Borki Wielkie (Ukraina)

Borki Wielkie (ukr. Великі Бірки) – osiedle typu miejskiego w rejonie tarnopolskim obwodu tarnopolskiego,

Ten artykuł dotyczy miejscowości na Ukrainie. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Borki Wielkie

Великі Бірки

Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	tarnopolski
Rejon	tarnopolski
Prawa miejskie	1530
Powierzchnia	3,77 km²
Populacja (2017) • liczba ludności	3407[1]
Kod pocztowy	47740
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego Borki Wielkie
Położenie na mapie Ukrainy Borki Wielkie
49°31′N 25°45′E

Herb z 1866 r.

Znajduje tu się stacja kolejowa Borki Wielkie, położona na linii Odessa – Lwów.

Historia

Założone w 1410, w 1530 otrzymało magdeburskie prawo miejskie.

W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Borki Wielkie w powiecie tarnopolskim województwa tarnopolskiego.

Historia w latach 1941-1945

W latach okupacji niemieckiej w Borkach Wielkich funkcjonował obóz pracy, w którym Niemcy więzili Żydów z różnych miejscowości. Więźniowie pracowali przy robotach drogowych. Obóz został zlikwidowany 10 lipca 1943 roku; 970 więźniów rozstrzelano na miejscu, barak z ciałami zabitych spalono^[2].

W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca we wsi polska rodzina Nawłoków udzielała pomocy żydowskiej dziewczynie Rozalii Wassner. W 2009 roku Instytut Jad Waszem podjął decyzję o przyznaniu Michalinie i Stanisławowi Nawłokom tytułu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata^[3].

W dniach 8 i 9 lutego 1944 roku Niemcy dokonali w Borkach Wielkich publicznej egzekucji 34 ukraińskich więźniów z Tarnopola oskarżonych o zabójstwa, sabotaże i przynależność do OUN^[4].

Podczas ataków banderowskich na Polaków w latach 1944-45 Borki Wielkie były miejscem, do którego ściągali uchodźcy z okolicznych wsi^[5]. W miejscowości stacjonował batalion niszczycielski, w którym służyli Polacy^[6]. Do końca 1945 roku ludność polska została ekspatriowana na zachód^[7].

Zabytki

• Zamek w Borkach, XVI-XIX w.

Demografia

• 1880 rok: 1656 mieszkańców, w tym 790 rzymskich katolików, 770 grekokatolików i 96 wyznawców judaizmu^[8];
• 1921 rok: 2251, w tym: 1183 Ukraińców, 1052 Polaków i 16 Żydów^[7];
• 1931 rok: 2299^[7];
• 1989 rok: 3447^[9]
• 2001 rok: 3238.

Urodzeni w Borkach Wielkich

• Stefan Baley (1885) – polski psycholog, lekarz, pedagog, uważany za przedstawiciela lwowsko-warszawskiej szkoły psychologicznej;
• Karol Dejna (1911) – polski językoznawca, slawista;
• Stepan Żydek (1900) - podpułkownik Armii Czerwonej, generał brygady LWP;

Przypisy

1. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2017 року. Державна служба статистики України. Київ, 2017. стор.66
2. Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Red. I.A. Altman. Moskwa, 2009, s. 137. ISBN 978-5-8243-1296-6.
3. Historia pomocy - Rodzina Nawłoków. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-02-11]. (pol.).
4. Lucyna Kulińska: Dzieje Komitetu Ziem Wschodnich na tle losów ludności polskich Kresów w latach 1943-1947. T. II. Kraków, 2001, s. 410. ISBN 83-858-27-72-2.
5. Rejony jak: Zborów, Zbaraż, Tarnopol, Trembowla, Borki Wielkie, Podwołoczyska, Grzymałów - są przepełnione przez uciekinierów ze wsi. Żyją oni w warunkach okropnych po 20 do 30 osób w jednej izbie, lub koczują pod gołym niebem, przymierając głodem i utrzymują z najwyższym wysiłkiem bydło. (...) Trembowla: 400 rodzin uciekinierów z okolicy. Są odcięci od swoich wiosek, skąd ani źdźbła nie są w stanie wywieźć. Władze również nic nie pomagają. Taki sam stan w Podwołoczyskach, Borkach i Grzymałowie. - Pismo Rejonowego Pełnomocnika w Tarnopolu do GPŁ, 24 III 1945 [cyt. za:] Grzegorz Hryciuk, "Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931-1948", Toruń 2005, ISBN 83-7441-121-X, s. 325-326
6. Lucyna Kulińska, Dzieje Komitetu Ziem Wschodnich na tle losów ludności polskich Kresów w latach 1943-1947. Tom I. Kraków 2002, ISBN 83-88527-32-0, s. 331
7. HenrykH. Komański HenrykH., SzczepanS. Siekierka SzczepanS., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 361, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487.
8. Filip Sulimierski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I. Warszawa: 1880–1914, s. 312.
9. Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу

Linki zewnętrzne

• Borki 3.) B. ''wielkie'', wś, pow. tarnopolski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 312.
• Borki Wielkie na stronie Rady Najwyższej Ukrainy (ukr.)

Encyklopedie internetowe (osiedle typu miejskiego Ukrainy):

• ЕСУ: 32757