Antoni Wojda

Antoni Wojda (ur. 4 stycznia 1907 w Wierbce, zm. 17 września 1981) – polski nauczyciel, działacz związkowy i polityczny, wiceprezydent Chorzowa (1946–1948), przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Bytomiu (1950–1953) i Katowicach (1953–1971).

Antoni Wojda

Antoni Wojda na zdjęciu opublikowanym 23 marca 1953 roku
Data i miejsce urodzenia	4 stycznia 1907 Wierbka
Data śmierci	17 września 1981
Wiceprezydent Chorzowa
Okres	od 24 czerwca 1946 do 20 października 1948
Przynależność polityczna	Polska Partia Socjalistyczna
Przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Bytomiu
Okres	od 2 czerwca 1950 do 31 marca 1953
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Katowicach
Okres	od 1 kwietnia 1953 do 1 października 1971
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik	Stefan Krużel
Następca	Paweł Podbiał
Odznaczenia

Życiorys

Antoni Wojda urodził się 4 stycznia 1907 roku w Wierbce^[1], w rodzinie chłopskiej^[2] jako syn Józefa i Doroty^[1]. Po ukończeniu Seminarium Nauczycielskiego w Mysłowicach w 1928 roku podjął pracę w szkole w Łagiewnikach^[3], a następnie w Chorzowie, gdzie działał aktywnie w Związku Nauczycielstwa Polskiego. W tym czasie ukończył studia wyższe w Instytucie Pedagogicznym w Katowicach^[4].

W czasie II wojny światowej ukrywał się w powiatach olkuskim i myślenickim, gdzie prowadził tajne nauczanie^[4]. Po wyzwoleniu regionu z niemieckiej okupacji wrócił do Chorzowa^[2]. 1 marca 1945 roku wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, gdzie sprawował funkcję członka egzekutywy Miejskiego Komitetu PPS w Chorzowie i członka egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego PPS w Katowicach, a od 1947 roku funkcję przewodniczącego Miejskiego Komitetu PPS w Chorzowie^[1]. 15 grudnia 1948 roku przystąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, pełniąc tam funkcję członka Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Katowicach, a do 1949 roku członka jej egzekutywy^[1].

W 1946 roku został przez partię skierowany do pracy w administracji^[4]. Od 24 czerwca 1946 roku do 20 października 1948 roku pełnił funkcję wiceprezydenta Chorzowa, a od 2 czerwca 1950 roku do 31 marca 1953 roku był przewodniczącym Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Bytomiu. W tym czasie w latach 1949–1953 był członkiem egzekutywy Komitetu Miejskiego PZPR w Bytomiu^[1].

1 kwietnia 1953 roku objął funkcję przewodniczącego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie (nazwa Katowic w latach 1953–1956^[5][6]), a także został członkiem egzekutywy Komitetu Miejskiego PZPR, pełniąc tę funkcję do 1965 roku^[1]. Na stanowisku przewodniczącego Prezydium zastąpił on Stefana Krużela, który pełnił tę funkcję do lutego tego samego roku^[7]. Antoni Wojda został wybrany jednomyślnie w tajnym głosowaniu 21 marca 1953 roku w trakcie dodatkowej sesji Miejskiej Rady Narodowej^[2].

Za kadencji Antoniego Wojdy został wzniesiony w 1955 roku Dom Związków Zawodowych, a w następnych latach nastąpiła szeroko zakrojona przebudowa centrum Katowic. Zatwierdzono przebudowę katowickiego Rynku, w ramach którego wzniesiono m.in. Zenit i Dom Prasy, a w pobliżu hotele Silesia i Katowice. Rozpoczęto budowę osiedla Tysiąclecia oraz Superjednostki. W 1968 roku powołany został Uniwersytet Śląski w Katowicach, a końcówka kadencji Antoniego Wojdy zbiegła się z uroczystościami oddania do użytku Spodka. Miał on w zwyczaju chodzić wszędzie piechotą aby doglądać miasta, a w ratuszu znany był z tego, że kolekcjonował materiały o historii Katowic^[8].

7 czerwca 1965 roku Antoni Wojda został członkiem prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach^[1].

W trakcie wydarzeń marca 1968 roku, 17 marca Antoni Wojda w wygłosił przemówienie w telewizji, w którym mówił, że protesty młodzieży „miały charakter chuligański, przy czym elementy kryminalne usiłowały swej działalności nadać jakiś rzekomo polityczny charakter”. Wypowiedź ta była jednym z elementów napiętnowania wydarzeń marcowych przez oficjalną propagandę PRL^[9][10]. Od 1971 roku Antoni Wojda pełnił funkcję przewodniczącego Miejskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w Katowicach^[1]. 6 marca tego samego roku został członkiem Wojewódzkiej Komisji Kontroli Partyjnej Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Katowicach, pełniąc tę funkcję do 25 czerwca 1981 roku^[1].

W związku z przejściem na emeryturę^[11] 1 października 1971 roku Antoni Wojda przestał pełnić funkcję przewodniczącego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Katowicach. Jego następcą 14 września 1971 roku wybrany został Paweł Podbiał^[7].

Antoni Wojda zmarł 17 września 1981 roku^[12]. Został pochowany na cmentarzu przy ulicy Francuskiej w Katowicach^[13].

Odznaczenia

• Śląski Krzyż Powstańczy^[2]
• Złoty Krzyż Zasługi^[2]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[4]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski^[4]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski^[12]
• Krzyż Walecznych^[4]
• Order Sztandaru Pracy II klasy^[14]

Przypisy

1. Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu: Katalog kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL. Antoni Wojda. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2024-08-11]. (pol.).
2. Antoni Wojda wybrany przewodniczącym Prezydium MRN w Stalinogrodzie, „Dziennik Zachodni Wieczór”, Stalinogród: Instytut Prasy Czytelnik, 23 marca 1953, s. 1 [dostęp 2024-08-11] (pol.).
3. Jubileusz Antoniego Wojdy, „Życie Bytomskie” (2 (528)), Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW "Prasa", 11 stycznia 1967, s. 2 [dostęp 2024-08-11] (pol.).
4. Jubileusz Antoniego Wojdy, „Trybuna Robotnicza” (3 (7132)), Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW "Prasa", 4 stycznia 1967, s. 1 [dostęp 2024-08-11] (pol.).
5. M.P. z 1953 r. nr 23, poz. 280.
6. Dz.U. z 1956 r. nr 58, poz. 269.
7. PrzemysławP. Nadolski PrzemysławP., JacekJ. Siebel JacekJ., JoannaJ. Tofilska JoannaJ., Sołtysi, wójtowie, burmistrzowie, przewodniczący rad, prezydenci, [w:] AntoniA. Barciak, EwaE. Chojecka, SylwesterS. Fertacz (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 2, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012, s. 752, ISBN 978-83-87727-29-1 (pol.).
8. KamilK. Nowak KamilK., PrzemysławP. Stanios PrzemysławP., Złodziej, ksiądz i dobrzy gospodarze. Włodarze Katowic w ciągu 150 lat życia miasta, „Górnoślązak” (4-5(7)), Katowice: Związek Górnośląski, 2015, s. 9, ISSN 2391-5331 [dostęp 2024-08-10] (pol.).
9. JarosławJ. Neja JarosławJ., Katowice i województwo katowickie, [w:] KonradK. Rokicki, SławomirS. Stępień (red.), Oblicza Marca 1968, Konferencje IPN, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2004, s. 102, ISBN 978-83-89078-43-8 [dostęp 2024-08-11].
10. Telewizja Polska: Politycy i polityka - Przemówienie towarzysza Antoniego Wojdy. cyfrowa.tvp.pl. [dostęp 2024-08-11]. (pol.).
11. Wieści z bibliotek, „Pomagamy Sobie w Pracy. Kwartalnik Instrukcyjno-Metodyczny” (4), Opole: Opolskie Zakłady Graficzne, 1971, s. 56 [dostęp 2024-08-11] (pol.).
12. Dnia…, „Trybuna Robotnicza” (188 (11540)), Katowice: RSW „Prasa – Książka – Ruch” Śląskie Wydawnictwo Prasowe, 21 września 1981, s. 2 [dostęp 2024-08-11] (pol.).
13. Antoni Wojda. Prezydent Katowic i Bytomia. www.jura-pilica.com. [dostęp 2024-08-11]. (pol.).
14. Sesja Miejskiej Rady Narodowej w Katowicach, „Trybuna Robotnicza” (219 (8584)), Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW "Prasa", 15 września 1971, s. 1-2 [dostęp 2024-08-11] (pol.).