Wojska Powietrznodesantowe Federacji Rosyjskiej

Wojska Powietrznodesantowe (ros. Воздушно-десантные войска, Wozduszno-diesantnyje wojska, ВДВ) – jeden z dwóch samodzielnych rodzajów wojsk Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej (drugi to Wojska Rakietowe Przeznaczenia Strategicznego).

Wojska Powietrznodesantowe

Воздушно-десантные войска

Nikt, oprócz nas!
Herb WDW RF
Historia
Państwo	ZSRR  Rosja (od 1991)
Patron	Św. Jerzy Zwycięzca
Tradycje
Święto	2 sierpnia
Dowódcy
Pierwszy	generał Gieorgij Szpak
Obecny	Andriej Sierdiukow
Działania zbrojne
wojna w Osetii Południowej (1991–1992) I wojna czeczeńska II wojna czeczeńska wojna rosyjsko-gruzińska Aneksja Krymu przez Rosję Wojna w Donbasie Inwazja Rosji na Ukrainę
Organizacja
Dyslokacja	Federacja Rosyjska
Rodzaj wojsk	wojska powietrznodesantowe
Podległość	Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych FR

Charakterystyka i zmiany strukturalne

Zwiadowcy 45 samodzielnej brygady specnazu WDW (2011)

W chwili upadku ZSRR (1991) radzieckie WDW liczyły siedem dywizji (7, 76, 98, 103, 104 i 106 gwardii oraz 242 szkolna) oraz jedenaście samodzielnych brygad (11, 13, 21, 23, 36, 37, 38, 40, 56, i 83 powietrznodesantowe oraz 35 desantowo-szturmowa) rozlokowanych na terenie całego ZSRR. Było to blisko 77 000 żołnierzy – dwukrotnie więcej niż wszystkie pozostałe jednostki powietrznodesantowe na świecie razem wzięte^[1]. Po rozpadzie ZSRR i porażce stworzenia wspólnych sił zbrojnych w ramach WNP (1993), siły WDW uległy poważnemu uszczupleniu. Część jednostek znalazła się w ramach nowo powstałych sił zbrojnych Ukrainy, Białorusi, Uzbekistanu i Kazachstanu.

Osobny artykuł: Wojska Powietrznodesantowe (ZSRR).

Wprowadzony w 2008 „Plan przebudowy Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej do 2016 roku” oraz „Kierunków dalszego rozwoju do 2020 roku”, zakładał rozformowanie 26 jednostek organizacyjnych, utrzymanie trzech z czterech dywizji oraz 31 Brygady Desantowo-Szturmowej. W 2009 wprowadzono korektę do planu i zdecydowano się na utrzymanie 106 Dywizji Powietrznodesantowej^[2]. Planowano też rozwinięcie dywizyjnych dywizjonów artylerii przeciwlotniczej w pułki rakiet przeciwlotniczych i formowanie dodatkowych związków taktycznych podporządkowanych dowódcom dwóch okręgów wojskowych^[3].
Rosyjskie wojska powietrznodesantowe w 2010 pozostawały jedną z najbardziej doświadczonych formacji bojowych na świecie. Były również najliczniejsze spośród tego rodzaju wojsk – składały się na nie dwie dywizje powietrznodesantowe, dwie dywizje desantowo-szturmowe oraz pięć samodzielnych brygad i jeden samodzielny pułk. Według różnych szacunków było to około 36 000-45 000 ludzi^[4][5].

W 2013 weszła w życie „Koncepcja rozwoju Wojsk Powietrznodesantowych do 2025 roku”. Przewidywała ona, że od 2017 WPD staną się mobilnym odwodem Naczelnego Dowódcy i będą stanowić trzon sił szybkiego reagowania. W tym samym roku w skład WPD włączono brygady desantowo-szturmowe: 56 BDSz z Kamyszyna, 83 BDSz z Ussuryń i 11 BDSZ z Ułan-Ude^[3].
W 2015 rozpoczęto reorganizację dywizji desantowo-szturmowych. Zostały one powiększone o dodatkowy trzeci pułk. Na wyposażenie wprowadzono też pojazdy kołowe Tajfun i Tigr oraz gąsienicowe BMD-4M i BTR-MDM Rakuszka. Do formacji trafiły również bezpilotowe systemy powietrzne typu Grusza i Orlan oraz zautomatyzowane systemy łączności i nowe zestawy przeciwlotnicze. Rok później planowano włączenie do dywizji i brygad sześciu kompanii czołgów, pododdziałów BSP oraz dwóch kompani walki radioelektronicznej^[3].

Działania bojowe wojsk powietrznodesantowych

Żołnierze rosyjskich WDW i U.S. Army w Bośni w ramach sił IFOR w 1996 roku

Rosyjscy spadochroniarze w Czeczenii w 2000 roku

Rosyjskie WDW zostały użyte w czasie wojny w Jugosławii w latach 1991–1999: w ramach międzynarodowych sił IFOR (w 1996) i SFOR (od 1996 do 2003) funkcjonowała 1 Pokojowa Rosyjska Samodzielna Brygada Powietrznodesantowa. Ich najsłynniejszą akcją był zajęcie w czerwcu 1999 roku przez 98 batalion gw. lotniska Slatina koło Prisztiny. Pomimo ambitnych założeń^[6], okazała się to być jednak czysto symboliczna operacja, która w gruncie rzeczy zamanifestowała tylko sprzeciw i bezsilność Rosji po rozpoczęciu bombardowań Jugosławii przez NATO. W latach 1999–2002 rosyjscy spadochroniarze pełnili misję pokojową w ramach jednostek KFOR w Kosowie. Jednostki WDW od 1992 służyły w ramach 14 Armii w Mołdawii, pełniąc rolę sił stabilizacyjnych w Naddniestrzu. Podobną rolę odegrały w czasie wojny w Osetii Południowej w latach 1991–1992.

Rosyjscy spadochroniarze uczestniczyli również w obydwu wojnach w Czeczenii. Brali udział w I i II szturmie Groznego – w 1994 i 1999 roku. Ich późniejszy dowódca – gen. Władimir Szamanow, właśnie podczas drugiego konfliktu czeczeńskiego zyskał złą sławę przestępcy wojennego^[7]. Najsłynniejszym epizodem walk rosyjskich spadochroniarzy w Czeczenii jest bój o wzgórze 776 stoczony przez 6 kompanię 104 pułku 76 Gwardyjskiej Dywizji. W dniach od 29 lutego do 3 marca 2000 kompania broniąc wejścia do Wąwozu Arguńskiego przed bojownikami Basajewa i Chattaba (ich liczebność Rosjanie oceniają na 2500 ludzi) straciła w ciągu trzydniowych walk 84 ze 104 żołnierzy (80%).

W nocy z 8 na 9 sierpnia 2008 roku, 76 Dywizja Desantowo-Szturmowa działająca w składzie 58 Armii wylądowała w Cchinwali jako wsparcie rosyjskich sił pokojowych w Osetii Płd. Rosyjskie Ministerstwo Obrony poinformowało również o planach wysłania w rejon konfliktu 98 Dywizji Powietrznodesantowej i 45 samodzielnego pułku rozpoznawczego. Wsparcie w postaci oddziałów 7 Dywizji Desantowo-Szturmowej (trzy bataliony i jeden pułk) otrzymała również pomiędzy 8 a 10 sierpnia Abchazja. Oddziały te zostały przerzucone do na teren republiki przy pomocy okrętów desantowych Floty Czarnomorskiej. 11 sierpnia spadochroniarze ci weszli z terytorium Abchzaji (nie byli częścią sił pokojowych) na teren Gruzji i bez walki zajęli bazę wojskową w Senaki. Od 13 sierpnia oddziały 76 Dywizji rozpoczęły okupację gruzińskiego miasta Gori. 14 sierpnia gen. Wiaczesław Borisow, z-ca dowódcy WDW ds. szkolenia, zapowiedział, że oddziały 76 Dywizji rozpoczęły wycofywanie się z Gorii^[8][9]

Wbrew oficjalnym rosyjskim deklaracjom, rosyjskie WDW – obok specnazu GRU i wojsk lądowych Południowego Okręgu Wojskowego – tworzą trzon wojsk rosyjskich zaangażowanych w trwającym od wiosny 2014 roku konflikcie w Donbasie. Według danych strony ukraińskiej, wśród szacowanych na 8,5–10 tys. żołnierzy regularnej armii rosyjskiej walczących po stronie separatystów, znajdują się lub znajdowali spadochroniarze z 76 Dywizji Desantowo-Szturmowej, 98 Dywizji Powietrznodesantowej, 7 Dywizji Desantowo-Szturmowej, 106 Dywizji Desantowo-Szturmowej i 45 Samodzielnej Brygady Specnazu Wojsk Powietrznodesantowych^[10]. Rosyjscy spadochroniarze znajdowali się pośród żołnierzy separatystów schwytanych przez Ukraińców. Najczęściej byli oni zwracani Rosji na zasadzie wymiany jeńców^[11]. Co najmniej od listopada 2015 roku rosyjscy spadochroniarze stacjonują na Krymie, zaanektowanym przez Rosję wiosną 2014^[12]. We wrześniu 2015 roku śledczy OSINT ujawnili dowody na udział spadochroniarzy rosyjskich ze 104 pułku 76 Dywizji Spadochronowej w zajęciu platform „Czernomornaftgazu” w grudniu 2014^[13]. W kwietniu 2015 roku rzecznik rosyjskich WDW poinformował o rozpoczęciu przez żołnierzy 76 Dywizji Desantowo-Szturmowej i 98 dywizji powietrznodesantowej ćwiczeń w rejonie Murmańska, mających na celu przygotowanie ich żołnierzy do działań za kołem podbiegunowym. Przez komentatorów zostało to odebrane jako kolejny sygnał świadczący o trwającym od 2012 roku dążeniu Rosji do zwiększania swojej militarnej obecności za północnym kręgiem polarnym^[14]. Wiosną 2017 rosyjskie media, powołując się na zagraniczne źródła (Al Masdar News, DEBKAfile) doniosły o udziale rosyjskich spadochroniarzy w konflikcie syryjskim^[15][16]. W Syrii mieli by również walczyć w charakterze najemników byli żołnierze radzieckich wojsk powietrznodesantowych^[17].

Pokaz sprawności rosyjskich spadochroniarzy

Rosyjski spadochroniarz z osprzętem i w umundurowaniu polowym (2011)

Struktura

Dowództwo Wojsk Powietrznodesantowych (Moskwa, ul. Matrosskaja tiszyna nr 10)

• dywizje powietrznodesantowe i desantowoszturmowe:
  • 7 Gwardyjska Dywizja Desantowoszturmowa (Górska) (Noworosyjsk);
  • 76 Gwardyjska Dywizja Desantowoszturmowa (Psków);
  • 98 Gwardyjska Dywizja Powietrznodesantowa (Iwanowo);
  • 106 Gwardyjska Dywizja Powietrznodesantowa (Tuła);
• brygady desantowoszturmowe:
  • 11 Gwardyjska Samodzielna Brygada Desantowo-Szturmowa (Ułan Ude);
  • 31 Gwardyjska Samodzielna Brygada Desantowo-Szturmowa {Ulianowsk;
  • 56 Gwardyjska Samodzielna Brygada Desantowo-Szturmowa (Kamyszyn);
  • 83 Gwardyjska Samodzielna Brygada Desantowo-Szturmowa (Ussuryjsk).
• instytucje edukacyjne::
  • Riazańska Wyższa Szkoła Dowódcza Wojsk Powietrznodesantowych;
  • Omski Korpus Kadetów;
  • Uljanowska Gwardyjska Suworowska Szkoła Wojskowa;
  • Tulska Suworowska Wojskowa Szkoła Kadetów;
  • 242 Centrum Szkoleniowe, Omsk^[18] (przygotowanie młodszych specjalistów wojsk powietrznodesantowych);
• jednostki wojskowe specjalnego przeznaczenia:
  • 45 Samodzielna Gwardyjska Brygada Specjalnego Przeznaczenia (Kubinka);
• jednostki wojskowe zabezpieczenia:
  • 38 Gwardyjska Brygada Kierowania Wojsk Powietrznodesantowych (Miedwieżi oziera);
  • 150 Samodzielny Batalion Remontowo-renowacyjny Wojsk Powietrznodesantowych^[19][18].

Symbole rosyjskich Wojsk Powietrznodesantowych

• 
  Flaga
• 
  Emblemat noszony na rękawie
• 
  Godło

Dowódcy WPD

• gen. Jewgienij Podkołzin (1991–1996);
• gen. Gieorgij Szpak (1996−2003);
• gen. Aleksandr Kołmakow (2003–2007);
• gen. por. Walerij Jewtuchowicz (2007–2009);
• gen. Nikołaj Ignatow (2009 od kwietnia do września);
• gen. płk Władimir Szamanow (2009–2016);
• gen. płk Andriej Sierdiukow (od 2016)