Wylesianie

Wylesianie, deforestacja, wycięcie – proces zmniejszania udziału terenów leśnych w ogólnej powierzchni danego obszaru, zazwyczaj wskutek antropopresji (np. nadmierne wykorzystanie gospodarcze lasów, zanieczyszczenie środowiska itp.). Może prowadzić do powodzi, susz, osunięć ziemi i lawin błotnych.

Wylesianie strefy Rio Branco w Brazylii, widziane z satelity.

Przyczyny wylesiania

1. pozyskiwanie gruntów do uprawy roli i hodowli (np. w Brazylii, gdzie wielkie obszary leśne przekształcono w pastwiska, także w Azji i Afryce);
2. pozyskiwanie drewna jako surowca dla przemysłu i budownictwa;
3. pozyskiwanie drewna na opał (głównie w rozwijających się krajach Afryki i Azji);
4. naturalne bądź sztucznie wywołane wymarcie danego gatunku drzewa.
5. pożary lasów spowodowane ocieplaniem się klimatu przez działalność człowieka.

Skutki wylesiania

1. niszczenie naturalnych siedlisk wielu ssaków i ptaków, co prowadzi do zmniejszania ich populacji i wymierania wielu gatunków^[1];
2. utrata środków utrzymania przez miliony ludzi, dla których las jest środowiskiem życia (np. Pigmeje w Afryce), co prowadzi do zatracania ich tożsamości kulturowej i ich wymieranie;
3. obniżenie poziomu wód gruntowych, co prowadzi do wysuszania gruntów i ich pustynnienia, a także wysychania ujęć wody oraz obniżenie wydajności rolnictwa;
4. zakłócenie obiegu wody w środowisku, co może prowadzić do powodzi, susz, osunięć ziemi i lawin błotnych;
5. postępująca utrata materii organicznej z odsłoniętych gleb;
6. przyspieszony proces erozji gleb;
7. zmniejszona ilość tlenu w atmosferze, a zwiększona ilość dwutlenku węgla (lasy nazywane są „płucami Ziemi”), co prowadzi do zmian klimatu;
8. do wód na terenach wylesionych trafia mniej materii organicznej, co zaburza sieć troficzną, skutkując m.in. mniejszą biomasą ryb^[2][3].

Znaczenie dla klimatu

Wylesianie w sposób negatywny przyczynia się do zmian klimatu. Drzewa są naturalnymi magazynami węgla, wpływającymi na utrzymanie cyklu węglowego w równowadze. Poprzez wylesianie w bardzo krótkim czasie usuwana jest biomasa roślinna, która traci możliwość magazynowania węgla. Gdy na terenie, z którego został usunięty las tropikalny, sadzi się nowe uprawy, pobierają one stopniowo dwutlenek węgla z atmosfery. Jednak w porównaniu z lasem pierwotnym jest to ekosystem bardzo ubogi (mniej gatunków i pięter roślinności oznacza mniejsze możliwości pobierania i składowania węgla), więc pochłanianie przez niego CO2 z atmosfery nawet przez stulecia nie rekompensuje utraty węgla towarzyszącej usunięciu naturalnego ekosystemu. Szczegółowe analizy bilansu węglowego pokazują, że zamiana lasów tropikalnych w uprawy roślin na biopaliwa, mające w założeniu redukować emisje CO2, zupełnie nie spełnia tej funkcji.^[4]

Wylesianie uniemożliwia przechwytywanie wód deszczowych przez drzewa, a więc ochronę przed podtopieniami, oczyszczanie powietrza, redukcję CO2 oraz schładzanie okolicznych budynków, które pozwala oszczędzić energię w czasie upałów na klimatyzację, co ma duże znaczenie w miastach.

Wyspa Wielkanocna

Szczur polinezyjski przypuszczalnie przyczynił się do wylesienia Wyspy Wielkanocnej

Znane są przypadki, że las wyginie w sposób naturalny lub za pośrednictwem innego czynnika bądź naturalnego, bądź sztucznie wprowadzonego. Zasugerowano, że szczur polinezyjski (Rattus exulans) zawleczony na Wyspę Wielkanocną, mógł odegrać rolę w całkowitym wylesieniu tej wyspy poprzez zjadanie orzechów tamtejszych palm Paschalococos disperta, co sprawiło, że las nie mógł się odradzać^[5]. Szacuje się, że liczba szczurów na wyspie mogła wynosić nawet 3,1 mln osobników^[6].

Zobacz też

• zalesianie