Bitwa żorska (1945)

Bitwa żorska – bitwa stoczona w dniach 27 stycznia – 24 marca 1945 roku na Górnym Śląsku w Żorach oraz sąsiednich miejscowościach pomiędzy radziecką 38 Armią pod dowództwem gen. Kiryła Moskalenki wspomaganą przez 1 Czechosłowacką Samodzielną Brygadę Pancerną pod dowództwem ppłk Vladimira Janko a LIX Korpusem Armijnym Wehrmachtu, XI Korpusem Waffen-SS wspomaganymi przez węgierski V Korpus Armijny.

Bitwa żorska

II wojna światowa, front wschodni
Czas	27 stycznia – 24 marca 1945
Miejsce	Żory i sąsiednie miejscowości
Terytorium	Polska, III Rzesza
Przyczyna	ofensywa radziecka 1945
Wynik	zwycięstwo ZSRR i Czechosłowacji
Strony konfliktu
III Rzesza  Węgry  ZSRR  Czechosłowacja
Dowódcy
Matthias Kleinheisterkamp Kiriłł Moskalenko
Siły
LIX Korpus Armijny XI Korpus SS V Korpus Armijny w sumie: 44 050 żołnierzy, 85 czołgów, 97 dział pancernych 38. Armia 95. Korpus Strzelecki 126. Lekki Korpus Piechoty Górskiej 15. Brygada Inżynieryjno-Saperska 5. Korpus Zmechanizowany Gwardii 1. Czechosłowacka Samodzielna Brygada Pancerna w sumie: 111 czołgów; 38 dział pancernych
Straty
nieznane 256 zabitych
Położenie na mapie województwa śląskiego miejsce bitwy
Położenie na mapie Polski miejsce bitwy
50°02′39,0″N 18°41′40,6″E

Geneza

Przyczyną rozpoczęcia bitwy było rozbicie wojsk niemieckich, które taktycznie zostały wycofane z Katowic i Chorzowa w kierunku Żor, w celu przegrupowania się i wycofania się dalej do Ostrawy^[1].

Kalendarium

• 27 stycznia 1945 wojska niemieckie zostały wyparte przez wojska 1. Frontu Ukraińskiego z Katowic i Chorzowa w kierunku Żor. Oddziały Wehrmachtu oraz Waffen-SS zajęły pozycje obronne na linii Żory–Pawłowice.
• 30 stycznia 1945 – pierwszy radziecki ostrzał artyleryjski miasta,
• 2 lutego 1945 – radzieckie przygotowanie artyleryjskie i bombowe,
• 5–6 lutego 1945 – ewakuacja niemieckich mieszkańców Żor przez Borynię, Ostrawę, Linz do Braunau am Inn,
• 10 marca 1945 – radzieckie przygotowanie artyleryjskie i bombowe,
• 17 marca 1945 – 38 Armia pod dowództwem gen. Kiryła Moskalenki otrzymała definitywny rozkaz zdobycia Żor, Wodzisławia Śląskiego oraz Opawy natomiast siły pomocnicze tej armii otrzymały rozkaz zdobycia Jastrzębia i Moszczenicy, z kolei 60 Armia gen. Pawła Kuroczkina otrzymała rozkaz zdobycia Raciborza.
• W dniu 24 marca 1945 roku, po uprzednim przygotowaniu lotniczo-artyleryjskim, zmasowane natarcie radzieckiej 38 Armii wspomożone odwodami 1 Frontu Ukraińskiego, 5 Korpusem Zmechanizowanym Gwardii z 4 Frontu Ukraińskiego oraz 1 Czechosłowacką Samodzielną Brygadą Pancerną pod dowództwem ppłk Vladimira Janko doprowadziło do zdobycia miasta. Na skutek walk 80% zabudowy miasta zostało doszczętnie zburzone. Skala zniszczeń wynikała z faktu, iż władze radzieckie podjęły decyzję, aby 1 Front Ukraiński pod dowództwem marszałka Iwana Koniewa zdobył uprzemysłowiony obszar Górnego Śląska przy najmniejszych stratach. Ta umiejętna ofensywa wojsk radzieckich polegała na okrążeniu wojsk niemieckich w taki sposób, iż pozostawiono im wąską gardziel, którą mogli się ewakuować w kierunku na Żory. Katowice zostały zajęte w dniu 27 stycznia, Chorzów zaś 28 stycznia 1945 roku. Podobne zniszczenia dotknęły sąsiednie miejscowości.