Chlorek rtęci(I)

Chlorek rtęci(I), pot. kalomel, Hg
2Cl
2 – nieorganiczny związek chemiczny, sól kwasu solnego i rtęci na I stopniu utlenienia.

Chlorek rtęci(I)

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) konst. dichlorek dirtęci Inne nazwy i oznaczenia Stocka chlorek rtęci(I) farm. łac. hydrargyrum chloratum, Hydrargyrum chloratum mite, hydrargyri subchloridum inne pot., kalomel, daw. chlorek rtęciawy
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	Hg 2Cl 2
Masa molowa	472,09 g/mol
Wygląd	biały lub żółtawobiały, ciężki, miałki proszek, bez smaku i zapachu[1]
Minerały	kalomel rodzimy
Identyfikacja
Numer CAS	10112-91-1
PubChem	24956
Właściwości Gęstość 7,16 g/cm³[2]; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie praktycznie nierozpuszczalny: 0,004 g/kg (25 °C)[2] w innych rozpuszczalnikach praktycznie nierozpuszczalny w etanolu i eterze dietylowym[1][2] Temperatura sublimacji 383 °C[2] Punkt potrójny 525 °C[2]
Budowa Typ hybrydyzacji i VSEPR sp – liniowa Moment dipolowy 0 D
Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanego źródła[3] Niebezpieczeństwo Zwroty H H301, H312, H315, H319, H335, H410 Zwroty P P261, P273, P280, P301+P310, P302+P352+P312, P305+P351+P338 Numer RTECS OV8740000 Dawka śmiertelna LD50 210 mg/kg (szczur, drogą pokarmową)[3]
Podobne związki
Inne aniony	bromek rtęci(I), jodek rtęci(I)
Inne kationy	chlorek rtęci(II)
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	S01AX01
Farmakokinetyka Działanie przeciwgrzybicze
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania miejscowo

W temperaturze 400 °C lub pod wpływem światła (wówczas powoli czarnieje^[4]) ulega dysproporcjonowaniu na rtęć i chlorek rtęci(II)^[5][4]:

Hg
2Cl
2 ⇄ Hg + HgCl
2

Zastosowanie

• środek antyseptyczny^[4] do zwalczania grzybów, owadów i chwastów^[5]
• barwienie porcelany^[5] (domieszka do złotej farby)^[4]
• środek przeczyszczający w weterynarii^[4]
• wyrób elektrod kalomelowych^[5] (stosowanych stosunkowo rzadko ze względu na toksyczność związku)^[6]
• w pirotechnice^[4]

Zastosowanie w medycynie

Ze względu na wysoką toksyczność, stosowany był bardzo rzadko w dermatologii (w wyjątkowych przypadkach), w leczeniu zewnętrznym zmian kiłowych oraz kłykcin – maść 30–33%^[7], trądziku i niektórych innych chorób skóry w stężeniach mniejszych 10–20%^{[potrzebny przypis]}.

Dawniej stosowany był do leczenia kiły. Pomimo tego, że ze względu na słabą rozpuszczalność w wodzie jego toksyczność jest mniejsza niż chlorku rtęci(II)), jest on na tyle szkodliwy, że jego stosowanie mogło doprowadzić do śmierci pacjenta^[8].

Przypisy

1. Farmakopea Polska IV, Ministerstwo Zdrowia, t. 1, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1965, s. 1393, OCLC 603050816.
2. CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-73, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
3. Chlorek rtęci(I) [online], karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, 9 października 2021, numer katalogowy: 449199 [dostęp 2022-04-11]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
4. Kalomel w WIEM.pl.^{[niewiarygodne źródło?]}
5. Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 182, ISBN 83-7183-240-0.
6. HelmuthH. Galster HelmuthH., pH Measurement and Control, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2005, s. 11, DOI: 10.1002/14356007.e19_e01 (ang.).
7. StefaniaS. Jabłońska StefaniaS., Choroby Weneryczne, 1955, s. 230.
8. PerP. Enghag PerP., Encyclopedia of the elements. Technical data, history, processing, applications, Weinheim: Wiley-VCH, 2004, s. 800, ISBN 978-3-527-61233-8, OCLC 212131349.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Encyklopedie internetowe (rodzaj indywiduum chemicznego):

• БРЭ: 3517220