Loading AI tools
gatunek ptaka Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dzioborożec palawański[3] (Anthracoceros marchei), lokalnie Talusi[4] – gatunek dużego ptaka z rodziny dzioborożców (Bucerotidae)[5]. Endemit Filipin, narażony na wyginięcie. Gatunek słabo poznany[6].
| Anthracoceros marchei[1] | |||
| Oustalet, 1885 | |||
 Para dzioborożców palawańskich na Palawanie | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
dzioborożec palawański | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Zasięg występowania na tle Archipelagu Filipińskiego | |||
Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego gatunek ten opisał Émile Oustalet w 1885 roku. Autor nadał gatunkowi nazwę Anthracoceros marchei[7], która obowiązuje do tej pory[3][8]. W tym samym roku gatunek opisał też Richard Bowdler Sharpe pod nazwą Anthracoceros lemprieri[9], ale jego opis ukazał się później i nazwa ta została uznana za młodszy synonim[4].
Jest to gatunek monotypowy[10][8].
Naturalnie występuje na filipińskiej wyspie Palawan[11] i pięciu[12] okolicznych wyspach: Balabac, Busuanga[11], Calauit, Culion i Coron[13], będąc jedynym gatunkiem dzioborożca zamieszkującym te wyspy[6].
Średniej wielkości dzioborożec, z powodu małego ogona najmniejszy w rodzaju Anthracoceros. Fenotypowo zbliżony do dzioborożca białobrzuchego (Anthracoceros albirostris)[11], zbliżony również do dzioborożca czarnego i dzioborożca białodziobego[14]. Dorosły osobnik dorasta do ok. 55[15]–70 cm[13] i osiąga 700 g masy[13] (580–920 g)[15]. Ubarwienie piór czarne z ciemnozielonym połyskiem[11] w górnych partiach ciała[4], oprócz białego ogona i obwódki wokół oczu oraz białawego podgardla[13] – ubarwienie jest mocno zbliżone u obu płci[6]. Dudki lotek białawoszare[11]. U obu płci[11] dziób jasnożółty[13] lub kremowy z charakterystyczną dla rodziny dzioborożców[4] cylindryczną i bocznie spłaszczoną naroślą (czasem z wystającym rogiem na czubku)[6] zbudowaną z gąbczastej tkanki o dużej zawartości keratyny[16]. U podstawy żuchwy czarna plamka. Dymorfizm płciowy w zakresie tej narośli jest podobny jak u dzioborożca białobrzuchego. Skóra pod piórami jasnokredowoniebieska, u dorosłych osobników dodatkowo z czarną obwódką wokół oczu. Łapy i stopy czarnawe. Samce są większe od samic. Samce mają czerwonawobrązowe tęczówki, samice brązowe, a młode szare[11].
Ptak leśny[13] i nadrzewny[17], występujący w wiecznie zielonych lasach, ale spotykany też w lasach namorzynowych, terenach uprawnych i zaroślach[18]. Spotykany na wszystkich piętrach lasu[19]. Przyczynia się do roznoszenia nasion[20].
Osobniki dożywają ponad 9 lat[21]. Dobierają się w pary, rzadziej w grupy[6]. Pary gniazdują w dużych dziuplach w wyższych partiach drzew[19]. Dzioborożce palawańskie były często obiektem polowań na Palawanie, z tego powodu są płochliwe, jednak na Culionie nie były one obiektem polowań, stąd były mało płochliwe[19].
W celu ochrony przed drapieżnikami (m.in. wężami i kunami)[18], samica na okres wysiadywania jaja jest przez samca zamurowywana mieszanką błota, odchodów i nadtrawionych owoców[22] w dziupli w pniu dużego drzewa lub zamurowuje się sama[18]. Po 25–30 dniach wykluwają się 1–3 młode[18]. Młode przebywa w takim gnieździe ok. trzech miesięcy, póki nie osiągnie rozmiarów dorosłego osobnika i pełnej samodzielności[23]. W tym czasie samiec karmi samicę i młode przez szczelinę w ścianie[18]. Gatunek niemigrujący[21] (prawdopodobnie), jednak zajmowanie przez osobniki małego terytorium prawdopodobnie związane jest z fragmentacją naturalnych siedlisk[6].
Żywi się głównie owocami, a także owadami i jaszczurkami[18].
Gatunek narażony na wyginięcie[2] przez wycinkę lasów[24] i ich defragmentację, kłusownictwo, nielegalny handel[13] i wydobycie surowców[18]. W drugiej dekadzie XXI w. jego populacja spadła co najmniej o 20%[13], do 2500–10000 osobników (2017 r.)[22]. Ze względu na wrażliwość na zmiany środowiska gatunek traktowany jako bioindykator[17].
Gatunek ten jest ujęty w II załączniku konwencji waszyngtońskiej (CITES)[25].
W związku z dużym ryzykiem wymarcia gatunku, w 2012 r. rozpoczęto program jego hodowli zachowawczej w ogrodach zoologicznych[13] (Wrocław, Pilzno i Ateny)[23]. W tym samym roku do wrocławskiego zoo przyjechała para dwuletnich ptaków: samica Sofia i samiec Avilon[26]. W 2016 r. we wrocławskim zoo udało się doprowadzić do wyklucia pierwszego na świecie pisklęcia w niewoli[13], w 2018 r. wyhodowano trzy pisklaki, a rok później jedno pisklę. Wrocławski ogród zoologiczny jest jedynym, w którym rozmnożono te ptaki. 90% światowej populacji żyjącej w zoo znajduje się we Wrocławiu[12].
W wierzeniach plemienia Tau-batu wiązany z gorączką lub śmiercią. W przypadku osiedlenia się ptaków tego gatunku w gospodarstwie, jego mieszkańcy wyprowadzali się i zakładali nowe domostwo w dużej odległości[14].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
