Azydek sodu

Azydek sodu, NaN
3 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy azydków, sól azotowodoru i sodu.

Azydek sodu

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) azydek sodu
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	NaN3
Masa molowa	65,01 g/mol
Wygląd	biały lub prawie biały, krystaliczny proszek lub kryształy[1]
Identyfikacja
Numer CAS	26628-22-8
PubChem	33557
Właściwości Gęstość 1,85 g/cm³[2]; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie łatwo[1] w innych rozpuszczalnikach etanol: trudno[1] Temperatura topnienia 275 °C (rozkład)[2]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[3] Niebezpieczeństwo Zwroty H H300, H400, H410, EUH032 Zwroty P P264, P273, P301+P310, P501 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[3] Silnie toksyczny (T+) Groźny dla środowiska (N) Zwroty R R28, R32, R50/53 Zwroty S S1/2, S28, S45, S60, S61 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła 0 4 1   Temperatura zapłonu 300 °C Numer RTECS VY8050000 Dawka śmiertelna LD50 20 mg/kg (królik, przezskórnie)
Podobne związki
Inne aniony	cyjanek sodu, amidek sodu
Inne kationy	azydek ołowiu, azydek miedzi, azydek litu
Podobne związki	azotek sodu
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Występuje w postaci białego proszku lub kryształów o gęstości 1,8 g/cm³. Rozpuszczalny w wodzie, gdzie powoli hydrolizuje do toksycznego azotowodoru HN
3 (także podczas reakcji z silnymi kwasami). Jest toksyczny.

Azydek sodu można otrzymać w dwuetapowej reakcji^[4]:

2Na + 2NH
3 → 2NaNH
2 + H
2

NaNH
2 + N
2O → NaN
3 + H
2O

Stosowany jest w syntezie organicznej, np. do otrzymywania azydków alkilowych w reakcji z halogenkami alkilowymi^[a], w produkcji materiałów wybuchowych, a także jako czynnik generujący gaz w poduszkach powietrznych.

Ze względu na bardzo dużą toksyczność wobec mikroorganizmów, w praktyce laboratoryjnej azydek sodu (w stężeniu rzędu 0,1%) wykorzystywany jest do zabezpieczania roztworów buforowych i in. przed rozwojem pleśni i bakterii.

Zobacz też

• AZT

Uwagi

1. W preparatyce organicznej azydek sodu często jest zastępowany trudniej dostępnym azydkiem litu ze względu na znacznie lepszą rozpuszczalność LiN
   3 w rozpuszczalnikach organicznych.

Przypisy

1. Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4.
2. Azydek sodu (nr 438456) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.
3. Azydek sodu, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-04-07] (ang.).
4. AdamA. Bielański AdamA., Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, ISBN 83-01-06542-7, OCLC 835889201. Brak numerów stron w książce