Karabin maszynowy PK/PKM

7,62 mm km PK/PKM (ros. Пулемёт Калашникова, Puliemiot Kałasznikowa) – radziecki uniwersalny karabin maszynowy kalibru 7,62 × 54 mm R, produkowany w dwóch generacjach: podstawowej PK i zmodernizowanej PKM. W wersjach na podstawie trójnożnej nosi dodatkowe oznaczenie literą S.

7,62 mm karabin maszynowy PK/PKM

Państwo	ZSRR
Projektant	Michaił Kałasznikow
Producent	dawniej w Polsce HCP, a obecnie ZMT
Rodzaj	uniwersalny karabin maszynowy
Historia
Prototypy	1961
Produkcja	1961 – do chwili obecnej
Dane techniczne
Inne
Szybkostrzelność praktyczna	250
Dane operacyjne
Użytkownicy

Żołnierz Wojska Polskiego uzbrojony w karabin maszynowy PKM podczas patrolu w Iraku

Czołgowy karabin maszynowy PKT

Karabin maszynowy PKMSN

Historia konstrukcji

Karabin maszynowy PK powstał w biurze konstrukcyjnym Michaiła T. Kałasznikowa. Nowy karabin miał zastąpić wszystkie znajdujące się na uzbrojeniu Armii Radzieckiej ciężkie i ręczne karabiny maszynowe. Karabin został przyjęty do uzbrojenia w roku 1961. Jednocześnie z karabinem przyjęto do uzbrojenia trójnożną podstawę 6T2 konstrukcji Samożenkowa. W wersji na podstawie trójnożnej broń otrzymała oznaczenie PKS (пулемёт Калашникова станковый, puliemiot Kałasznikowa stankowyj). W następnych latach nowy karabin stał się podstawowym karabinem maszynowym armii państw Układu Warszawskiego. W 1969 roku broń została zmodernizowana – model PKM. Zmiany konstrukcyjne miały na celu zmniejszenie masy. Osiągnięto to poprzez szerokie zastosowanie przy produkcji technologii tłoczenia. Karabin PKM/PKMS ('Puliemiot Kałasznikowa Modernizirowannyj/Puliemiot Kałasznikowa Modernizirowannyj Stankowyj) różni się od PK/PKS budową niektórych zespołów, przy czym automatyka broni działa na niezmienionej zasadzie. Zastosowano lżejszą lufę (bez żeber) i nowy tłumik płomieni. Pokrywę komory zamkowej i osłonę donośnika zaczęto tłoczyć z cieńszej blachy. Aby zachować sztywność pojawiły się na nich charakterystyczne przetłoczenia. Kolbę wyposażono w oporę naramienną ułatwiającą strzelanie z dwójnogu. W następnych latach pojawiła się wersja PKMN/PKMSN, wyposażona w podstawę do mocowania celownika nocnego PPN-3. Wprowadzono także nową podstawę trójnożną 6T5 skonstruowaną przez Stiepanowa.

W Polsce PK/PKS został przyjęty na uzbrojenie w połowie lat sześćdziesiątych. Od 1968 roku był produkowany na licencji w wersjach PK, PKT i PKS (od 1969) przez Fabrykę Wyrobów Precyzyjnych W7 Zakładów Przemysłu Metalowego „H. Cegielski”, a podstawy 6T2 dla PKS produkowała Wifama w Łodzi^[1]. Od 1974 roku produkowano wersję PKM, a od kolejnego roku PKMS, z importowaną podstawą^[1]. Produkcję karabinów maszynowych tej rodziny zakończono w Poznaniu w 1999 roku, po czym urządzenia i dokumentację przekazano do Zakładów Mechanicznych Tarnów^[1]. Polską wersją rozwojową PKM stał się UKM-2000 na naboje standardu NATO, który produkowano od 2005 roku w Tarnowie^[1].

Pochodne PK/PKM

• PKT – w roku 1962 do uzbrojenia przyjęto pochodną PK, czołgowy karabin maszynowy PKT (пулемёт Калашникова танковый, pulemiot Kalasznikowa tankowyj). PKT posiada dłuższą lufę o grubszych ściankach oraz zamknięty regulator gazowy. Karabin wyposażono w elektrospust. Zasilanie zapewnia taśma o pojemności 250 naboi^[2]. Donośność maksymalna PKT wynosi ok. 3800 m, a skuteczna ok. 1000 m.
• PKM-NATO – na początku lat 90. w Zakładach Cegielskiego w Poznaniu prowadzono prace nad przystosowaniem ukm-u PKM do zasilania NATOwską amunicją 7,62 × 51 mm. Rezultatem prac był prototyp oznaczony PKM-NATO z 1995 roku^[1]. Przekonstruowano lufę (odmienne wymiary komory nabojowej), suwadło, podstawę donośnika, zamek i wyrzutnik. Przekonstruowano także taśmę nabojową. Zmiany konstrukcyjne części są minimalne. Prototyp badano w 1997 roku. Broni nie wprowadzono do produkcji, między innymi z uwagi na pozostawienie taśmy amunicyjnej niezgodnej ze standardami NATO^[1].
• PKP Pieczenieg – rosyjskie rozwinięcie karabinu PKM, przeznaczone dla jednostek Specnazu i WDW. PKP jest standardowym karabinem PKM pozbawionym możliwości szybkiej wymiany lufy (broń dzięki lepszemu chłodzeniu pozwala na oddanie 600 strz./min bez obawy jej uszkodzenia), zaopatrzonym w stały dwójnóg montowany bliżej wylotu lufy i bardziej efektywny tłumik płomienia. Broń przystosowana jest do amunicji 7,62 × 54 mm R. W produkcji od 2001 roku.
• UKM-2000 – polski uniwersalny karabin maszynowy na naboje 7,62 × 51 mm NATO, produkowany od 2005 roku^[1].

Opis konstrukcji

Karabin maszynowy PK/PKS jest zespołową bronią samoczynną. Zasada działania oparta na odprowadzaniu gazów prochowych przez boczny otwór w lufie. Ryglowanie przez obrót zamka. Mechanizm spustowy umożliwia tylko ogień ciągły. Zasilanie taśmowe (początkowo stosowano taśmę ciągłą, później segmentową składającą się z odcinków po 50 naboi). Jeśli karabin jest używany jako rkm, taśma o pojemności stu naboi jest przechowywana w blaszanej skrzynce amunicyjnej przyłączonej pod komorą zamkową broni. Jako ckm karabin jest używany z taśmą o pojemności 200 naboi (skrzynka amunicyjna jest w takim przypadku ustawiana obok broni). Karabin posiada lufę szybkowymienną, zakończoną szczelinowym tłumikiem płomienia. Przyrządy celownicze składają się z muszki stałej i nastawnego celownika krzywiznowego. Wersja PKMN/PKMSN posiada podstawę pod celownik noktowizyjny PPN-3.

Wersje karabinu PKMS

• PKMSP – wyposażony w podświetlone trytowymi źródłami światła mechaniczne przyrządy celownicze
• PKMSN – wyposażony we wspornik do mocowania celownika i celownik noktowizyjny PPN-3 lub inny (np. PCS-5)
• PKMSNP – wyposażony w podświetlane przyrządy celownicze i celownik noktowizyjny

Dane taktyczno-techniczne

karabinu maszynowego

Wzór	PK	PKM	PKT
Masa karabinu (kg)	9,0	7,5	10,5
Masa lufy (kg)	2,6	2,4	3,23
Długość karabinu (mm)	1173	1196	1098
Długość lufy (bez tłumika płomienia) (mm)	605	605	722
Prędkość początkowa pocisku (m/s)	825	825	855
Szybkostrzelność teoretyczna (strz./min)	650	650	700
Szybkostrzelność praktyczna (strz./min)	250	250	250
Masa skrzynki amunicyjnej ze 100/200/250 nabojami	3,9/8,0/-	3,9/8,0/-	-/-/9,4

podstawy

Wzór	6T2	6T5
Masa (kg)	7,5	4,5
Kąt ostrzału w płaszczyźnie pionowej	od -15 do +15	od -10 do +20