Czernidłak błyszczący

Czernidłak błyszczący
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kruchaweczkowate
Rodzaj	Coprinellus
Gatunek	czernidłak błyszczący
	Nazwa systematyczna
	Coprinellus micaceus (Bull.) Vilgalys, Hopple & Jacq. Johnson; Taxon 50(1): 234 (2001)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Czernidłak błyszczący (Coprinellus micaceus (Bull.) Vilgalys, Hopple & Jacq. Johnson) – gatunek grzybów z rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)^[1].

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Zamknij

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coprinellus, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Gatunek ten po raz pierwszy opisany został w 1786 r. przez Pierre'a Bulliarda jako Agaricus micaceus Bull., w 1838 r. Vilgalys, Hopple i Jacq. Johnson przenieśli go do rodzaju Coprinus jako Coprinus micaceus (Bull.) Fr^[2].

Synonimy naukowe^[2]:

Agaricus micaceus Bull. 1786
Coprinus micaceus (Bull.) Fr. 1838
Coprinus micaceus f. dermatovelatus E. Ludw. 2007
Coprinus micaceus f. irregularis Vouk & Pevalek 1915
Coprinus micaceus (Bull.) Fr. 1838 f. micaceus
Coprinus micaceus var. elegans Naveau 1923
Coprinus micaceus var. granularis Peck 1894
Coprinus micaceus var. hyalinus Bogart 1975
Coprinus micaceus var. laetior Fr.
Coprinus micaceus var. mammosus Babos 1976
Coprinus micaceus (Bull.) Fr. 1838 var. micaceus
Coprinus micaceus var. nudus Thüm.

Franciszek Błoński w 1896 r. nadał mu polską nazwę czernidłak błyszczący^[3]. W 2001 r. jednak gatunek ten przeniesiono do odrębnego rodzaju Coprinellus, tak więc polska nazwa stała się niespójna z nazwą naukową. Na niektórych polskojęzycznych stronach internetowych opisywany jest jako czernidłaczek błyszczący^[4], jest to jednak nazwa nieużywana w źródłach naukowych.

Według niektórych autorów Coprinellus truncorum nie jest odrębnym gatunkiem, lecz synonimem Coprinells micaceus^[5].

Kapelusz

Wysokość: 2–4 cm. Źółtobrązowawy, o dzwonkowatym kształcie, pofałdowany i bruzdowany, za młodu pokryty błyszczącymi ziarenkami pozostałości osłony. W wilgotnych warunkach kapelusze rozpływają się^[6].

Blaszki

U młodych okazów białe, z wiekiem ciemniejące, w końcu czarne, jednak ich ostrza długo pozostają białe. Są gęste i wąsko przyrośnięte. Podczas wilgotnej pogody rozpływają się^[7].

Trzon

Długość 5–10 cm, szerokość (3–),5 cm. Jest cylindryczny, w środku pusty, u młodych okazów biały i drobno oprószony, u starszych gładki i lśniący^[7].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników brunatnoczarny. Zarodniki o rozmiarach 7–11 × 4–7 μm, subeliptyczne, gładkie, z centralną porą rostkową. Podstawki 4-zarodnikowe, otoczone 3-6 brachybazydiolami. Pleurocystydy o kształcie od eliptycznego do jajowatego lub półwrzecionowatego i rozmiarach 150 × 70 μm. Cheilocystydy podobne. Występują także kaulocystydy o długości do 100 μm^[5].

Jest szeroko rozprzestrzeniony na świecie. Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji, Afryce, Australii i Nowej Zelandii^[8]. W Polsce jest pospolity^[3].

Rośnie w lasach, ogrodach, w parkach na butwiejących pniach i przy korzeniach drzew, od maja do listopada, często w gęstych kępkach^[7].

Grzyb jadalny. Jadalne są młode okazy, prawdopodobnie jednak grzyb jest trujący w połączeniu z alkoholem etylowym^[6]. Według innych autorów posądzanie go o trujące własności w połączeniu z alkoholem jest bezzasadne^[9].

tzw. czernidłak podwórzowy (Coprinellus disseminatus). Na kapeluszu nie posiada błyszczących ziarenek, lecz kosmki lub drobne łuski, będące resztkami osłony. Rośnie na gnijących pniach drzew^[9],
Coprinellus angulatus (czernidłaczek kanciastozarodnikowy). Trudny do odróżnienia. Ma matową powierzchnię i ostrza blaszek nie są białe. Pewne rozróznienie daje dopiero obserwacja zarodników pod mikroskopem^[10],
grzybówka zgięta (Mycena inclinata) – podobna kolorem i również rośnie gromadnie na pniakach, ale ma białe blaszki i drobniejszy kapelusz^[7],
Coprinellus xanthothrix – różni się żółtą, filcowatą podstawą trzonu^[11],
kruchaweczka zaroślowa (Psathyrella candolleana) – ma podobnie czerniejce blaszki, ale kapelusz bez promienistego pomarszczenia^[11].

[1]
Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
[2]
Species Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
[3]
Władysław Wojewoda: Checklist of Polisch Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Scienceas, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
[4]
Na grzyby. [dostęp 2013-09-18].
[5]
MushroomExpert. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
[6]
Ewald Gerhardt: Przewodnik GRZYBY. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2001, s. 164. ISBN 978-83-7404-724-1.
[7]
Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
[8]
Discover Life Maps. [dostęp 2015-12-16].
[9]
Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
[10]
Warmia i Mazury. [dostęp 2012-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-28)].
[11]
Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.

[if-1] [1]
Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).

[sf-2] [2]
Species Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).

[checklist-3] [3]
Władysław Wojewoda: Checklist of Polisch Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Scienceas, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[4] [4]
Na grzyby. [dostęp 2013-09-18].

[mushroom-5] [5]
MushroomExpert. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).

[Gerhardt-6] [6]
Ewald Gerhardt: Przewodnik GRZYBY. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2001, s. 164. ISBN 978-83-7404-724-1.

[Wojewoda-7] [7]
Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

[8] [8]
Discover Life Maps. [dostęp 2015-12-16].

[gminder-9] [9]
Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.

[wim-10] [10]
Warmia i Mazury. [dostęp 2012-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-28)].

[griz-11] [11]
Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Wikiwand in your browser!

Czernidłak błyszczący

Wikiwand in your browser!

Systematyka i nazewnictwo

Morfologia

Występowanie i siedlisko

Znaczenie

Gatunki podobne

Przypisy