Sargonidzi

Sargonidzi – umowna nazwa ostatniej, najwybitniejszej dynastii państwa nowoasyryjskiego panującej w latach 722–612 p.n.e.

Założycielem był Sargon II, który będąc generałem obalił w 722 roku p.n.e. Salmanasara V. Za panowania tej dynastii Asyria stała się pierwszą potęgą Bliskiego Wschodu, która podbiła wszystkie ościenne państwa. Sargonidzi toczyli nieustanne wojny w wyniku czego państwo funkcjonowało głównie dla i z wypraw wojennych, przynoszących bogate łupy. Wobec podbitych ludów stosowali bezwzględną politykę terroru i masowych deportacji całych ludów nieznanych w takiej skali w ówczesnym świecie starożytnym. Szczególnie Aramejczycy w wyniku tej polityki zostali przesiedleni w różne rejony imperium włącznie z rdzenną Asyrią. Sargonidzi tym samym przyczynili się do rozpowszechnienia języka aramejskiego, który po asyryjskim (języku starej arystokracji i dynastii) stał się drugim językiem w państwie. Przyśpieszyło to proces arameizacji społeczeństwa asyryjskiego, który już trwał od kilku wieków^[1].

Skutkiem ciągłych wojen był podbój Babilonii, posthetyckich państewek Syrii, Izraela i Judy, Egiptu i Elamu, zwasalizowanie Fenicji. Jedynie Urartu nie zostało podbite, ale osłabione, przez co nie mogło odgrywać swojej ochronnej roli przed koczowniczymi ludami stepowymi. Ciągłe podboje Sargonidów dały tylko krótkotrwały efekt w postaci łupów i rozległego imperium, ale bezwzględny wyzysk prowincji i brutalne metody tylko wzmogły wrogość pokonanych ludów wobec Asyrii.

W ostatecznym rozrachunku polityka Sargonidów była krótkowzroczna i jałowa, a jej przedstawiciele typowymi, brutalnymi władcami wschodu. Nie potrafili przeciwdziałać zachodzącym dynamicznym zmianom na terenie Bliskiego Wschodu. W dziedzinie gospodarczej stosunki były anachroniczne, a rezerwy ludzkie do prowadzenia walki na wyczerpaniu. Sargonidzi poza tym na czas nie zreorganizowali armii, mogącej równać się z jazdą ludów irańskich (Medów) czy koczowniczych (Kimmerów i Scytów). W konsekwencji doprowadziło to do zagłady dynastii i imperium w latach 614–612 p.n.e.–605 p.n.e. Głównym spadkobiercą Asyrii stało się państwo nowobabilońskie.

Drzewo genealogiczne Sargonidów

Sargon II – założyciel dynastii, król Asyrii i Babilonii. W inskrypcjach przedstawia siebie jako potomek Tiglat-Pilesera III.

~Atalia
~ NN
│
└─>Sennacheryb – król Asyrii i Babilonii 705-681 p.n.e.
    ~Taszmetum-szarrat
    ~NN
    │
    └─>Aszur-nadin-szumi – król Babilonii i następca tronu uprowadzony do Elamu w 694 p.n.e.
    │
    └─>Arda-Mulissi – identyfikowany z biblijnym Adramelekiem, jeden z zabójców ojca[2]
    │
    └─>Sareser – biblijne imię drugiego zabójcy ojca[3]
    ~Naqi'a (Zakutu)
    │
    └─>Asarhaddon – król Asyrii i Babilonii 681-669 p.n.e.
        ~Eszarra-hamat – 672 p.n.e.
        ~NN
        │
        └─>Sin-nadin-apli
        │
        └─>Szamasz-szuma-ukin – król Babilonii 668-648 p.n.e.
        │
        └─>Aszurbanipal – król Asyrii 669-631 p.n.e.
            ~Aszur-szarrat(?)
            │
            └─>Aszur-etel-ilani – król Asyrii 630-626 p.n.e.
            │
            └─>Sin-szarra-iszkun – król Asyrii 626-612 p.n.e.

Przypisy

1. Cotterell A., Cywilizacje starożytne, Łódź 1990, s. 111
2. Parpola, S., The murderer of Sennacherib, [w:] Alster B. (ed.), Death in Mesopotamia, XXVIeme Rencontre Assyriologique Internationale, Akademisk Forlag, 1980.
3. Druga Księga Królewska (19; 36-37):Sennacheryb, król asyryjski, zwinął więc obóz i odszedł. Wrócił się i pozostał w Niniwie. A gdy oddawał pokłon w świątyni swojego boga Nisroka, [synowie jego] Adramelek i Sareser, zabili go mieczem, a sami zbiegli do kraju Ararat. Syn zaś jego Assarhaddon został w jego miejsce królem.

Bibliografia

• Saggs H. W. F., Wielkość i upadek Babilonii, Warszawa 1973.