Cordylus

Cordylus – rodzaj jaszczurek z podrodziny Cordylinae w obrębie rodziny szyszkowcowatych (Cordylidae).

Ten artykuł dotyczy jaszczurek. Zobacz też: inne znaczenia.

Cordylus
Laurenti, 1768[1]
Szyszkowiec tropikalny (Cordylus tropidosternum)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Rząd	łuskonośne
Nadrodzina	Scincomorpha
Rodzina	szyszkowcowate
Podrodzina	Cordylinae
Rodzaj	Cordylus
Typ nomenklatoryczny
Lacerta cordylus Linnaeus, 1758
Synonimy
Cordylus Gronovius, 1763[2] Zonurus Merrem, 1820[3]
Gatunki
22 gatunki – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania i siedlisko

Rodzaj obejmuje gatunki zamieszkujące suche sawanny południowej i wschodniej Afryki (Etiopia, Demokratyczna Republika Konga, Kenia, Tanzania, Malawi, Zambia, Angola, Namibia, Botswana, Zimbabwe, Mozambik, Eswatini, Lesotho i Południowa Afryka)^[4][5].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1768 roku austriacki przyrodnik i zoolog Josephus Nicolaus Laurenti w publikacji własnego autorstwa poświęconej medycznym i zoologicznym opisom gadów^[1]. Gatunkiem typowym jest (absolutna tautonimia) szyszkowiec zwyczajny (C. cordylus).

Etymologia

• Cordylus: gr. κορδυλη kordulē ‘guz, nabrzmiałość’^[6].
• Zonurus: gr. ζωνη zōnē ‘opaska’^[7]; -ουρος -ouros ‘-ogonowy’, od ουρα oura ‘ogon’^[8]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Lacerta cordylus Linnaeus, 1758.

Podział systematyczny

Analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Stanleya i współpracowników (2011) wykazała, że gatunki tradycyjnie zaliczane do rodzaju Cordylus nie tworzą kladu, który nie obejmowałby również gatunków z rodzajów Chamaesaura i Pseudocordylus. W związku z tym autorzy wydzielili z rodzaju Cordylus nowe rodzaje Smaug, Ninurta, Ouroborus, Karusasaurus i Namazonurus, a także wskrzesili opisany w 1838 roku rodzaj Hemicordylus^[9]; w takim ujęciu do rodzaju Cordylus należą następujące gatunki^[4]:

• Cordylus angolensis (Bocage, 1895)
• Cordylus beraduccii Broadley & Branch, 2002
• Cordylus cordylus (Linnaeus, 1758) – szyszkowiec zwyczajny
• Cordylus imkeae Mouton & Van Wyk, 1994
• Cordylus jonesii (Boulenger, 1891)
• Cordylus machadoi Laurent, 1964
• Cordylus macropholis (Boulenger, 1910)
• Cordylus marunguensis Greenbaum, Stanley, Kusamba, Moninga, Goldberg & Bursey, 2012
• Cordylus mclachlani Mouton, 1986
• Cordylus meculae Branch, Rödel & Marais, 2005
• Cordylus minor FitzSimons, 1943
• Cordylus momboloensis Bates, Lóbon-Rovira, Stanley, Branch & Pinto, 2023
• Cordylus namakuiyus Stanley, Ceríaco, Bandeira, Valerio, Bates & Branch, 2016
• Cordylus niger Cuvier, 1829
• Cordylus nyikae Broadley & Mouton, 2000
• Cordylus oelofseni Mouton & Van Wyk, 1990
• Cordylus phonolithos Marques, Ceríaco, Stanley, Bandeira, Agarwal & Bauer, 2019
• Cordylus rhodesianus (Hewitt, 1933)
• Cordylus rivae (Boulenger, 1896)
• Cordylus tropidosternum (Cope, 1869) – szyszkowiec tropikalny
• Cordylus ukingensis (Loveridge, 1932)
• Cordylus vittifer (Reichenow, 1887)