Archidiakonat warszawski
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Archidiakonat warszawski, archidiakonat czerski (łac. archidiaconatus varsaviensis) – jeden z czterech historycznych archidiakonatów diecezji poznańskiej Kościoła katolickiego w Polsce w okresie przedrozbiorowym.
Diecezja poznańska powołana w 968 roku jako pierwsza w historii Kościoła katolickiego w Polsce początkowo obejmowała obszar całego państwa Mieszka I. W roku 1000 erygowano kolejne diecezje na czele z archidiecezją gnieźnieńską, wskutek czego dokonano podziału dotychczasowego terytorium. Być może już wtedy całość lub część Mazowsza pozostawiono pod władzą biskupów poznańskich. W 1075 roku dokonano odnowy struktur administracyjnych Kościoła, powołując m.in. biskupstwo w Płocku oraz ustanawiając rok później kolegiatę w Grójcu przynależącą do diecezji poznańskiej. Przed 1252 roku kolegiatę przeniesiono do Czerska, który stał się siedzibą archidiakona[1]. W 1298 roku bp Andrzej Zaremba dokonał podziału diecezji na cztery archidiakonaty, włączając w struktury funkcjonujący już archidiakonat czerski. W 1402 roku na mocy bulli Bonifacego IX Humilibus et honestis kapituła kolegiacka została przeniesione do kościoła św. Jana w Warszawie. W 1406 roku za rządów bp. Wojciecha Jastrzębca kościół został podniesiony do rangi kolegiaty i stał się siedzibą archidiakona. W XV wieku do archidiakonatu przynależało dziesięć dekanatów: błoński, garwoliński, gąbiński, grójecki, latowicki, liwski, mszczonowski, piaseczyński, sochaczewski, warecki. Od połowy XVII wieku w związku z przeniesieniem stolicy biskupi poznańscy rezydowali w Warszawie[2]. W 1678 roku powołano w Warszawie osobne seminarium duchowne[3].
Po II rozbiorze decyzją papieża Piusa VI z 1794 roku archidiakonat został objęty zwierzchnictwem arcybiskupów gnieźnieńskich. Ostateczny rozbiór Rzeczypospolitej wymusił podjęcie istotnych zmian w funkcjonowaniu Kościoła katolickiego w Polsce. W 1798 roku ustanowiono diecezję warszawską, znosząc tym samym archidiakonat warszawski[4].
Początkowo zgodnie z prawem kościelnym archidiakoni byli pełnoprawnymi administratorami podległego sobie terytorium, których bezpośrednim zwierzchnikiem był biskup. Od czasów soboru trydenckiego rola archidiakonów została ograniczona na rzecz oficjałów generalnych i wikariuszy in spiritualibus, niemniej jednak w imieniu biskupa wciąż przeprowadzali oni wizytacje parafii. Od 1362 roku archidiakoni warszawscy zasiadali w kapitule katedralnej poznańskiej, a później również w kapitule kolegiackiej warszawskiej. Patronami archidiakonów byli książęta mazowieccy, a następnie królowie. Po likwidacji archidiakonatu warszawskiego tytuł archidiakona jako honorowy otrzymywał jeden z kanoników kapituły katedralnej warszawskiej[5].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
