Broumov

Broumov (niem. Braunau) – miasto w Czechach, w kraju hradeckim. Miasto było finalistą konkursu na tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2028^[2].

Broumov

Rynek Pokoju i kolumna maryjna
Herb Flaga
Państwo	Czechy
Kraj	hradecki
Burmistrz	Arnold Vodochodský[1]
Powierzchnia	22,26 km²
Wysokość	395 m n.p.m.
Populacja (2012) • liczba ludności • gęstość	7783 350 os./km²
Nr kierunkowy	+420 491
Kod pocztowy	549 83 do 550 01
Tablice rejestracyjne	NA
Położenie na mapie kraju hradeckiego Broumov
Położenie na mapie Czech Broumov
50°35′N 16°20′E
Strona internetowa

Rynek w Broumovie

Płycina z poziomem wody w 1570. Anno • 1570 • sonnabet nach Margrete • umb 3 uhr • des nachts • ist • ein groswasser so hochgwest

Położenie

Miasto położone jest w centrum Kotliny Broumovskiej, w Sudetach Środkowych, nad rzeką Ścinawką (cz. Stěnava)^[3].

Historia

Pierwsze wzmianki o Broumovie pojawiają się w 1213 r., kiedy król czeski Przemysł Ottokar I ofiarował ziemię opactwu benedyktynów, których hasłem przewodnim stało się zawołanie łac. Ordo et pax (ład i pokój). Od tego momentu rozpoczął się kilkusetletni, miejscami bardzo burzliwy, związek benedyktynów z miastem. Niebawem dzięki opatowi Martinowi I (1253–1278) wybudowano kościół parafialny oraz probostwo. W roku 1275 król Ottokar II nadał sukiennikom z Broumova przywilej na produkcję i handel suknami, co wpłynęło pozytywnie na rozwój tej branży w regionie^[4]. W 1348 r. cesarz Karol IV nadał benedyktynom prawa równe miastom królewskim Hradcowi Králové i Kłodzku, a w 1459 r. opat Jan I (1449–1460) uznał nowego czeskiego króla Jerzego z Podiebradów i zaprosił go do klasztoru. W kolejnych latach pojawili się energiczni i wpływowi opaci jak Wolfgang Selender (1602–1619) z Prošovic. Dzięki rozwojowi gospodarczemu w pierwszej połowie XVIII w. nastąpił największy rozkwit miasta. Zostają wzniesione nowe barokowe obiekty klasztorne, kościoły oraz rezydencje^[5], a na nich zazwyczaj kartusz z herbem opactwa, składający się z dwóch tarcz pod mitrą. Prawa (z punktu widzenia tarczownika) zawiera srebrną belkę (kłodę) z trzema kikutami po uciętych gałęziach, nawiązującą do historii powstania klasztoru. Lewa z niebieskim tłem ma trzy srebrne skosy, z których środkowy zdobią trzy czerwone róże. Pierwotnie na belce środkowej znajdowała się tylko jedna róża, wzorowana na herbie Poraj, którego nazwa wywodzi się od Poraja, syna księcia czeskiego Sławnika i brata św. Wojciecha^[6]. Na niektórych herbach znajdują się monogramy ówczesnych opatów^[7] a dwie kolejne litery AB to skrót od tytułu: opat w Broumowie (łac.  Abbas Braunensis)^[8].

• 
  Othmar Daniel Zinke
  OAB (1700–1738)
• 
  Placidus Beneš
  (1818–1844)
• 
  Nepomuk Rotter
  (1844–1886)
• 
  Rupertus Smolík
  (1886–1887)
• 
  Bruno Čtvrtečka
  (1887–1922)
• 
  Herb klasztoru i
  Wojciecha Sławnikowica

Kalendarium historii miasta

Osobny artykuł: Kalendarium historii miasta Broumova.

Ważniejsze zabytki

• klasztor benedyktyński jest najbardziej okazałym zabytkiem miasta. Został uznany za czeski zabytek narodowy, przebudowany na barokowy w latach 1726–1748 według projektu Kiliána Ignáca Dientzenhofera. Zespół klasztorny obejmuje: kościół, a w nim refektarz z kopią Całunu Turyńskiego z 1651 r. oraz ogromną bibliotekę, a także Muzeum Ziemi Broumovskiej.
• kościół pw. św. Ducha
• kościół św. Wacława
• kościół pw. św. Wojciecha, klasztorny, pierwotnie gotycki, przebudowany w latach 1684–1694
• kościół pw. Panny Marii, cmentarny, wzniesiony w 1450, najstarszy kościół drewniany w Czechach
• kościół pw. św. Piotra i Pawła, parafialny, wzmiankowany w 1258 z wnętrzami z 1757
• kościół husycki
• barokowa kolumna maryjna na rynku^[9]

• dawne gimnazjum klasztorne z 1711
• domy mieszczańskie z XVI–XIX w. – pod numerami 154 i 155 dwie kamienice o sklepieniach gwiaździstych z lat 70. XVI w.
• stary ratusz z 1419 (odnowiony po pożarach w latach 1452, 1565, przebudowany w 1838)
• browar funkcjonujący do dzisiaj.
• broumovska grupa kościołów – zespół barokowych kościołów zbudowanych w XVIII w.

Życie kulturalne

Pogranicze czesko-śląskie wydało wybitnych twórców słowa pisanego. Josef Čapek urodził się w Hronovie, jego młodszy brat Karel natomiast w Małych Svatoňovicach. Do szkoły w Českiej Skalicy uczęszczała Božena Němcová. Natomiast w latach 1863–1867 w gimnazjum u ojców benedyktynów nauki pobierał Alois Jirásek. Pisarz w latach 1918, 1919, 1921 i 1930 był nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Jego imię nosi czerwony szlak turystyczny (j. cz.  Jiráskova horská cesta) w Górach Orlickich, na Pogórzu Orlickim i na Broumovskiej vrchovinie. Pod koniec lat 40. XX w. jako nauczyciel w szkołach średnich pracował Josef Škvorecký. Tradycje literackie w mieście nad Stěnavą są dalej kontynuowane. Od 1997 odbywają się czesko-polskie spotkania poetyckie a od 2000 Dni Poezji (cz. Dny poezie). W 2023 r. odbyła się już 24. edycja tej imprezy, wymyślonej i prowadzonej przez Věrę Kopecką. Innymi współczesnymi poetami z Broumova są: Miloš Hromádka, Eva Kučerová (1946–2007) i Jana Wienerová^[10]. W pobliskich Martínkovicach mieszkają Iwona i Antoni Matuszkiewiczowie. Od 2018 Wrocławski Dom Literatury wraz z czeskimi i niemieckimi partnerami prowadzi program rezydencyjny w broumovskim klasztorze. Udział w nim biorą pisarze uprawiających różne gatunki literackie, ilustratorzy, autorzy komiksów i książek artystycznych^[11]. W siedmiotysięcznym Broumovie funkcjonuje teatr (Městské divadlo Broumov) a innymi instytucjami kultury są biblioteka (Městská knihovna) i muzeum (Muzeum Broumovska)^[12].

Dzielnice

• Broumov
• Benešov
• Kolonie 5. května
• Nové Město
• Olivětín
• Poříčí(inne języki)
• Rožmitál
• Velká Ves

Związani z Broumovem

Kolumna Maryjna

• Arnoszt z Pardubic (1297–1364), biskup i pierwszy arcybiskup praski
• Christoph Dientzenhofer (1655–1722), architekt i budowniczy barokowy
• Kilián Ignác Dientzenhofer (1689–1751), architekt i budowniczy
• Alois Jirásek (1851–1930), czeski pisarz, uczęszczał do miejscowego gimnazjum
• Josef Škvorecký (1924–2012), czeski pisarz, nauczyciel w szkołach średnich

Demografia

Rok	1970	1980	1991	2001	2003	2006
Liczba ludności	7814	7834	8076	8361	8654	8254

Miasta partnerskie

• Forchheim
• Nowa Ruda