Bitwa pod Szackiem

Bitwa pod Szackiem – starcie podczas agresji ZSRR na Polskę, stoczone w dniach 28–30 września 1939 między 52. Dywizją Strzelecką Armii Czerwonej, a liczącą w tym czasie około 4000 żołnierzy grupą KOP generała Wilhelma Orlika-Rückemanna.

Bitwa pod Szackiem

II wojna światowa, agresja ZSRR na Polskę
Tablica Grobu Nieznanego Żołnierza: „Szack – Wytyczno”
Czas	28–29 września 1939
Miejsce	Szack, Wołyń
Terytorium	II Rzeczpospolita
Przyczyna	agresja sowiecka na Polskę
Wynik	taktyczne zwycięstwo Polski
Strony konfliktu
Polska  ZSRR
Dowódcy
Wilhelm Orlik-Rückemann Iwan Russijanow
Siły
4 000 żołnierzy KOP z 16 działami 13 000 żołnierzy, 15 czołgów, 15 dział
Straty
szacunki rosyjskie: ok. 500 zabitych, rannych i zaginionych, kilka ciężarówek, kilka działek. szacunki polskie: 350 zabitych, 800 rannych.[potrzebny przypis] szacunki rosyjskie: 81–82 zabitych, 184–185 rannych, 12 czołgów T-26[1], 5 ciągników T-20 Komsomolec[1], najprawdopodobniej zaniżone. szacunki polskie: 500 zabitych, 1600 rannych, 300 pojmanych
Położenie na mapie Polski w 1939 miejsce bitwy
51°29′16,0800″N 23°55′46,9200″E

Przebieg bitwy

Szacka broniły dwie kompanie z 112. Pułku Strzeleckiego wsparte plutonem CKM. 54. Dywizjon Przeciwpancerny prawdopodobnie wycofał się uprzednio z Szacka i zajął pozycję w połowie drogi z Szacka do wsi Mielniki.

Po stronie sowieckiej w walkach wziął udział między innymi 411. batalion pancerny, dowodzony przez kapitana Nieseniuka, który został całkowicie rozbity.

Walki o miejscowość rozpoczęli Sowieci 28 września, uprzedzając polski atak. Kilka czołgów 411. batalionu pancernego i samochody z piechotą ruszyły groblą koło jeziora Lucemierz na pozycje polskie, które znajdowały się na wschód i południowy wschód od wsi. Teren był bardzo grząski. Oddziały KOP podpuściły wroga blisko i otworzyły ogień z działek ppanc. i karabinów maszynowych. W czasie tej walki zniszczono 8 czołgów, które zablokowały wąską groblę^[1]. Z 411. batalionu pancernego uratowało się trzech rannych czołgistów. Na wieść o rozbiciu 411 batalionu pancernego płk Russijanow długo nie przysyłał posiłków oddziałom walczącym w rejonie Szacka. Następnie rozpoczął się polski atak na Szack. Wojska polskie poprowadził ppłk Nikodem Sulik. Wieś została ostrzelana przez artylerię, a następnie doszło do szturmu i krwawej walki na bagnety. W południe została zdobyta. Znalezione tu zaopatrzenie poprawiło sytuację wyczerpanych fizycznie i psychicznie polskich żołnierzy. Sowieci przeprowadzili kontratak, ale został on odparty ogniem broni maszynowej i artylerii. Natomiast polska próba oskrzydlenia wojsk sowieckich nie udała się. 29 września oddziały polskie wycofały się w kierunku przeprawy przez Bug w Grabowie. Samochody ciężarowe i kilka dział trzeba było zostawić.

W walkach z sowietami zginęło lub zostało rannych 500 polskich żołnierzy^[2]. KOP stracił też sporo amunicji, zwłaszcza artyleryjskiej i kilka ciężarówek. Straty Armii Czerwonej wyniosły: 81–82 zabitych i 184–185 rannych żołnierzy^{[potrzebny przypis]}, zniszczonych 8–9 czołgów i 5 ciągników artyleryjskich T-20 Komsomolec^[1]. Siemion Timoszenko przyznał się do straty 7 czołgów i kilku samochodów pancernych^{[potrzebny przypis]}. Dowódca radzieckiej dywizji, pułkownik Iwan Russijanow został ciężko ranny w rękę odłamkiem pocisku artyleryjskiego (prawdopodobnie 75 mm)^[3].

Zbrodnia w Mielnikach

W pobliskich Mielnikach Sowieci zabili 18 wziętych do niewoli po bitwie oficerów i żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza^[4][5][2].

Upamiętnienie

Walki żołnierza polskiego pod Szackiem w II wojnie światowej zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie napisem na jednej z tablic po 1990 r. „SZACK – WYTYCZNO 28 IX – 1 X 1939”.

Zobacz też

• bitwa pod Wytycznem
• Korpus Ochrony Pogranicza

Przypisy

1. Cz. Grzelak, op. cit, s. 156–158, 167.
2. DominikaD. Siemińska DominikaD., Ekshumacje ofiar totalitaryzmów II wojny światowej na Ukrainie, Białorusi oraz Litwie, [w:] MarcinM. Zwolski, Poszukiwanie i identyfikacja ofiar zbrodni systemów totalitarnych : doświadczenia polskie w kontekście europejskim : studia i materiały, Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku, 2018, s. 147-170, ISBN 978-83-8098-447-9.
3. Iwan N. Russijanow, W bojach rożdiennaja... (В боях рожденная...), 1982, s. 5.
4. Na Ukrainie odkryto grób polskich oficerów.
5. Zbrodnia w Mielnikach - Archiwum Rzeczpospolitej [online], archiwum.rp.pl [dostęp 2024-10-20].

Bibliografia

• (red.) Krzysztof Komorowski: Boje Polskie 1939 – 1945. Przewodnik encyklopedyczny. Warszawa: Bellona Spółka Akcyjna, 2009, s. 372. ISBN 978-83-7399-353-2.
• Czesław Grzelak: Szack–Wytyczno 1939. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2001. ISBN 83-11-09324-5.
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.

Kontrola autorytatywna (bitwa):

• PLWABN: 9810625600005606