Loading AI tools
Domentijan (ur. ok. 1210, zm. po 1264) – serbski biograf i mnich, autor Żywota św. Sawy i Żywota św. Symeona[1]
Domentijan uważał siebie za ostatniego ucznia świętego Sawy. Nieliczne informacje o jego życiu można zaczerpnąć z jego dzieł i jedynego świadectwa współczesnego mu. Wynika z nich, że większą część życia spędził w założonej przez św. Sawę pustelni Karejskiej i w Chilandarze na górze Athos. Zajmował wysokie stanowiska w hierarchii zakonnej, posiadał rozległą wiedzę teologiczną i dużą kulturę literacką. Na prośbę króla Stefana Urosza I napisał Żywot świętego Sawy (Žitije svetoga Save, powstały w 1243[2] lub 1254[3]) i Żywot św. Symeona (Žitije svetoga Simeona, 1263–1264). W drugim utworze wykorzystał w znacznym stopniu Żywot św. Symeona pióra świętego Sawy[1].
Pisarstwo Domentijana wyrastające z mistycznej atmosfery monastycyzmu atońskiego przeznaczone było dla elitarnego odbiorcy dworskiego[4]. Jego styl jest ciężki, pełen aluzji i zapożyczeń literackich, metafor, symboli i alegorii. Tok narracji raz po raz przerywają ustępy liryczne[1]. Arcydziełem Domentijana jest Żywot św. Sawy, który czyni biskupa Sawę pierwszym świętym panteonu serbskiego. Utwór pełen słownego przepychu, utrzymany w najwyższych tonach retorycznego rejestru, stanowi raczej poetycką adorację niż opowiadanie o losach świętego. Pomimo tego jednak, że autora bardziej interesuje znaczenie zdarzeń niż same zdarzenia, przynosi również szereg wartościowych informacji, które są podstawowym źródłem do biografii pierwszego biskupa Serbii[5]. Utwory Domentijana stanowią poza tym cenne źródło do badań średniowiecznej poetyki i kultury literackiej[1].
Główną ideą pisarstwa Domentijana jest wpisanie dziejów Serbii w dzieje powszechne poprzez konsekwentne porównywanie dziejów serbskich z postaciami i wydarzeniami biblijnymi. Wyjaśnianie rzeczywistości za pośrednictwem analogii biblijnych zostało przez pisarza wykorzystane do gloryfikacji i sakralizacji państwa serbskiego. Dzieje Serbii są nie tyle bladym, ziemskim odbiciem historii świętej, ale samymi dziejami świętymi. Sawa nie tylko przypomina Mojżesza, czy go uosabia, ale nad nim góruje: Ten prorok (tj. Mojżesz) nie był godzien odziedziczyć ani kawałka ziemi obiecanej, a ten przeoświecony (tj. Sawa) na podobieństwo błyskawicy przeszedł wschody i zachody wypełniając ewangelię Chrystusową i przywiódł Bogu naród doskonały. To dzięki Sawi naród serbski osiągnął doskonałość, a jedyną osobą, z którą można Sawę porównać jest sam Bóg: Jak Bóg napełniając wszystko dobrocią, wszystkie ziemie ojczyzny swojej wypełni wszelką dobrą wiarą i dobrymi prawami, umacniając ją ze wszystkich stron[5].
Biografie Domentijana opublikował w 1865 roku Đuro Daničić pt. Život svetoga Simeona i svetoga Save[1].
Život svetoga Simeona i svetoga Save w wydaniu Đury Daničicia
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
