Loading AI tools
Budyjowska Wielka (rum. Budescul Mare, ukr. Будичевська Велика, Budyczewśka Wełyka; więcej zob. niżej) – szczyt w Górach Czywczyńskich położony na granicy Rumunii i Ukrainy.
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie |
• gmina Poienile de sub Munte, okręg Marmarosz |
| Pasmo | |
| Wysokość |
1678 m n.p.m. |
| Wybitność |
145 m |
Położenie na mapie Karpat  | |
Położenie na mapie Karpat Marmaroskich, Czarnohory i Połonin Hryniawskich  | |
 47°52′21,900″N 24°40′04,094″E | |
Budyjowska Wielka znajduje się w północno-zachodniej części głównej grani Gór Czywczyńskich – skrajnego, północno-wschodniego pasma Karpat Marmaroskich[1][2]. Wznosi się na wysokość 1678 m n.p.m.[a] przy wybitności wynoszącej 145 m i izolacji – 3 km[1][5]. Od północy sąsiaduje ze słabo wyodrębnionym wierzchołkiem Kamieńca, za którym znajdują się Borszutyn i Łedeskul (Ledeskuł). W kierunku południowym i południowo-wschodnim kolejnymi szczytami w grani są Kukulik i Czywczynarz. W kierunku południowo-zachodnim odgałęzia się boczna grań położona w całości na terytorium Rumunii, biegnąca przez Budyjowską Małą (rum. Budescul Mic) w stronę Pietrosa Budyjowskiego (rum. Pietrosul Bardăului)[1][2].
Budowa geologiczna jest złożona. Szczyt znajduje się na skraju fliszu (występującego w północnej części pasma biegnącej od Stogu) i łupków krystalicznych (przeważających w pozostałej części Masywu Marmaroskiego). Granica ta pod względem geologicznym oddziela Karpaty Wewnętrzne od Zewnętrznych. Południowe stoki, w pobliżu ramienia odchodzącego w stronę Pietrosa, pokryte są licznie występującymi skałkami[3][6].
Ze szczytu rozpościera się panorama obejmująca niemal całość Gór Czywczyńskich (od Stogu, przez Czywczyn aż po Hnatasię), ale też szczyty w innych grupach Karpat Marmaroskich – Toroiagę, wspomniany Pietros Budyjowski, Mihailecul, Farcăul, Petros Marmaroski. Ponadto dostrzec można chociażby Petros Rodniański i Puzdrelor w Górach Rodniańskich, całe pasmo Czarnohory (od Petrosa Czarnohorskiego, przez Howerlę, Brebeneskuł aż po Pop Iwana), Bliźnicę w paśmie Świdowca oraz większą część Połonin Hryniawskich (od Skupowej, przez Halę Michajłową, Babę Ludową po Pnewie). W teorii istnieje niezakłócona linia wzroku sięgająca aż po oddalony o 180 km szczyt Ugerului w Górach Zachodniorumuńskich[5][7].
Szczyt znajduje się na granicy obszaru ochrony przyrody Parcul Natural Munții Maramureșului (po stronie rumuńskiej)[8] oraz w pobliżu granic Wierchowińskiego Parku Narodowego (po stronie ukraińskiej, ok. 1 km)[1].
Podobnie jak w całym paśmie Gór Czywczyńskich, także w rejonie Budyjowskiej nie istnieją obecnie znakowane szlaki turystyczne[9][10]. W okresie międzywojennym na szczyt wiódł niebieski szlak z Kopilasza (od Drogi Mackensena)[2]. Ponadto planowano przedłużenie granią Gór Czywczyńskich Głównego Szlaku Karpackiego, który początkowo miał kończyć się na Stogu[11] (nie wiadomo, czy plany te doczekały się realizacji).
W dawnej literaturze polskiej nazwa szczytu pojawiała się w wariantach Budyowska wielka (1881, 1882, 1892), Budyjowska Wielka (1888), Wielka Budyjowska, Wielka Budyowska (oba 1893)[12][13][14]. W okresie międzywojennym utrwaliła się nazwa Budyjowska Wielka[2][6], którą stosuje się do dziś[15][16].
Współcześnie w źródłach ukraińskojęzycznych podaje się warianty nazwy Будичевська (Budyczewśka)[1][17][18] lub Будийовська (Budyjowśka)[14][19][20], zwykle z dookreśleniem Велика (Wełyka), ew. niekiedy w formie nawiązującej do dawnej nazwy polskiej – Велька (Welka)[21]. Nazwa ma pochodzić albo od prasłowiańskiego *buditi (pol. budzić, ukr. будити, budyty), albo od nienotowanej współcześnie nazwy własnej *Budyjow (*Будийов)[14][22].
W nomenklaturze rumuńskojęzycznej szczyt nazywany jest Budescul Mare[1] lub Vârful Budescu Mare[8][23][24][25].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
