Colaptes

Colaptes – rodzaj ptaków z podrodziny dzięciołów (Picinae) w rodzinie dzięciołowatych (Picidae).

Colaptes
Swainson, 1825[1]
Dzięcioł łąkowy (C. campestris)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Podrząd	dzięciołowce
Nadrodzina	Picoidea
Rodzina	dzięciołowate
Podrodzina	dzięcioły
Plemię	Picini
Rodzaj	Colaptes
Typ nomenklatoryczny
Cuculus auratus Linnaeus, 1758
Synonimy Chrysoptilus Swainson, 1831[2] Chloronerpes Swainson, 1837[3] Soroplex Gloger, 1842[4] Geopicos Malherbe, 1849[5] Malherbipicus Bonaparte, 1854[6] Chrysopicus Bonaparte, 1854[7] Hypoxanthus Bonaparte, 1854[7] Pituipicus Bonaparte, 1854[7] Theiopicus Malherbe, 1861[8] Pediopipo[a] Sundevall, 1866[9] Nesoceleus P.L. Sclater & Salvin, 1873[10] Tridactylocolaptes Coues, 1875[11]
Gatunki
14 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce^[12].

Morfologia

Długość ciała 18–35 cm; masa ciała 50–204 g^[12].

Systematyka

Rodzaj wprowadził w 1825 roku angielski zoolog William Swainson, o czym wspomniał irlandzki zoolog Nicholas Aylward Vigors w swoim artykule poświęconym obserwacjom dotyczącym naturalnych pokrewieństw łączących rzędy i rodziny ptaków, opublikowanym w czasopiśmie Transactions of the Linnean Society of London^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) dzięcioł różowoszyi (C. auratus).

Etymologia

• Colaptes: gr. κολαπτης kolaptēs ‘osoba posługująca się dłutem’, od κολαπτω kolaptō ‘dłutować, dziobać, uderzać’^[13].
• Chrysoptilus: gr. χρυσος khrusos ‘złoty’; πτιλον ptilon ‘pióro’^[14]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[15]: Picus punctigula Boddaert, 1783.
• Chloronerpes: gr. χλωρος khlōros ‘zielony’; ἑρπης herpēs ‘pełzacz, coś pełzającego’, od ἑρπω herpō ‘pełzać’^[16]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[15]: Picus rubiginosus Swainson, 1820.
• Soroplex: gr. σορος soros ‘trumna’; πλεκω plekō ‘robić’ (tj. cieśla)^[17]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Picus campestris Vieillot, 1818.
• Geopicos: gr. γεω- geō- ‘ziemny-’, od γη gē ‘ziemia’; nowogr. πικος pikos ‘dzięcioł’, od łac. picus ‘dzięcioł’^[18]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[19]: Cuculus auratus Linnaeus, 1758.
• Malherbipicus: prof. Alfred Malherbe (1804–1866), francuski prawnik, ornitolog; łac. picus ‘dzięcioł’^[20]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[21]: Picus campestris Vieillot, 1818.
• Chrysopicus: gr. χρυσος khrusos ‘złoto’; nowogr. πικος pikos „dzięcioł”, od łac. picus ‘dzięcioł’^[22]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[23]: Chrysopicos atricollis Malherbe, 1850.
• Hypoxanthus: epitet gatunkowy Colaptes hypoxanthus Blyth, 1854^[b]; gr. ὑπο hupo ‘pod, niżej’; ξανθος xanthos ‘żółty’^[24]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Picus rivolii Boissonneau, 1840.
• Pituipicus: epitet gatunkowy Picus pitius Molina, 1782; łac. picus ‘dzięcioł’^[25]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Picus chilensis Lesson, 1827 = Picus pitius Molina, 1782.
• Theiopicus: gr. θειον theion ‘siarka’; nowogr. πικος pikos ‘dzięcioł’, od łac. picus ‘dzięcioł’^[26]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Picus campestris Vieillot, 1818.
• Pediopipo: gr. πεδιον pedion ‘pole’; πιπω pipō ‘dzięcioł’^[27].
• Nesoceleus: gr. νησος nēsos ‘wyspa’ (tj. Kuba); rodzaj Celeus Boie, 1831 (dzięcioł)^[28]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Colaptes fernandinae Vigors, 1827.
• Tridactylocolaptes: gr. τριδακτυλος tridaktulos ‘trójpalczasty, o trzech palcach’, od τρι- tri- ‘trzy-’, od τρεις treis, τρια tria ‘trzy’; δακτυλος daktulos ‘palec’; rodzaj Colaptes Swainson, 1825^[29]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Cuculus auratus Linnaeus, 1758.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[30]:

• Colaptes fernandinae Vigors, 1827 – dzięcioł krzywodzioby
• Colaptes oceanicus Olson, 2013 – dzięcioł bermudzki – takson wymarły^[31]
• Colaptes mexicanoides Lafresnaye, 1844 – dzięcioł rdzawogłowy
• Colaptes auratus (Linnaeus, 1758) – dzięcioł różowoszyi
• Colaptes chrysoides (Malherbe, 1852) – dzięcioł pustynny
• Colaptes melanochloros (J.F. Gmelin, 1788) – dzięcioł czarnoczelny
• Colaptes rivolii (Boissonneau, 1840) – dzięcioł strojny
• Colaptes rupicola d’Orbigny, 1841 – dzięcioł andyjski
• Colaptes pitius (G.I. Molina, 1782) – dzięcioł chilijski
• Colaptes campestris (Vieillot, 1818) – dzięcioł łąkowy
• Colaptes punctigula (Boddaert, 1783) – dzięcioł czarnoplamy
• Colaptes auricularis (Salvin & Godman, 1889) – dzięcioł czerwonowąsy
• Colaptes rubiginosus (Swainson, 1820) – dzięcioł oliwkowy
• Colaptes atricollis (Malherbe, 1850) – dzięcioł czarnogardły

Uwagi

1. Nowa nazwa dla Malherbipicus Bonaparte, 1854.
2. Synonim P. rivolii.