Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Ariane 5
europejska rakieta nośna Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Ariane 5 – europejska ciężka rakieta nośna zaprojektowana przez Europejską Agencję Kosmiczną i francuski Państwowy Ośrodek Badań Kosmicznych w celu dostarczania satelitów na orbitę geostacjonarną i do wysyłania ładunków na niską orbitę okołoziemską. Wszystkie starty przeprowadzane były z Gujańskiego Centrum Kosmicznego.
Ariane 5 była rakietą produkowaną przez EADS Astrium i zarządzaną przez Arianespace. Stanowiła całkowicie nowy projekt należący do rodziny Ariane, nie czerpiący pomysłów z poprzednika – Ariane 4. Rakieta składała się z trzech segmentów. Pierwszy z nich to dwie rakiety boczne napędzane paliwem stałym. Główny człon Ariane 5 w ostatniej wersji rakiety stanowił Ariane 5 EPC, który wykorzystywał mieszankę ciekłego tlenu i ciekłego wodoru. Ostatni ucieczkowy człon różnił się w zależności od wariantu. Ostatni lot rakiety Ariane 5 odbył się w lipcu 2023 roku[1].
Remove ads
Procedura startu
Start rakiety Ariane 5 ECA rozpoczyna się testowaniem silnika Vulcain 2, po pomyślnym teście uruchomione zostają boczne rakiety i wraz z pracującym silnikiem pierwszego stopnia rakiety, rozpoczynają jej wynoszenie. Rakiety pomocnicze mają średnicę 3 m, długość 31 m, masę bez paliwa 38 t, masę brutto (z paliwem) 278 t. W trakcie lotu rakiety na paliwo stałe pracują przez 140 sekund po starcie. Po tym etapie zostają odstrzelone a pracę przejmuje pierwszy stopień, napędzany mieszanką ciekłego tlenu i wodoru. Człon ten ma średnicę 5,4 m, długość 30,5 m, masę bez paliwa wynoszącą 15 t, z paliwem – 185 t, jego praca opiera się o silnik Vulcain 2. Stopień wypala paliwo w czasie 540 sekund od startu, po czym zostaje odrzucony. Następnie pracę przejmuje drugi stopień Ariane 5. W wariancie 5 ECA ma on średnicę wynoszącą 5,4 m, a długość zaledwie 4,7 m. Masa netto to 4600 kg, z paliwem zaś – 19 200 kg. Ostatni stopień, wykorzystujący silnik HM-7 zużywa paliwo najdłużej, bo aż przez 970 sekund. W ten sposób naprowadza się wystrzeliwany obiekt na docelową orbitę. Po uzyskaniu właściwej trajektorii wejścia, również ten stopień zostaje odstrzelony i spalony w ziemskiej atmosferze.
Remove ads
Warianty
Podsumowanie
Perspektywa
Dotychczas powstało 5 wariantów rakiety. Podstawowy, oznaczany literą G (od ang. generic), G+ – zastąpiony później przez GS, oraz najsilniejszy, ECA, a także ES wynoszący pojazdy ATV oraz satelity systemu nawigacyjnego Galileo.
Ariane 5 G
To podstawowa wersja rakiety nośnej Ariane 5, nad którą prace rozpoczęły się w 1984, natomiast program budowy rozwinięto na pełną skalę w roku 1988. Kosztował 8 mld USD. Rakieta została zaprojektowana z myślą o europejskim statku załogowym Hermes, anulowanym w 1992. Masa startowa wynosiła 746 t, a rakieta była zdolna wynieść 6100 kg na niską orbitę geostacjonarną. Spośród 16 startów 3 zakończyły się porażką, w tym 2 częściową.
Ariane 5 G+
Ulepszona wersja rakiety Ariane 5 G powstała w celu zwiększenia możliwości wynoszenia ładunków. Za jej pomocą przeprowadzono tylko 3 starty, w tym jeden z sondą Rosetta. Kilka niewielkich modyfikacji zaowocowało zwiększeniem udźwigu na orbitę geostacjonarną o około 200 kg:
- lżejsza dysza P2001 członów dodatkowych (EAP)
- zwiększenie pojemności zbiorników MMH o 300 kg; zmiana proporcji w mieszance paliwowej silnika Aestus
- zmiana szkieletu przestrzeni ładunkowej z aluminiowej na kompozytową; nowy system oddzielania przestrzeni ładunkowej od członu w celu redukcji wstrząsów i naprężeń; nowe wyposażenie elektryczne
Ariane 5 GS
Zdecydowano się na powiększenie zbiorników paliwa bocznych członów EAP oraz członu głównego EPS, który został ponadto wyposażony w nowy silnik Vulcain 1B. Przedział ładunkowy tej wersji był zbliżony do wersji Ariane 5 ECA. Ostatni start Ariane 5GS miał miejsce 18 grudnia 2009 r.
Lista startów Ariane 5 G/G+/GS
Ariane 5 ECA
To pierwsza poważna modyfikacja Ariane 5. Najcięższy i najsilniejszy wariant rakiet serii do użytku wszedł w roku 2002, jednak pierwszy lot zakończył się katastrofą. Rakieta wróciła do pracy w roku 2005. Nazwa rakiety to akronim od słów Evolution Cryotechnique type A.
Zmiany w stosunku do wersji podstawowej:
- Zwiększono pojemność dwóch bocznych członów dodatkowych o 2430 kg, jednocześnie zmniejszając ich masę własną o 1900 kg.
- Stopień główny (Ariane 5 EPC) został wyposażony w silnik Vulcain 2. Modyfikacja obiegu ciekłego tlenu w tym stopniu rakiety umożliwiła zwiększenie masy przenoszonego paliwa o 15200 kg.
- Wymianie uległ górny, drugi stopień rakiety, wyposażony w silnik HM-7(B) na mieszankę ciekłego tlenu i wodoru. Pochodzi on z serii rakiet Ariane 4.
Wszystkie te modyfikacje pozwoliły zwiększyć udźwig rakiety o około 60%, z 6000 kg do 9700 kg na orbitę transferową (GTO).
Nieudany dziewiczy lot Ariane 5 ECA był poważnym ciosem dla europejskiego przemysłu astronautycznego. Jak ustaliła specjalna komisja, awarię najpewniej spowodował wyciek w obwodach chłodzących dyszę silnika Vulcain 2. W 178 sekund po starcie rakieta zaczęła schodzić z wyznaczonej trajektorii. Obsługa naziemna była zmuszona wydać polecenie samozniszczenia. Przenoszony ładunek, wart 638 mln euro nie był ubezpieczony, co podważyło reputację Arianespace. Loty wersji ECA zostały wstrzymane aż na 3 lata, do 2005 roku.
Lista startów Ariane 5 ECA
Ariane 5 ES
Wersja przeznaczona do wynoszenia ładunku wyłącznie na niską i średnią orbitę okołoziemską. Jako trzecia rakieta z tej serii jest najbardziej niezawodna (zaraz po G+ i GS). Akronim ES pochodzi od ang. Evolution Storable.
Zbudowana specjalnie na potrzeby pojazdu ATV, którego celem jest zaopatrywanie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Jest ona połączeniem technologii z rakiet Ariane 5 GS (2. człon) i Ariane 5 ECA (1. człon i dopalacze). Po raz pierwszy Ariane 5 ES wyniosła ATV na orbitę 9 marca 2008. Statki te są najcięższymi ładunkami, jakie kiedykolwiek wynosiła europejska rakieta.
Rakieta była przeznaczona do wynoszenia wycofanych już statków ATV i satelitów konstelacji Galileo. Po 5 lotach statków ATV i 3 startach grupy czterech satelitów Galileo rakieta została wycofana z użytku. Ostatni lot odbył się 25 lipca 2018, z satelitami Galileo FOC 19-22. Następne satelity Galileo będą już startowały za pomocą rakiety Ariane 62.
Lista startów Ariane 5 ES
Remove ads
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads