Antoni Bartkowiak

Antoni Bartkowiak (ur. 25 kwietnia 1897 w Nochowie, zm. 1 maja 1922 w Warszawie) – podporucznik pilot Wojska Polskiego, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Antoni Bartkowiak

podporucznik pilot
Data i miejsce urodzenia	25 kwietnia 1897 Nochowo
Data i miejsce śmierci	1 maja 1922 Warszawa
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Wojsko Polskie
Formacja	Luftstreitkräfte Armia Wielkopolska Lotnictwo Wojska Polskiego
Jednostki	412 eskadra lotnicza 15 eskadra myśliwska 3 pułk lotniczy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa
Odznaczenia
,

Życiorys

Antoni Bartkowiak urodził się 25 kwietnia 1897 roku w Nochowie^[1], w powiecie śremskim ówczesnego Wielkiego Księstwa Poznańskiego, w rodzinie Stanisława i Antoniny z Olejniczaków^[2]. Był starszym bratem sierżanta pilota Władysława Bartkowiaka (1900-1920)^[3].

20 października 1915 roku został wcielony do Armii Cesarstwa Niemieckiego. Walczył na froncie zachodnim w oddziałach łączności, jako telegrafista „iskrowiec”. Na początku lutego 1917 roku został przyjęty do Poznańskiej Szkoły Lotniczej. Kursy wyższego pilotażu ukończył w Legnicy, Szumergu, Pile i Bydgoszczy. Po uzyskaniu dyplomu pilota pozostał w Szkole Obserwatorów w Bydgoszczy, w charakterze pilota-instruktora. 20 listopada 1918 roku został przydzielony do 412 eskadry lotniczej.

13 stycznia 1919 roku uciekł z Bydgoszczy na samolocie myśliwskim Albatros D.III, przeleciał przez linię frontu polsko-niemieckiego i wylądował pod Gnieznem. Został przydzielony do dyspozycji Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu i odbył szereg lotów bojowych na Górny Śląsk i Pomorze. Awansowany na sierżanta.

6 lutego 1920 roku został przydzielony do 15 eskadry myśliwskiej, z którą 29 kwietnia odleciał na front, na Ukrainie. W sierpniu 1920 roku wyróżnił się w bitwie o Lwów i bitwie pod Komarowem, w czasie których atakował z powietrza oddziały 1 Armii Konnej. Został mianowany podporucznikiem przez dowódcę Frontu Południowego, a 14 października 1920 roku zatwierdzony w tym stopniu, „w wojskach lotniczych, z zaliczeniem do Rezerwy Armii i powołany do czynnej służby na czas wojny, aż do demobilizacji”^[4]. 31 maja 1921 otrzymał awans na stopień porucznika^[1].

Po zakończeniu wojny został przydzielony do Wyższej Szkoły Lotniczej w Poznaniu-Ławicy, następnie przeniesionej do Grudziądza, na stanowisko pilota-instruktora. Jego oddziałem macierzystym był 3 pułk lotniczy w Poznaniu^[5]. W 1922 roku został na własną prośbę urlopowany z wojska na jeden rok by objąć funkcję szefa pilotów w Zakładach Mechanicznych E. Plage i T. Laśkiewicz w Lublinie. Zmarł 1 maja 1922 roku w Warszawie w następstwie obrażeń ciała doznanych podczas wypadku na samolocie Ansaldo A.1 Balilla. W czasie przymusowego lądowania w przygodnym terenie pod Lublinem został wyrzucony z siedzenia, gdy samolot kapotował, a następnie przygnieciony przez skrzydło. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 14A-7-1)^[6].

3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 81. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych. Lista stopni i starszeństwa oficerów zawodowych Wojska Polskiego została ogłoszona 8 czerwca 1922 roku^[7].

Ordery i odznaczenia

Grób Antoniego Bartkowiaka na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 292^[8]
• Krzyż Walecznych czterokrotnie –1921^[9]
• Polowa Odznaka Pilota – pośmiertnie 11 listopada 1928 roku „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918-1920”^[10]
• Francuska odznaka pilota^[1]

Przypisy

1. Zieliński i Wójcik 2005 ↓, s. 11.
2. Księga Pamiątkowa 1933 ↓, s. 324, błędnie podano, że urodził się w Nockowie.
3. Księga Pamiątkowa 1933 ↓, s. 307, poprawnie podano, że urodził się w Nochowie.
4. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 41 z 27 października 1920 roku, s. 1090.
5. Spis oficerów 1921 ↓, s. 355, 547.
6. Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
7. Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 249.
8. Polak (red.) 1991 ↓, s. 15.
9. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 40 z 23 listopada 1921 roku, s. 1557.
10. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 435.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Edward Lewandowski, Garść wspomnień z walk dawnej 15. myśliwskiej eskadry lotniczej (obecnie 132) w: Księga pamiątkowa 3-go Pułku Lotniczego 1918-1928, Nakładem 3-go Pułku Lotniczego w Poznaniu-Ławicy, Poznań 1928, s. 46-48.
• Ś.p. ppor. Antoni Bartkowiak, „Polska Zbrojna”, Nr 137 z 24 maja 1922 r. s. 3.
• Józef Zieliński, Waldemar Wójcik: Lotnicy − Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari. T. 1. Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920. Warszawa–Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005. ISBN 83-7441-243-7.
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.
• Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa. Marian Romeyko (red.). Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika Poległych Lotników, 1933.