Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aszur (akad. daš-šur, zapisywane w piśmie klinowym 
) – bóg opiekuńczy miasta Aszur, który wraz z rosnącą potęgą Asyrii stał się narodowym bogiem Asyryjczyków i najważniejszym bóstwem panteonu asyryjskiego.
Imię boga Aszura (daššur) w inskrypcjach królów asyryjskich zapisywane było na kilka różnych sposobów. Najstarszym znanym sposobem zapisu tego imienia była forma da-šur3, stosowana powszechnie aż do czasów panowania Aszur-uballita I (1363–1328 p.n.e.) i porzucona po jego śmierci[1]. Niemal równie starym zapisem imienia tego boga była forma da-šur, która jednak rozpowszechniła się dopiero za rządów Aszur-uballita I i jego następców[1]. W inskrypcjach Aszur-uballita I – poza używanymi już formami da-šur3 i da-šur – po raz pierwszy zaczyna pojawiać się też forma daš-šur, która wraz z panowaniem Adad-nirari I (1305–1274 p.n.e.) staje się najpowszechniej spotykanym zapisem imienia boga Aszura, stosowanym znacznie częściej niż da-šur[1]. Dodatkowo należy jeszcze wspomnieć o formie da-šur4, której występowanie ogranicza się jednak niemal wyłącznie do inskrypcji króla Szamszi-Adada I (ok. 1813–1781 p.n.e.)[1]. Imię boga Aszura zapisywane też było czasami w języku sumeryjskim – znane są formy dAŠ[2] i AN.ŠAR2[3][uwaga 1].
Imię tego boga jest identyczne z nazwą miasta, nad którym sprawować miał opiekę, co jest czymś wyjątkowym, gdyż w tradycji mezopotamskiej imię boga i nazwa miasta, w którym go czczono, nie były tożsame[4]. Zdaniem uczonych bóg Aszur mógł być pierwotnie personifikacją samego miasta, któremu najwyraźniej sami jego mieszkańcy nadać musieli boski status[5][6]. Dowód na to znaleźć już można w jednej z najstarszych inskrypcji odnalezionych w Aszur, w której Zariqum, wysoki dostojnik za rządów królów z III dynastii z Ur, nazywa siebie „gubernatorem boskiego miasta Aszur” (GÌR.ARAD da-šur3ki)[7]. Z kolei na wczesną personifikację miasta wskazywać może inskrypcja Ṣilulu, jednego z pierwszych władców miasta Aszur, który miasto swe nazywa „królem”: „Miasto Aszur jest królem. Silulu jest namiestnikiem miasta Aszur” (a-šur3ki LUGAL ṣi-lu-lu énsi a-šur3ki)[8]. Należy też wspomnieć, iż Asyryjczycy w trakcie składania oficjalnych przysiąg przysięgali nie tylko na bogów, ale też i na „miasto” (ālum), tak jakby ono samo było bogiem[6][9]. Na przykład w wielu dokumentach z asyryjskich kolonii handlowych w Anatolii mowa jest o przysięgach składanych na „miasto” i władcę, podczas gdy w południowej Mezopotamii tradycyjnie przysięgano na boga miasta i władcę[10].
Aszur, jako boskie ucieleśnienie miasta, a później całego imperium, różnił się zdecydowanie od innych mezopotamskich bóstw[11]. Nie odnaleziono jak dotychczas żadnych poświęconych mu mitów, niewiele też wiadomo o jego pochodzeniu[12]. Nie wydaje się też, aby kiedykolwiek uważano go za manifestację którejkolwiek z wielkich sił natury[13]. Nawet w asyryjskich inskrypcjach królewskich spotykamy zaskakująco małą liczbę opisujących go epitetów[13]. To właśnie temu bogu udało się jednak urosnąć z pozycji lokalnego bóstwa miasta Aszur do pozycji najwyższego boga panteonu asyryjskiego[14]. To on stał się boskim opiekunem królów asyryjskich i to on miał prowadzić ich wojska do zwycięstwa[14].
We wszystkich niemal bez wyjątku asyryjskich inskrypcjach historycznych Aszur zajmował zdecydowanie pierwsze miejsce, będąc wymienianym przed Anu, Enlilem i Ea[15]. Również w kilku fryzach, rzeźbionych na skałach w różnych częściach Asyrii, umieszczano go na czele przedstawianych tam procesji bóstw[15]. Dziwić więc może fakt, że pomimo zajmowanej pozycji i pomimo przenoszenia na niego atrybutów i mitologii innych bogów, pozostał on do końca bóstwem bez jasno określonego własnego charakteru i bez własnej tradycji[16].
_-_Louvre_-_AO_22940.jpg)
Wraz z rozwojem Asyrii i nasileniem się kontaktów kulturowych z południem Mezopotamii pojawiły się pewne tendencje, by identyfikować boga Aszura z niektórymi ważnymi bogami panteonu sumeryjskiego i babilońskiego[6][9]. Od ok. XIII w. p.n.e. próbowano utożsamiać go z sumeryjskim Enlilem, tytularnym bostwem miasta Nippur, chcąc najprawdopodobniej osadzić go w ten sposób w roli przywódcy wszystkich bogów[6][9]. Wraz z przyjęciem osobowości boga Enlila Aszur przyjął również jego tytuł „Wielka Góra” (sum. KUR.GAL), a E-kur („Dom-Góra”), nazwa świątyni Enlila w Nippur, stała się również jedną z nazw świątyni Aszura w Aszur[15][17]. Za panowania króla asyryjskiego Sargona II (721–705 p.n.e.) zaczęto utożsamiać Aszura z Anszarem, ojcem boga Anu z babilońskiego eposu Enuma elisz, chcąc najprawdopodobniej w ten sposób przedstawić Aszura jako boga odwiecznego, istniejącego od stworzenia świata[6][9]. Nie znamy żadnych podstaw religijnych, które wyjaśniałyby taką identyfikację – zdaniem uczonych zasugerować ją mogło po prostu podobieństwo imion obu bogów[6]. Za panowania następcy Sargona II, króla Sennacheryba (704-681 p.n.e.), którego antybabilońska polityka doprowadziła do zdobycia Babilonu (691 r. p.n.e.) i „uprowadzenia” przez Asyryjczyków posągu Marduka, babilońskiego boga narodowego, podjęto w Asyrii oficjalną próbę przeniesienia na boga Aszura mitologii związanej z Mardukiem[9][18]. Babiloński epos o stworzeniu świata Enuma elisz został przepisany tak, aby to bóg Aszur odgrywał w nim rolę bohatera i przywódcy bogów[19][18]. Dokonano tego prostym zabiegiem – znaleziona w mieście Aszur wersja Enuma elisz wiernie powtarza tekst babiloński, z tą tylko różnicą, iż zamiast imienia Marduk występuje w niej imię Aszur, a zamiast miasta Babilon miasto Aszur[15][11]. Dodatkowo Sennacheryb rozkazał wznieść poza murami Aszur „dom akitu”, aby można było celebrować w tym mieście święto Nowego Roku[18]. Obchody tego święta, w którym najważniejszą rolę odgrywać miał bóg Aszur, zastąpić miały babilońskie obchody święta Nowego Roku, gdzie to Marduk odgrywał najważniejszą rolę[11]. Jednocześnie teolodzy asyryjscy starali się umniejszyć rolę samego Marduka. I tak np. asyryjski tekst, znany pod nazwą „Sądu nad Mardukiem” (ang. Marduk Ordeal), ukazuje Aszura jako głowę trybunału, przed którym staje babiloński bóg[19][11]. Próby te spełzły jednak na niczym, gdyż Asarhaddon, syn Sennacheryba, nie kontynuował antybabilońskiej polityki swego ojca[18]. Zwrócił on posąg Marduka do Babilonu i odbudował tam zniszczoną przez jego ojca świątynię tego boga[18]. Bóg Aszur powrócił zaś do swej tradycyjnej roli „asyryjskiego Enlila”[11]. Tak przedstawiony został m.in. w jednym z hymnów Aszurbanipala:
Tym co odróżnia Aszura od innych bogów jest brak jasnych powiązań rodzinnych, tak charakterystycznych dla wszystkich głównych bogów i bogiń sumeryjskich i babilońskich[13]. Czasami wymieniany jest on z boginią Isztar tak jakby byli mężem i żoną, chociaż teksty nie stwierdzają tego wprost i wymienienie ich obok siebie brać się mogło po prostu stąd, iż byli głównymi bóstwami dwóch najważniejszych asyryjskich miast: Aszur i Niniwy[13]. Po utożsamieniu Aszura z sumeryjskim Enlilem za jego małżonkę uważać zaczęto małżonkę Enlila – Ninlil[13]. Jako małżonka „asyryjskiego Enlila” czczona ona była w Asyrii pod imieniem Mullissu[9][13]. W podobny sposób synowie sumeryjskiego Enlila – Ninurta i Zababa – stali się synami Aszura[13]. Jedynym członkiem rodziny Aszura nie zapożyczonym z południowej Mezopotamii była bogini Szerua, aczkolwiek wydaje się, iż już wśród samych teologów asyryjskich nie było zgody co do tego, czy uznać ją należy za żonę czy też córkę Aszura[13].
Aszura ukazywano z reguły jako brodatego boga z tiarą wielorożną na głowie i długą szatą sięgającą stóp – na takich przedstawieniach w jednej ręce trzymał on kij i pierścień, a w drugiej rodzaj dziwnie wygiętej broni[15]. W sztuce asyryjskiej często stoi on na dwóch swoich świętych zwierzętach: lwie-smoku i wężu-smoku[15][21]. Lwa-smoka przedstawiano z reguły jako stworzenie z przednią częścią ciała lwa, rogami na głowie, skrzydłami i tylnymi nogami ptaka oraz z ogonem skorpiona[21][22]. Wąż-smok z kolei przedstawiany był z głową, szyją i tułowiem węża, rogami, przednimi łapami lwa i tylnymi ptaka[21][23]. Motyw węża-smoka przejęty został najprawdopodobniej z Babilonii, gdzie był on świętym zwierzęciem boga Marduka[9].
Symbole boga Aszura zostały przejęte od bogów babilońskich[9]. W sztuce asyryjskiej boga Aszura reprezentowała tiara wielorożna, będąca na kasyckich kudurru symbolem boga Anu[24]. Niekiedy na przedstawieniach umieszczane były trzy takie tiary – wówczas reprezentowały one odpowiednio Aszura, Anu i Enlila[24]. Niektórzy uczeni z postacią boga Aszura wiążą również symbol uskrzydlonego dysku słonecznego[25]. Ich zdaniem znane ze sztuki asyryjskiej wyobrażenia boga w uskrzydlonej tarczy słonecznej, umieszczane często na reliefach ponad scenami rytualnymi, bitewnymi i polowań, przedstawiać mają właśnie jego[25]. Trzeba jednak zaznaczyć, iż nie ma żadnych źródeł pisanych, które potwierdzałyby tę tezę, tak więc bogiem tym równie dobrze może być na przykład Szamasz[12][25].
Aszurowi, jako narodowemu bogu Asyryjczyków, przypisywano najwyższą władzę w Asyrii[26]. Uważano, iż to on miał prawdziwą moc przyznawania i odbierania władzy królewskiej[16]. To on wybierać miał króla, aby ten rządził na ziemi w jego imieniu[26]. Od pierwszych wieków II tys. p.n.e. władcy Aszur nazywali siebie „namiestnikami boga Aszura”, tytułem, który pozostał w użyciu w Asyrii aż do końca istnienia imperium asyryjskiego[11]. Dowodem na to może być fragment jednego z hymnów króla Aszurbanipala do boga Aszura, brzmiący: „Aszur jest królem, Aszur jest królem, a Aszurbanipal jest jego namiestnikiem!”[26]. Wszystko co robił król służyć więc miało gloryfikacji jego boga i wykonywane było z boskim błogosławieństwem[11]. Podobnie utrata przychylności Aszura oznaczać musiała jednocześnie utratę władzy politycznej[11].
W okresie średnioasyryjskim (XIII-X w. p.n.e.) wielu asyryjskich królów przyjmowało imiona tronowe których jednym z członów było imię boga Aszura, np. Aszur-dan („Aszur jest potężny”) czy Aszur-nirari („Aszur jest mym sprzymierzeńcem”)[11]. Trzech różnych królów przyjęło pierwsze z nich, a kolejnych pięciu drugie[11]. O ile w okresie średnioasyryjskim imiona te miały podkreślać boską siłę i potęgę, to w I tys. p.n.e. tego rodzaju imiona zwykły podkreślać rolę boga w zapewnieniu kontynuacji linii królewskiej, np. Aszurnasirpal II (Aszur-nasir-apli, „Aszur jest strażnikiem mego syna pierworodnego”), Asarhaddon (Aszur-ahhe-iddin, „Aszur dał braci”) czy Aszurbanipal (Aszur-bani-apli, „Aszur jest stworzycielem mego syna pierworodnego”)[11].
Asyryjscy królowie okazywali swe oddanie Aszurowi w swych inskrypcjach[11]. Przykładem może być fragment jednej z inskrypcji króla Salmanasara III:
Każdy król asyryjski otaczał opieką świątynię boga Aszura w Aszur, przeprowadzając w niej wymagane naprawy lub rozbudowując ją[11]. Nawet jeśli swe główne prace budowlane prowadził gdzie indziej, to zawsze któryś z jego projektów budowlanych dotyczyć musiał również świątyni Aszura[11]. I tak na przykład Aszurnasirpal II, choć pochłonięty pracami budowlanymi w Kalhu, odnowił również pięć wież bramnych w kompleksie Aszura w Aszur[11].
W okresie nowoasyryjskim królowie asyryjscy mieli zwyczaj składania bogu Aszurowi raportów ze swych szczególnie udanych kampanii wojennych[11]. Utwory takie, pisane kwiecistym, artystycznym stylem, miały formę listów skierowanych do boga[27]. Najsłynniejszym z nich jest list adresowany do boga Aszura, w którym asyryjski król Sargon II w pierwszej osobie zdaje temu bogu relację ze swej zwycięskiej wyprawy wojennej przeciw Urartu i jego sprzymierzeńcom (714 r. p.n.e.)[15][27]. List taki, napisany najprawdopodobniej tylko w jednej kopii, składany był w świątyni boga[27].
Król asyryjski pełnił również funkcję najwyższego kapłana (šangû) boga Aszura i regularnie uczestniczył w licznych ceremoniach i obrzędach, takich jak np. rytuał oczyszczenia (bīt rimki), posiłki w obecności bogów (tākultu) czy uroczystości święta Nowego Roku[28]. Biorąc pod uwagę fakt, iż kalendarz liturgiczny samego miasta Aszur, chociaż zachowany niekompletnie, pokazuje bogactwo świąt i obrzędów, oczywistym jest, iż krol nie był w stanie uczestniczyć w nich wszystkich osobiście[28]. Mógł on być jednak reprezentowany w sposób symboliczny, np. przez jego szatę albo przez powierzenie urzędu lokalnemu kapłanowi, któremu nadawano tytuł šangû[28].
Podobnie jak ludzie bóg Aszur posiadał również własne pieczęcie cylindryczne, których używano do potwierdzania dokumentów największej wagi politycznej i państwowej[16][29]. Odciski trzech takich świętych pieczęci boga Aszura, jednej wykonanej w XIX w. p.n.e., drugiej w XIII w. p.n.e. i trzeciej w ok. 700 r. p.n.e., widnieją na tabliczkach tak zwanych „traktatów wasalnych” króla Asarhaddona[29][30].
Ośrodkiem kultu boga Aszura było miasto Aszur, gdzie znajdowała się jedyna w całej Asyrii poświęcona temu bogu świątynia[15][31]. Świątynia ta wraz z jej zigguratem wchodziły w skład wielkiego kompleksu sakralnego leżącego w północnej części miasta na wysokim klifie wznoszącym się nad starym korytem rzeki Tygrys[32]. Sama świątynia zajmowała najwyższą część klifu w północno-wschodnim rogu miasta, gdzie skalisty płaskowyż tworzył wydłużony owal[33]. Zigurrat boga Aszura zlokalizowany był bezpośrednio na zachód od świątyni[11].
W swej długiej historii świątynia boga Aszura znana była pod różnymi nazwami: w 1 połowie II tys. p.n.e. jako E-amkurkura („Dom dzikiego byka krajów”), w 2 połowie II tys. p.n.e. jako E-hursagkurkura („Dom góry krajów”) oraz w 1 połowie I tys. p.n.e. jako E-szara („Dom wszechświata”)[34]. Zgodnie z późniejszą tradycją pierwszym budowniczym świątyni miał być Uszpia, jeden z wczesnych władców miasta-państwa Aszur[31]. Jego następcy mieli przywilej i obowiązek by o nią dbać, a wielu z nich pozostawiło po sobie inskrypcje w których opisują swe prowadzone przy niej prace budowlane[31]. W czasach Sennacheryba (704-681 p.n.e.) świątynia została gruntownie przebudowana i obejmowała zespół dziedzińców i sakralnych budowli[32]. Zgodnie z nowoasyryjskim tekstem opisującym topografię miasta Aszur, znanym wśród asyrologów pod nazwą „Boskiej książki adresowej” (niem. Götteradressbuch; ang. Divine Directory), najważniejszymi obiektami w kompleksie świątynnym E-szara miały być: cella boga Aszura, świątynia Ninlil/Mullissu, bīt ḫurše[uwaga 2], świątynia Ea-šarru i świątynia Boskich Sędziów[35].
Posąg boga Aszura nie przebywał przez cały czas w swej celli w świątyni. Z inskrypcji królów asyryjskich wiadomo, iż mógł on na przykład składać „wizyty” w królewskim pałacu[36]. Jedna z inskrypcji króla Adad-nirari I wspomina nawet o sali ze specjalnie wzniesionym podestem kultowym, którą zajmował posąg Aszura w czasie swych corocznych „odwiedzin” w pałacu[36]. Posąg Aszura mógł też odwiedzać innych bogów w ich świątyniach: jeden z tekstów opisuje na przykład jego pobyt w kaplicy boga burzy Dagana[36]. Inną specjalną okazją było akitu – święto Nowego Roku, w trakcie którego posągi najważniejszych bóstw z Aszur przewożone były na wozach do „domu akitu” leżącego poza murami miasta[12].
Wraz z rozwojem imperium asyryjskiego świątynia boga Aszura zaczęła być domem dla coraz większej ilości bogów, co po części było rezultatem asyryjskiej praktyki brania do „niewoli” boskich posągów pokonanych wrogów i przenoszenia ich do świątyni boga Aszura[37]. Posągi uważano za manifestacje samych bogów, tak więc ich pobyt w świątyni boga Aszura oznaczać musiał dla wszystkich, iż zaakceptować oni musieli nadrzędną pozycję Aszura[37]. Strategia taka miała na celu przekonać pokonanych wrogów, aby podążyli za przykładem swych bogów i zaakceptowali asyryjską zwierzchność[37].
W świątyni boga Aszura odbywały się koronacje królów asyryjskich[38]. Zgodnie z zachowanymi opisami przyszły król niesiony był w przenośnym tronie do świątyni[38]. Na czele uroczystej procesji szedł kapłan, który uderzał w bębenek i wykrzykiwał „Aszur jest królem! Aszur jest królem!”[38]. Po wejściu do świątyni król całował ziemię, palił kadzidło, a następnie udawał się do miejsca, gdzie stał posąg boga Aszura[38]. Tam klękał i składał bogu pokłon dotykając ziemi czołem[38]. Jednocześnie przed posągiem boga składane były jego dary: złota misa z cennym olejem, mina srebra i haftowana szata[38]. Następnie następował główny punkt koronacji – kapłan przynosił regalia i przekazując je królowi wypowiadał słowa:
W skład personelu kultowego świątyni Aszura wchodzić mogli wyłącznie mężczyźni[40]. Wszyscy oni musieli być rytualnie czyści, aby móc przebywać w obecności boga[40]. Widocznym znacznikiem ich rytualnej czystości była ogolona głowa i zgolony zarost, co sprawiało, iż wyróżniali się wśród asyryjskich mężczyzn, którzy tradycyjnie nosili długie włosy i brody (inny wyjątek stanowi eunuchowie, którzy również musieli być gładko ogoleni)[40].
Za kult boga Aszura w jego świątyni odpowiedzialni byli kapłani – to oni opiekowali się posągiem boga i odprawiali wszystkie wymagane rytuały i obrzędy[14]. Poza kapłanami wśród personelu świątynnego znajdowali się również wyspecjalizowani religijni rzemieślnicy (np. rzeźbiarze, cieśle, kowale, złotnicy), którzy wykonywali i naprawiali wszystkie używane w świątyni przedmioty kultowe (w tym posągi samych bóstw)[41]. W świątyni przeznaczony był dla nich specjalny zespół budynków, znany jako bīt mumme[32]. Ważną rolę w kulcie boga Aszura odgrywał również świątynny personel kuchenny: kucharze, rzeźnicy, piekarze, piwowarzy czy wyciskacze oleju[42]. Wszystkie prowincje Asyrii miały obowiązek regularnego dostarczania do jego świątyni pewnych ilości bydła, owiec, drobiu, jęczmienia, pszenicy, sezamu, miodu i sezonowych owoców, jak np. jabłek czy fig, z których personel ten przygotowywał codzienne posiłki dla boga Aszura[42]. Posiłki takie składano na stole ofiarnym, gdzie – jak wierzono – bóg spożywał je poprzez ich wąchanie[43]. Pozostawione przez niego „resztki” usuwane były ze stołu ofiarnego i rozdzielane według ściśle przestrzeganego protokołu pomiędzy króla, dostojników świątynnych i dygnitarzy królewskich[43]. Przywilej i zaszczyt jedzenia ze stołu boga były tak wielkie, iż niektóre takie „resztki” wysyłane były nawet do gubernatorów prowincji, by również i oni chociaż symbolicznie (bo jedzenie nie było już przecież świeże) mogli wziąć udział w boskiej uczcie[43].
Miasto Aszur wraz z jedyną w Asyrii znajdującą się w nim świątynią boga Aszura przez tysiąclecia było jądrem, wokół którego koncentrował się kult tego boga[31]. Nawet wtedy gdy dwór królewski i centrum władzy politycznej przeniesione zostały z Aszur do Kalhu w 879 r. p.n.e., potem do Dur-Szarrukin w 706 r. p.n.e., a w końcu do Niniwy w ok. 700 r. p.n.e., Aszur pozostało religijną stolicą Asyrii i najważniejszym miejscem kultu boga Aszura[43]. W dziejach Asyrii znalazł się jednak władca, który postanowił zerwać z uświęconą tradycją i wybudować nową świątynię poświęconą bogu Aszurowi poza miastem Aszur. Władcą tym był król asyryjski Tukulti-Ninurta I (ok. 1244-1208 p.n.e.), który zdecydował się przenieść centrum władzy politycznej i religijnej do nowej stolicy, którą budować zaczął ok. 3 km w górę rzeki od Aszur[44]. W nowej stolicy, zwanej przez niego Kar-Tukulti-Ninurta, wzniósł on nową świątynię poświęconą bogu Aszurowi:
Działania króla wywołały najprawdopodobniej niezadowolenie i oburzenie w kraju, co doprowadziło w końcu do wybuchu buntu, w którym Tukulti-Ninurta I zamordowany został przez swego syna i dworzan[44]. Po śmierci władcy założone przez niego miasto zostało porzucone[46].
Zdobycie przez Medów w 614 r. p.n.e. miasta Aszur i zniszczenie znajdującej się w nim świątyni boga Aszura nie oznaczały wcale końca kultu tego boga[47][11]. Wiadomo na przykład, iż niektórym z jego kapłanów udało się uciec do babilońskiego miasta Uruk, gdzie kontynuowali kult boga Aszura w świątyni E-anna boga Anu[11]. W samym Aszur pod koniec VI w. p.n.e. wzniesiono nową świątynię poświęconą bogu Aszurowi, choć była ona o wiele skromniejsza od tej istniejącej tam wcześniej[47]. Zgodnie z Cylindrem Cyrusa zgodę na budowę wyrazić miał sam Cyrus Wielki:
W I w. n.e., gdy miasto Aszur nabrało znaczenia jako centrum handlowe w królestwie Hatry, istniejąca tu wciąż świątynia boga Aszura (zwanego teraz Assorem) została znacznie rozbudowana w partyjskim stylu architektonicznym[47][48]. Kult samego boga miał już jednak charakter lokalny i wydaje się, iż to władcy miasta, a nie królowie leżącej w pobliżu Hatry byli opiekunami świątyni[48]. Władcy samego miasta uważali się za spadkobierców królów asyryjskich, czego najlepszym dowodem są inskrybowane stele ustawiane przez nich w bramie wiodącej do świątyni Assora[48]. Stele te nawiązują swym kształtem do asyryjskich stel królewskich, a przedstawieni na nich władcy, tacy jak np. R'uth-Assor („Radość Aszura”), ukazani są w tym samym geście modlitwy co królowie asyryjscy na swych monumentach[48]. Miasto i świątynia zniszczone zostały w ok. 240 roku, kiedy to Sasanidzi podbili królestwo Hatry[47][48]. Ani świątynia, ani kult boga Aszura nigdy już się nie odrodziły[48].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
