Dęba (gmina)

Dęba (od 9 XII 1973 Nowa Dęba) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1949–1954^[2] (de facto 1944–1954) oraz w innej postaci, lecz o tejże nazwie w 1973 roku, w woj. lwowskim i rzeszowskim (dzisiejsze woj. podkarpackie). Siedzibą władz gminy była wieś Dęba (obecnie część miasta Nowa Dęba).

Ten artykuł dotyczy dawnej gminy wiejskiej. Zobacz też: współczesna gmina miejsko-wiejska Nowa Dęba.

Dęba

gmina wiejska
1944/1949[1]–1954 i 1973
Państwo	Polska
Województwo	rzeszowskie
Powiat	tarnobrzeski
Siedziba	Dęba
Populacja (1946) • liczba ludności	3616
Szczegółowy podział administracyjny (1949)
Liczba gromad 5
brak współrzędnych

Gmina Dęba powstała de facto w 1944 roku^[3][4]. W 1946 roku liczyła 3616 mieszkańców^[5]. Formalnie, gminę Dęba utworzono jednak dopiero 1 stycznia 1949 roku w województwo rzeszowskim, w powiecie tarnobrzeskim, z części obszaru gminy Chmielów: Alfredówka, Dęba, Poręby Dębskie, Rozalin, Tarnowska Wola^[6]. 1 lipca 1951 do gminy Dęba przyłączono część terenów z gminy Tarnobrzeg^[7].

Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[8]. Z obszaru zniesionej gminy Dęba powstały trzy gromady^[9][10]:

• Gromada Dęba („wiejska”) (Dęba (z wyłączeniem obszaru Rady Osiedla) i Poręby Dębskie
• Gromada Dęba („osiedlowa”) (osiedle wraz z terenem zakładu przemysłowego z dotychczasowej gromady Dęba)
• Gromada Tarnowska Wola (Tarnowska Wola, Alfredówka i Rozalin)

Należy zwrócić uwagę, że w 1954 roku w powiecie tarnobrzeskim powstały dwie odrębne jednostki wiejskie o nazwie gromada Dęba; gromada Dęba i gromada Dęba, z siedzibą w starej wsi Dęba, którą w następstwie utworzenia dwóch gromad podzielono na dwie odrębne wsie: „wiejską” i „osiedlową” (składającą się z nowo wybudowanego osiedla Dęba). Wieś osiedlowa była już w założeniach reformy z 1954 predestynowana na awans do formalnego statusu osiedla, do czego doszło już w listopadzie tego samego roku^[11]. Osiedlu Dęba w 1961 zmieniono nazwę na Nowa Dęba^[12] i nadano status miasta^[13].

W związku z reaktywowaniem gmin 1 stycznia 1973 roku^[14], utworzono gminę Dęba z siedzibą we wsi Dęba i składającą się z 6 sołectw: Alfedówka, Dęba, Jadachy, Poręby Dębskie, Rozalin i Tarnowska Wola, a więc rekonstruując obszar gminy Dęba z 1954 roku (łącznie z Jadachami, które w 1954 należały do gminy Chmielów, natomiast bez obszaru, który wszedł w skład miasta Nowa Dęba)^[15][16].

9 grudnia 1973 nazwę gminy Dęba zmieniono na Nowa Dęba, równocześnie powołując wspólne rady narodowe dla gminy Nowa Dęba i miasta Nowa Dęba z siedzibą w Nowej Dębie^[17]. W związku z tym powstała współczesna gmina Nowa Dęba. 1 sierpnia 1977 do Nowej Dęby włączono wsie Dęba i połowę Poręb Dębskich^[18]. Drugą połowę Poręb Dębskich (299 ha) do Nowej Dęby włączono 1 stycznia 1992^[19].

Przypisy

1. de facto 1944, de jure 1949
2. Od 1 sierpnia 1934 do 28 września 1954
3. Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948, s. 169
4. Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948. Brak numerów stron w książce
5. GUS (1947). Powszechny Sumaryczny Spis Ludności z dn. 14 II 1946 r., Warszawa: GUS
6. Dz.U. z 1949 r. nr 28, poz. 208
7. Dz.U. z 1951 r. nr 37, poz. 280
8. Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
9. Obwieszczenie Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 czerwca 1955 r. Dotyczące sprostowania brzmienia uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie Nr 34/54 z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu tarnobrzeskiego (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 sierpnia 1955 r., Nr. 7, Poz. 38)
10. Uchwała Nr 34/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu tarnobrzeskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)
11. Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 253
12. M.P. z 1961 r. nr 22, poz. 106
13. Dz.U. z 1962 r. nr 41, poz. 188
14. Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
15. Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972 r., Nr 16, Poz. 196)
16. Wykaz symboli terytorialnych jednostek administracyjnych używanych do celów statystycznych (podział administracyjny z dnia 1. I. 1973 r.). Główny Urząd Statystyczny. Biuro Spisów
17. Uchwała Nr XXIII/81/73 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1973 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin oraz zmian nazw niektórych gmin w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy WRN w Rzeszowie z 13 października 1973 r., Nr 11, Poz. 136)
18. Dz.U. z 1977 r. nr 24, poz. 103
19. Dz.U. z 1991 r. nr 115, poz. 497