dotyka też w swej twórczości tematyki ekologicznej[8].
W środowisku literackim jest uważana za pisarkę kontrowersyjną i skandalizującą[9]. Także przyznanie Jelinek Nagrody Nobla nie obyło się bez kontrowersji. Jeden z członków Akademii Szwedzkiej zrezygnował z dalszego uczestnictwa w jej pracach, zaznaczając, iż ta decyzja „rujnuje nagrodę”[10]. Jak brzmi uzasadnienie werdyktu, nagrodę przyznano za „demaskowanie absurdalności stereotypów społecznych w powieściach i dramatach”. Akademia wyeksponowała też „nadzwyczajną lingwistyczną pasję” w twórczości Jelinek.
Powieść Pianistka została zekranizowana w 2001 przez austriackiego reżysera Michaela Hanekego. Główną rolę w tym filmie zagrała francuska aktorka Isabelle Huppert.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
