Bałtyjsk
miasto w Rosji Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bałtyjsk[2] (tradyc. pol. Piława[3]; ros. Балти́йск, Bałtijsk, do 26 listopada 1946 Пилла́у[4]; niem. Pillau) – miasto i port morski w Rosji, w obwodzie królewieckim, na Mierzei Wiślanej, po obu stronach Cieśniny Piławskiej u wejścia do Zalewu Wiślanego. Najbardziej na zachód położone miasto Federacji Rosyjskiej. Ośrodek życia polonijnego; mieszkający tam Polacy przybyli przeważnie z okolic Grodna[5].
 | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Obwód | |||
| Burmistrz |
Fiodor Jaroszewicz | ||
| Powierzchnia |
49,1 km² | ||
| Populacja (2020) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Nr kierunkowy |
+7 40145 | ||
| Kod pocztowy |
238510–238521 | ||
| Tablice rejestracyjne |
39 | ||
Położenie na mapie obwodu królewieckiego  | |||
Położenie na mapie Rosji  | |||
 54°39′13″N 19°54′31″E | |||
| Strona internetowa | |||
.png)
Pierwsze wzmianki o osadzie Pil (Pile, od prusk. Pilz = twierdza, umocnienie) w źródłach historycznych pochodzą z 1363 i 1430. Dogodne warunki rozwoju osadnictwa zapewnił zwłaszcza wielki sztorm z 10 (lub 16) września 1510, w wyniku którego powstała Cieśnina Piławska. Przy niej założono wieś i w ciągu 15 lat zbudowano fortecę[6][3], która do 1525 było częścią państwa krzyżackiego, potem Prus Książęcych. Wraz z nimi od 1618 we władaniu Brandenburgii. Pomiędzy 1466 a 1657 lenno Królestwa Polskiego.
W XVII wieku budowa pierwszych fortyfikacji. Ze względu na strategiczne położenie osadę z biegiem czasu przekształcono w twierdzę rozbudowywaną aż do XIX wieku. W XVIII w. dla jej budowy cegłę pozyskiwano m.in. z rozbieranych zamków średniowiecznych, w tym Lochstedt (obecnie osiedle Pawłowo w granicach administracyjnych miasta).
W 1626 miejsce lądowania króla Szwecji Gustawa Adolfa i jego armii, podczas wojny polsko-szwedzkiej (1625–1629). Tym desantem Szwedzi przenieśli główny front wojny z Inflant do Prus. W 1635 działające na rozkaz króla Polski Władysława IV kozackie czajki pod wodzą Konstantego Wołka zdobyły pod Piławą szwedzki okręt[7][8].
Od 1701 część Królestwa Prus. Piława otrzymała prawa miejskie w 1725. W 1807 oblężone przez wojska Napoleona. Między 24 lutego 1812 i 6 lutego 1813 we władaniu Francji.
W czasie II wojny światowej Piława była jednym z ośrodków szkolenia załóg U-bootów. 16 kwietnia 1945, został tam ostrzelany przez artylerię nacierających wojsk sowieckich i zatopiony służący jako źródło energii elektrycznej okręt podwodny U-78. Miasto Пиллау (Pillau) zostało zdobyte przez Rosjan 25 kwietnia 1945, a 27 listopada 1946 przemianowane na Балтийск (Bałtijsk). W 1952 powstała tu jedna z największych baz marynarki wojennej ZSRR przy Morzu Bałtyckim. Odegrało to kluczową rolę w rozwoju powojennego Bałtyjska[6].
Z II wojny światowej ocalało wiele budynków, m.in.:
- latarnia morska,
- twierdza,
- forty: Wschodni i Zachodni,
- większość obiektów portu wojennego, m.in. koszary, kasyno i wieża ciśnień,
- neogotycka kaplica ewangelicko-reformowana (poświęcona w 1867), obecnie służąca jako cerkiew prawosławna św. Jerzego (sobór katedralny Floty Bałtyckiej),
- cztery wieże ciśnień,
- siedziba sądu (ob. Muzeum Floty Bałtyckiej),
- budynek szkoły średniej,
- dom pastora z pocz. XX w.
Nie zachowały się 2 barokowe kościoły ewangelickie (parafialno-garnizonowy i w Starej Piławie), ani neogotycki katolicki kościół NMP Gwiazdy Morza (proj. Fritz Heitmann, konsekrowany 1910).
W pobliżu latarni stoi pomnik Piotra I, a nad portem dominuje konny pomnik carycy Elżbiety, która w 1757 po opanowaniu Prus ogłosiła ich wcielenie do Rosji. Nieopodal cmentarz wojenny, z nagrobkami niemieckich marynarzy z I wojny światowej oraz żołnierzy i cywili, którzy zginęli w 1945, zrekonstruowany po 1991.
- Wybrane zabytki
Twierdza
Fort Wschodni
Dawny kościół ewangelicki, ob. sobór św. Jerzego
Wieża ciśnień portu wojennego
Kolejowa wieża ciśnień
Muzeum Floty Bałtyckiej
Dom pastora
.jpg)
.jpg)
Główna baza morska Floty Bałtyckiej wraz ze Stocznią Remontową (33-й судоремонтный завод). W pobliżu (5 km na płd.-zach. od centrum), na Mierzei Wiślanej lotnisko wojskowe, obecnie opuszczone. M.in. stacjonowały tam samoloty-amfibie Be-12 Czajka (Бе-12 Чайка).
Prócz portu w mieście jest stacja kolejowa.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
