BTR-82

BTR-82 (ros. БТР-82) – rosyjski kołowy transporter opancerzony zaprojektowany przez Arzamaskie Zakłady Mechaniczne. Wersja rozwojowa transportera BTR-80 wprowadzona jako uzupełnienie dla drogich i bardziej skomplikowanych BTR-90. Prototyp został zaprezentowany w 2009 roku, a dwa lata później pierwsze seryjne pojazdy zaczęły być kierowane do jednostek wojskowych^[1].

BTR-82

BTR-82 w trakcie przygotowań do Parady Zwycięstwa w Moskwie w 2018 roku
Dane podstawowe
Państwo	Rosja
Producent	Arzamaskie Zakłady Mechaniczne
Typ pojazdu	kołowy transporter opancerzony
Trakcja	kołowa
Załoga	3 osoby (+ 7 żołnierzy desantu)
Historia
Produkcja	2011 – obecnie
Dane techniczne
Silnik	KamAZ 740.14-300 diesel, 300 KM
Długość	~7,7 m
Szerokość	~2,95 m
Wysokość	~2,8 m
Masa	15 ton
Osiągi
Prędkość	100 km/h
Zasięg pojazdu	600 km
Pokonywanie przeszkód
Rowy (szer.)	2 m
Ściany (wys.)	0,5 m
Kąt podjazdu	60%
Przechył boczny	40%
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 × ciężki karabin maszynowy kalibru 14,5 mm 1 × karabin maszynowy kalibru 7,62 mm
Użytkownicy
Azerbejdżan,  Białoruś,  Kazachstan,  Rosja,  Syria,  Uzbekistan

Najpowszechniejszym używanym wariantem jest BTR-82A, który według założeń przez kilkanaście lat ma być podstawowym środkiem transportu i walki dla rosyjskich żołnierzy wojsk zmotoryzowanych^[2].

Charakterystyka

Pojazd, podobnie do swojego poprzednika, jest osadzony na 8-kołowym podwoziu napędzanym przez nowy ośmiocylindrowy czterosuwowy silnik widlasty KamAZ 740.14-300 o mocy 300 KM. Potrafi rozwinąć prędkość do 100 km/h na drodze. Na wyposażeniu znajduje się pomocnicza jednostka mocy oraz centralny system pompowania kół, możliwe jest także zastosowanie opon typu „run-flat”. Tak samo, jak w poprzedniku, zachowana została możliwość pływania^[1].

Opancerzenie jest nieznacznie lepsze od tego stosowanego w BTR-80; zapewnia ono ochronę przed bronią małokalibrową oraz odłamkami. Zastosowano wielowarstwową podłogę w celu lepszej ochrony przed minami i fugasami, lepsze siedzenia oraz wzmocniono zawieszenie, by było w stanie absorbować część energii wybuchu. Kadłub pojazdu ma nową ochronę balistyczną z laminowanych materiałów syntetycznych, takich jak kevlar^[3].

Uzbrojeniem głównym pojazdu jest zdalnie sterowany ciężki karabin maszynowy KPWT kalibru 14,5 mm (w wersji BTR-82) lub szybkostrzelne działko automatyczne 2A72 kalibru 30 mm (w wersji BTR-82A i pochodnych). Pomocniczo stosowany jest karabin maszynowy PKT kalibru 7,62 mm. Wersja z działkiem ma pełną stabilizację w obydwu zakresach oraz celownik TKN-4GA pozwalający na prowadzenie ognia zarówno w dzień, jak i w nocy^[4].

Dowódca pojazdu ma do dyspozycji systemy komunikacji, mapy oraz kamerę monitorującą TKN-AI z laserowym dalmierzem. Wersja BTR-82A ma dodatkowo nową radiostację R-168-25-U2, system ochrony przed skutkami ataku bronią masowego rażenia, klimatyzację oraz system pozycjonowania Trona-1 oparty na nawigacji satelitarnej GLONASS oraz GPS^[3].

Załogę stanowią 3 osoby, dodatkowo pojazd może przewieźć 7 w pełni wyposażonych żołnierzy. Każdy z nich ma własny otwór strzelecki do prowadzenia ognia z wnętrza pojazdu oraz peryskop do celowania^[1].

Warianty

Transporter BTR-82 występuje w następujących wersjach^[1]:

• BTR-82 – wersja podstawowa uzbrojona w ciężki karabin maszynowy kal. 14,5 mm.
• BTR-82A – uzbrojony w działko kal. 30 mm, jest to najliczniej rozpowszechniony wariant; dostarczany od 2013 roku.
• BTR-82AM – przebudowa BTR-80 do standardu BTR-82A; wersja zamówiona przez Syrię.
• BTR-82A1 (BTR-88) – wariant z bezzałogową wieżą z działkiem kal. 30 mm; oferowany od 2014 roku.
• Tajfun-M – pojazd rozpoznawczy zaprojektowany specjalnie do eskortowania mobilnych wyrzutni rakiet balistycznych; wszedł do użytku w 2013 roku.
• BTR-82V – wersja dla rosyjskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, uzbrojony tak samo, jak wersja bazowa, przy czym celowniczy ma dodatkowy wizjer; w użyciu od 2017 roku.
• BTR-82AT – ulepszona i lepiej opancerzona wersja, wyposażona w celownik z termowizją i pancerz kratowy, przenosi pociski przeciwpancerne 9M133 Kornet; ujawniono ją w 2019 roku.
• BTR-87 – głęboka modernizacja opracowana przez grupę GAZ z nowym kadłubem, przeznaczona głównie na eksport; zaprezentowana w 2015 roku w parku „Patriot” w Kubince^[5]
• PRP-5 – opancerzony wóz rozpoznawczy, przenosi sensory, radar oraz drony zwiadowcze; w użyciu od 2020 roku.

Galeria

• 
  BTR-82A
• 
  BTR-82AM
• 
  BTR-82AT
• 
  Tajfun-M

Użycie bojowe

Pojazdy z rodziny BTR-82 zostały użyte w następujących konfliktach zbrojnych:

• Wojna w Donbasie – w 2014 roku Armament Research Services we własnym opracowaniu opartym na zdjęciach i nagraniach z konfliktu stwierdziło, że prorosyjscy separatyści są wyposażeni w transportery opancerzone z rodziny BTR-82^[6]. Ukraińscy aktywiści wraz z australijskimi ekspertami odkryli dowody świadczące o tym, że pojazdy te zostały dostarczone przez Rosję^[7].
• Wojna domowa w Syrii – pod koniec sierpnia 2015 roku armia syryjska opublikowała nagranie ukazujące BTR-82A w malowaniu stosowanym przez wojsko Federacji Rosyjskiej. Obserwatorzy sugerują, że pojazdy zostały zdjęte ze stanu w armii rosyjskiej i przewiezione do Syrii na pokładzie okrętu desantowego „Nikołaj Filczenkow”^[8][9].
• Konflikt w Górskim Karabachu – jesienią 2020 roku BTR-82A były wykorzystywane przez siły Azerbejdżanu, co najmniej jedna maszyna została utracona^[10]. Po zawarciu trójstronnego porozumienia rosyjskie siły pokojowe, przeniesione w strefę konfliktu, również zostały wyposażone w BTR-82A^[11].
• Inwazja Rosji na Ukrainę – od początku działań zbrojnych pojazdy z rodziny BTR-82 były licznie wykorzystywane; do 26 czerwca 2022 roku udokumentowano zniszczenie przynajmniej 55 pojazdów^[12]. Według statystyk prowadzonych przez zajmujący się białym wywiadem blog Oryx do 27 grudnia 2022 roku Siły Zbrojne Ukrainy zniszczyły 233 pojazdy, przejęły 119, a 14 maszyn zostało uszkodzonych lub porzuconych przez własne załogi^[13].

Użytkownicy

•  Azerbejdżan
  • Siły Zbrojne Azerbejdżanu – ponad 44 BTR-82A^[14]
•  Białoruś
  • Siły Zbrojne Republiki Białorusi – ponad 31 BTR-82A^[15][16]
•  Kazachstan
  • Siły Zbrojne Republiki Kazachstanu – 63 BTR-82A^[17]
•  Rosja
  • Wojska Lądowe – 1000 BTR-82A/AM^[18]
  • Wojska Obrony Wybrzeża Federacji Rosyjskiej – 740 BTR-82A^[19]
  • Wojska Powietrznodesantowe Federacji Rosyjskiej – 130 BTR-82AM^[20]
  • Federalna Służba Wojsk Gwardii Narodowej Rosji – nieznana liczba BTR-82A/AM^[21]
•  Syria
  • Siły Zbrojne Syrii – nieznana liczba BTR-82A/AM^[22]
•  Ukraina
  • Siły Zbrojne Ukrainy – nieznana liczba pojazdów przejętych podczas Inwazji Rosji na Ukrainę^[23]
•  Uzbekistan
  • Siły Zbrojne Uzbekistanu – około 100 BTR-82A^[24]

Przypisy

1. BTR-82 Armored Personnel Carrier. Military Today. [dostęp 2022-12-27]. (ang.).
2. Rafał Surdacki: Transportery BTR-82 dla Rosji. Defence 24, 2016-04-11. [dostęp 2022-12-27]. (pol.).
3. BTR-82A / BTR-82AM APC. Army Recognition. [dostęp 2022-12-27]. (ang.).
4. BTR-82. WeaponSystems.net. [dostęp 2022-12-27]. (ang.).
5. Развитие ПАО «Завод корпусов» в 2015 году. Завод корпусов. [dostęp 2022-12-27]. (ros.).
6. Jonathan Ferguson, N. R. Jenzen-Jones: Raising Red Flags: An Examination of Arms & Munitions in the Ongoing Conflict in Ukraine. Armament Research Services, 2014. Brak numerów stron w książce
7. Александра Вагнер: Танки, которых "не было и нет". Radio Swoboda, 2015-01-30. [dostęp 2022-12-27]. (ros.).
8. Джонатан Маркус: Российские БТРы для Башара Асада. BBC News, 2015-09-03. [dostęp 2022-12-27]. (ros.).
9. МИД: Россия не скрывала факты поставок военной техники Дамаску. BBC News, 2015-09-07. [dostęp 2022-12-27]. (ros.).
10. Армянские силы захватили азербайджанский БТР. PanArmenian, 2020-10-02. [dostęp 2022-12-27]. (ros.).
11. Российская военная полиция приступила к патрулированию в Нагорном Карабахе. Kommersant, 2020-11-14. [dostęp 2022-12-27]. (ros.).
12. Discover list of Russian captured armored and combat vehicles used now by Ukrainian army. Army Recognition, 2022-07-17. [dostęp 2022-12-27]. (ang.).
13. Attack On Europe: Documenting Russian Equipment Losses During The 2022 Russian Invasion Of Ukraine. Oryx, 2022-02-24. [dostęp 2022-11-20]. (ang.).
14. The International Institute for Strategic Studies (IISS): The Military Balance 2022. Routledge, 2022, s. 183. ISBN 9781032279008.
15. Nowe transportery BTR-82A dla białoruskiej armii. Rzeczpospolita, 2021-12-03. [dostęp 2022-12-27]. (pol.).
16. The International Institute for Strategic Studies (IISS): The Military Balance 2022. Routledge, 2022, s. 185. ISBN 9781032279008.
17. The International Institute for Strategic Studies (IISS): The Military Balance 2022. Routledge, 2022, s. 189. ISBN 9781032279008.
18. The International Institute for Strategic Studies (IISS): The Military Balance 2021. Routledge, 2021, s. 192. ISBN 9781032012278.
19. The International Institute for Strategic Studies (IISS): The Military Balance 2022. Routledge, 2022, s. 199. ISBN 9781032279008.
20. The International Institute for Strategic Studies (IISS): The Military Balance 2021. Routledge, 2021, s. 199. ISBN 9781032012278.
21. The International Institute for Strategic Studies (IISS): The Military Balance 2021. Routledge, 2021, s. 205. ISBN 9781032012278.
22. The International Institute for Strategic Studies (IISS): The Military Balance 2020. Routledge, 2020, s. 377. ISBN 978-0-367-46639-8.
23. Ukraina zdobyła "defiladowe" transportery [online], defence24.pl, 2 sierpnia 2022 [dostęp 2023-05-17] (pol.).
24. The International Institute for Strategic Studies (IISS): The Military Balance 2022. Routledge, 2022, s. 216. ISBN 9781032279008.