W Kościele rzymskokatolickim archiwa powstały i funkcjonują przy kościelnych osobach prawnych, jednostkach organizacyjnych Kościoła, tak diecezjalnych jak i zakonnych.

W związku z tym wyróżnia się (najczęściej niezinstytucjonalizowane) archiwa podstawowych jednostek kościelnych: parafialne i klasztorne (konwentualne).

Wraz z rozwojem Kościoła przy Kuriach biskupich wykształciły się archiwa diecezjalne (równorzędnie traktowane archidiecezjalne i metropolitalne).

Analogicznie przy prowincjałach zakonów wykształciły się archiwa prowincji zakonnej.

Jakkolwiek co do zasady dokumenty kościelne przechowywane są w samych parafiach bądź archiwach kościelnych (starsze i cenniejsze oraz duplikaty), to niektóre z nich z różnych przyczyn trafiły do archiwów państwowych i tam są przechowywane.

Archiwalia

Do archiwaliów kościelnych należą właściwe administracyjnie:

akta ogólne (księgi biskupie, kapitulne, kolegiackie);
księgi czynszownicze i podatkowe;
księgi i akta parafialne (w tym metrykalne i konsystorskie);
księgi i akta zakonne (klasztorne);
schematyzmy

i inne.

Archiwa diecezjalne w Polsce

W Kościele rzymskokatolickim w Polsce istnieje kilkanaście archiwów archidiecezjalnych, diecezjalnych bądź metropolitalnych, które tylko w podstawowym zakresie pokrywają się z podziałem terytorialnym Kościoła:

Charakter archiwum mają również niektóre biblioteki kościelne. Czasem zbiór akt parafialnych w danej kancelarii parafialnej również nazywany jest archiwum kościelnym.

Stolica Apostolska prowadzi własne Tajne Archiwa Watykanu.

Kościół rzymskokatolicki

Archiwalia

Archiwa diecezjalne w Polsce

Mormoni