Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Desman ukraiński
gatunek ssaka Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Desman ukraiński[7], wychuchol ukraiński[8], desman[8], chochoł piżmowy[8][9] (Desmana moschata) – gatunek małego ziemnowodnego ssaka z rodziny kretów (Talpinae) w obrębie rodziny kretowatych (Talpidae), jedyny żyjący współcześnie przedstawiciel rodzaju desman[7] (Desmana)[10], występujący w Rosji, Kazachstanie i na Ukrainie[6]. Zamieszkuje dorzecza Wołgi, Donu, Oki i rzeki Ural[8], a niewielka populacja także brzegi rzeki Desna, ukraińskiego dopływu Dniepru. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje go za gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem[6].
Remove ads
Remove ads
Taksonomia
Podsumowanie
Perspektywa
Historia badań gatunku
Po raz pierwszy wychuchol ukraiński został opisany przez francuskiego botanika Charles’a de L’Écluse w 1605 roku w pracy „Exoticorum libri decem”[11]. Autor uznał wówczas zwierzę za gryzonia i nadał mu nazwę Mus aquaticus exotica[12]. Nazwa „desman” wspomniana została po raz pierwszy przez Louisa Daubentona w „L’Histoire Naturelle, générale et particulière, avec la description du Cabinet du Roi” (pod redakcją Georges’a-Louisa Leclerca de Buffona)[13], który wskazywał, że futra zwierząt (określanych także jako Mus aquaticus) były chętnie kupowane przez ówczesnych kuśnierzy. W 1673 Charleston lokował wychuchola w rzędzie ssaków owadożernych i używał nazwy Sorex moscovites. Karol Linneusz w 10. edycji Systema Naturae w 1758 roku zaliczył jednak gatunek do bobrów i nadał nazwę Castor moschatus[2]. Jako miejsce typowe autor wskazał wodnisty teren w Rosji[2][a]. Dopiero w 1777 Johann Anton Güldenstädt sporządził obszerny opis gatunku, zaproponował nazwę Desmana dla nowego rodzaju zwierząt, w którym ulokował wychuchola[3][12].
Systematyka
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[14].
Etymologia
Nazewnictwo zwyczajowe
W polskiej literaturze zoologicznej gatunek Desmana moschata był oznaczany nazwą „wychuchol ukraiński”[8]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano nazwę „desman ukraiński”, rezerwując nazwę „wychuchol” dla rodzaju Galemys[7].
Remove ads
Morfologia
Masywny tułów wychuchola wraz z głową osiąga długość u samic 193–240 mm, natomiast u samców 200–225 mm[17]. Długość ogona wynosi u samic 180–210 mm zaś u samców 185–203 mm; długość tylnej stopy mieści się w przedziale 51–58 mm[17]. Masa ciała samic 370–447 g, samców 390–450 g[17]. Płci są mniej więcej tego samego rozmiaru[17]. Ciało pokrywa gęsta sierść, która nie namaka w wodzie. Z wierzchu jest wybarwiona na kolor brunatnobury, a od spodu jasnosrebrzysty. Ogon desmana pokryty jest łuskami. Krótkie kończyny zakończone są palcami połączonymi błoną pływną. Małżowiny uszne zwierzęcia są zredukowane, a nos składa się z połączonych ze sobą rurek z chrząstki i przypomina krótką trąbę. Górne siekacze są silnie rozwinięte i służą zwierzęciu do kruszenia skorup mięczaków, które obok pijawek, owadów i roślin stanowią jego główny składnik pożywienia[8].
Remove ads
Rozmieszczenie geograficzne i biotop
Wychuchol ukraiński występuje w Rosji, Kazachstanie i na Ukrainie, a izolowane populacje na Białorusi wymarły. Obecnie zakres występowania jest bardzo rozdrobniony[6]. Zamieszkuje między innymi dorzecza Wołgi, Donu, Oki i rzeki Ural[8]. Wychuchole zniknęły z terenu Ukrainy pod koniec XIX wieku, w 1950 odnaleziono tam jednak populację, która przetrwała. W 1990 stwierdzono obecność tych zwierząt w rzece Desnie, ukraińskim dopływie Dniepru[6].
Wychuchol kopie nory głównie wzdłuż starorzecza, ale także na brzegach rzek o wolnym nurcie i jezior o głębokości 1–2 m. Na siedlisko wybiera zbiorniki o strefie przybrzeżnej porośniętej roślinnością wodno-bagienną, w których licznie występują bezkręgowce[6]. Wychuchol lokuje wejście do swoich nor pod wodą. Czasami zajmuje także nory opuszczone przez karczownika ziemnowodnego[8].
Ekologia
Jest gatunkiem wszystkożernym[6]. Żeruje w wodzie[8]. Naukowcy odnotowali ponad 72 gatunki bezkręgowców oraz 30 gatunków roślin, które wchodzą w skład diety wychuchola. D. moschata zjada także ryby i płazy[6].
Kopalne ślady występowania
W trzeciorzędzie i plejstocenie przodkowie wychuchola ukraińskiego zasiedlali tereny Europy, a w przejściowym okresie także i Ameryki Północnej[8]. Skamieniałe ślady gatunku datowane na czwartorzęd odkryto w Niemczech, Rumunii i w Wielkiej Brytanii[18]. Kopalne ślady występowania gatunku odnajdywane są także na terenie Polski[8].
Uwagi
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads