Remove ads
Andrzej Zawisz Trzebicki herbu Łabędź (ur. 23 listopada 1607 we wsi Trzebiczna koło Sieradza, zm. 28 grudnia 1679 w Kielcach) – mianowany biskupem krakowskim w 1657 roku, biskup przemyski w 1654 roku, podkanclerzy koronny, prepozyt płockiej kapituły katedralnej w latach 1653–1659[1], kanonik krakowski, opat czerwiński w latach 1653-1657[2], w 1674 pełnił funkcję interreksa w zastępstwie prymasa.
 | ||
| ||
| Kraj działania | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
23 listopada 1607 | |
| Data i miejsce śmierci | ||
| Miejsce pochówku | ||
| Biskup przemyski | ||
| Okres sprawowania |
od 12 grudnia 1654(dts) do 2 marca 1658(dts) | |
| Biskup krakowski | ||
| Okres sprawowania |
od 2 marca 1658(dts) do 28 grudnia 1679(dts) | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Nominacja biskupia |
12 grudnia 1654, 2 marca 1658(dts) | |
| Sakra biskupia |
21 września 1655 | |
| Data konsekracji |
21 września 1655 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||
Remove ads
Jako senator wziął udział w sejmach: 1654 (II), 1655, 1659, 1661, 1662, 1664/1665, 1665, 1666 (I), 1666 (II), 1667, 1668 (I), 1668 (II), 1668 (III), 1669 (I), 1669 (II), 1670 (I), 1670 (II), 1672 (I), 1673, 1674 (I), 1674 (II), 1676 i 1677 roku[3].
Był synem Marcina – kasztelana wieluńskiego i Katarzyny Rożniatowskiej herbu Ostoja. Kształcił się w kolegium jezuitów w Kaliszu, następnie na studiach filozoficznych w kolegium jezuickim w Krakowie. Główne studia teologiczne odbył w Rzymie, święcenia kapłańskie przyjął po powrocie do Polski. Jego pierwszą pracą jako kapłana była funkcja proboszcza parafii Prochy w diecezji płockiej. W 1633 został kanonikiem kapituły płockiej. Jednocześnie uzyskał doktorat z teologii obojga praw.
30 kwietnia 1642 wygłosił mowę w katedrze płockiej na przywitanie króla Władysława IV Wazy z rodziną. Od tego momentu jego kariera nabrała rozpędu. 30 maja 1642 został kanonikiem gnieźnieńskim, a w 1644 kanonikiem kapituły katedralnej w Krakowie. W okresie bezkrólewia w 1648 kierował kancelarią prymasa, a od króla Jana Kazimierza w 1653 roku przyjął urząd podkanclerzego koronnego.
12 grudnia 1654 decyzją papieża Innocentego X został biskupem przemyskim. Sakrę biskupią przyjął w kościele Jezuitów w Krakowie 21 września 1655. Opóźnienie spowodowane było wojną ze Szwecją. W czasie "potopu szwedzkiego" towarzyszył królowi Janowi Kazimierzowi, również na wygnaniu na Śląsku. Był zwolennikiem wypędzenia braci polskich z Polski, do czego doprowadził na sejmie w 1658.
14 lipca 1657 umarł w Raciborzu biskup krakowski Piotr Gembicki. Król Jan Kazimierz w liście do Stolicy Apostolskiej zaproponował na stanowisko biskupa krakowskiego Andrzeja Trzebickiego. Propozycja królewska została pozytywnie rozpatrzona i 2 marca 1658 papież Aleksander VII zwolnił Trzebickiego z funkcji biskupa przemyskiego, powołując równocześnie do Krakowa. 3 listopada 1658 Andrzej Trzebicki odbył ingres do katedry wawelskiej.
Na sejmie abdykacyjnym 16 września 1668 roku podpisał akt potwierdzający abdykację Jana II Kazimierza Wazy[4]. Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 5 listopada 1668 roku na sejmie konwokacyjnym[5]. Po abdykacji Jana II Kazimierza Wazy w 1668 roku, popierał do polskiej korony kandydaturę francuskiego księcia Wielkiego Kondeusza[6]. Był elektorem Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1669 roku z województwa krakowskiego[7].
Jako biskup krakowski przeprowadził wielką lustrację dóbr biskupstwa krakowskiego, odbudował zniszczenia po wojnie ze Szwecją, wspierał, zwłaszcza finansowo, Arcybractwo Miłosierdzia i założył pierwszy w Polsce szpital dla obłąkanych, tzw. "Dom pod Łabędziem" (ul. Szpitalna 13). W katedrze dopilnował dokończenia budowy kaplicy Wazów, wyremontował wieżę zegarową i prezbiterium. Katedrze ofiarował bardzo cenną serię gobelinów, kielichy oraz wypełniając testament poprzednika, zamówił w Gdańsku nowy relikwiarz dla świętego Stanisława. Relikwie świętego złożono w nim w 1671 r. Biskup sprowadził i pochował w podziemiach kaplicy rodzinnej zmarłego po abdykacji we Francji Jana Kazimierza. Po śmierci króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego uczestniczył w przygotowaniach wyboru nowego króla. Z powodu obłożnej choroby interrexa, został wyznaczony do przeprowadzenia w jego zastępstwie elekcji. Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 15 stycznia 1674 roku na sejmie konwokacyjnym[8]. W 1674 roku był elektorem Jana III Sobieskiego z województwa krakowskiego[9], podpisał jego pacta conventa[10]. Kilka dni po śmierci prymasa Kazimierza Floriana Czartoryskiego ogłosił królem Jana III Sobieskiego, chociaż był jego przeciwnikiem[11]. Precedens ten sprawił, że biskup Trzebicki rościł sobie pretensje do sprawowania kompetencji prymasowskich, w tym prawa do koronacji królewskiej. Gdy wybrano nowego arcybiskupa gnieźnieńskiego Andrzeja Olszowskiego, obaj duchowni weszli w ostry konflikt, który zakończyła dopiero interwencja papieska.
Zaczął poważnie chorować pod koniec 1679, jeszcze w Boże Narodzenie odprawił mszę świętą. Zmarł 28 grudnia 1679 w Kielcach. Po mszy w katedrze wawelskiej został pochowany 29 stycznia 1680 w kościele św. św. Piotra i Pawła w Krakowie. Zgodnie z ostatnią wolą przekazano również klasztorowi OO Jezuitów ogromną bibliotekę biskupa (Spłonęła w ogromnym pożarze, jaki wybuchł w klasztorze 26 lipca 1719). Siostrzeniec biskupa – dziekan krakowski Kasper Cieński ufundował wujowi barokowy pomnik z czarnego marmuru dębnickiego, uzupełnionego białym w kościele św. św. Piotra i Pawła w Krakowie i nieco skromniejszy, również marmurowy, w katedrze wawelskiej.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads