Remove ads
Cryptolacerta – rodzaj jaszczurek z grupy Lacertibaenia żyjących w środkowym eocenie na terenach Europy. Rodzaj i gatunek typowy, Cryptolacerta hassiaca, zostały opisane w 2011 roku przez Johannesa Müllera i współpracowników w oparciu o niemal kompletny szkielet (SMF ME 2604) nieobejmujący jedynie tylnej części ogona. Skamieniałość tę odkryto w datowanych na lutet osadach w kopalni Messel w Hesji. Nazwa Cryptolacerta pochodzi od greckiego słowa κρυπτός, znaczącego „ukryta” – co odnosi się do prawdopodobnego trybu życia zwierzęcia – oraz łacińskiego lacerta („jaszczurka”). Epitet gatunkowy gatunku typowego, hassiaca, pochodzi od Hesji – kraju związkowego, na terenie którego odnaleziono szczątki Cryptolacerta[1].
Remove ads
Od czubka pyska do kloaki Cryptolacerta mierzyła około 7 cm długości. Miała masywną, silnie skostniałą akinetyczną czaszkę z lekko zakrzywionym ku dołowi pyskiem. Dach czaszki był intensywnie żłobiony, za życia pokryty dużymi, poprzecznie ułożonymi łuskami. Uzębienie było heterodontyczne: sześć zachowanych zębów przedszczękowych miało kształt niewielkich stożków, 11 zębów szczękowych stopniowo zwiększało swe rozmiary ku tyłowi – pierwsze dziesięć z nich miało korony z dwoma guzkami, natomiast ostatni był szerszy i bulwiasty. 14 zębów kości zębowej przypominało zęby kości szczękowej, jednak ostatni z nich nie miał większych rozmiarów[1].
Kręgosłup Cryptolacerta składa się z 29 przodowklęsłych kręgów przedogonowych, w tym siedmiu kręgów szyjnych i dwóch krzyżowych. Formuła palcowa wynosi prawdopodobnie 2-3-4-4/5?-3, co oznacza, że u Cryptolacerta nie doszło do redukcji żadnego z palców, jednak paliczki są zminiaturyzowane w stosunku do pozostałych kości kończyn[1].
Remove ads
Według przeprowadzonej przez Müllera i współpracowników analizy filogenetycznej, wykorzystującej cechy morfologiczne oraz sekwencje genów jądrowych, Cryptolacerta należy do kladu Lacertibaenia, obejmującego jaszczurkowate (Lacertidae) i amfisbeny (Amphisbaenia), w którym zajmuje pozycję siostrzaną do amfisben. Jej bliskie pokrewieństwo z Amphisbaenia wspiera 19 cech morfologicznych. Skamieniałość Cryptolacerta miałaby stanowić pierwszy morfologiczny dowód na bliskie pokrewieństwo Lacertidae i Amphisbaenia. Jest ona o co najmniej 20 mln lat młodsza niż ostatni wspólny przodek tych dwóch grup, jednak prawdopodobnie mogła być do niego zbliżona pod względem budowy[1]. Stanowisko to zostało zakwestionowane przez Tałandę (2015). Zmodyfikowana wersja macierzy użytej w analizie Müllera i in. potwierdziła pokrewieństwo z amfisbenami, jednak inna macierz, wykorzystująca wyłącznie dane morfologiczne, zasugerowała, że Cryptolacerta jest bliżej spokrewniona z Lacertidae niż z amfisbenami. Jedną z cech łączących ją z Lacertidae jest obecność dużej kości zaczołowej – utraconej u współczesnych amfisben. Podobieństwa pomiędzy nią a amfisbenami mogą wynikać z ewolucyjnych paralelizmów związanych ze zbliżonym trybem życia, a nie homologii[2]
Na podstawie kształtu i proporcji ciała Cryptolacerta oraz porównaniu ze współczesnymi taksonami zamieszkującymi siedliska zbliżone do eoceńskiego Messel, Müller i in. sugerują, że gad ten nie prowadził w pełni podziemnego życia, lecz prowadził skryty tryb życia wśród spadłych liści, okazjonalnie ryjący w ziemi. Kopanie podziemnych nor mogło być formą obrony przed drapieżnikami lub służyć do zdobywania pożywienia[1].
Remove ads
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads