Anarhynchus

Anarhynchus – rodzaj ptaków z podrodziny sieweczek (Charadriinae) w obrębie rodziny sieweczkowatych (Charadriidae).

Anarhynchus
Quoy & Gaimard, 1830[1]
Przedstawiciel rodzaju – sieweczka krzykliwa (C. vociferus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	siewkowe
Podrząd	siewkowce
Parvordo	Charadriida
Nadrodzina	Charadrioidea
Rodzina	sieweczkowate
Podrodzina	sieweczki
Rodzaj	Anarhynchus
Typ nomenklatoryczny
Anarhynchus frontalis Quoy & Gaimard, 1830
Synonimy Pipus A.A.H. Lichtenstein, 1793[2] Eupoda Brandt, 1845[3] Ochthodromus Reichenbach, 1852[4] Leucopolius Bonaparte, 1856[5] Cirrepidesmus Bonaparte, 1856[5] Pluviorhynchus Bonaparte, 1856[5] Aegialophilus Gould, 1865[6] Podasocys Coues, 1866[7] Hyetoceryx[uwaga 1] F. Heine Jr. & Reichenow, 1890[8] Pagolla[uwaga 2] Mathews, 1913[9] Eupodella[uwaga 3] Mathews, 1913[9] Pagoa Mathews, 1913[10] Pernettyva Mathews, 1913[11] Helenaegialus Mathews, 1913[11] Nesoceryx Mathews, 1920[12] Afraegialis Roberts, 1922[13] Neocharadrius Livezey, 2010[14]
Gatunki
23 gatunki – zobacz opis w tekście

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji, Afryce (wraz z Madagaskarem i Wyspą Świętej Heleny), Ameryce, Australii i Oceanii^[15].

Morfologia

Długość ciała 12–28 cm, rozpiętość skrzydeł 27–61 cm; masa ciała 19–179 g^[15].

Systematyka

Rodzaj zdefiniowała w 1830 roku francuska para zoologów Jean René Constant Quoy i Joseph Paul Gaimard w dziale dotyczącym zoologii w publikacji pod redakcją Dumonta d’Urville’ego traktującej o rejsie korwety Astrolabe w latach 1826–1829^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) skrętodziób (A. frontalis).

Etymologia

• Pipus: łac. pipare ‘ćwierkać’^[16]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Charadrius heteroclitus A.A.H. Lichtenstein, 1793 (nomen dubium).
• Anarhynchus: gr. ανα- ana- ‘wstecz, w tył’; ῥυγχος rhunkhos ‘dziób’^[17].
• Eupoda: gr. ευπους eupous, ευποδος eupodos ‘szybkonogi’, od ευ eu ‘doskonałość’; πους pous, ποδος podos ‘stopa’^[18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Charadrius asiaticus Pallas, 1773.
• Ochthodromus: gr. οχθος okhthos ‘brzeg’; -δρομος -dromos ‘biegacz’, od τρεχω trekhō ‘biegać’^[19]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Charadrius wilsonia Ord, 1814.
• Leucopolius: epitet gatunkowy Charadrius leucopolius Wagler, 1827; gr. λευκος leukos ‘biały’; πολιος polios ‘szary’^[20]. Gatunek typowy (tautonimia): Charadrius leucopolius Wagler, 1827 (= Charadrius marginatus Vieillot, 1818).
• Cirrepidesmus: epitet gatunkowy Charadrius cirrhepidesmos Wagler, 1827^[21]; gr. κιρρος kirrhos ‘opalony’; επιδεσμος epidesmos ‘opaska na oczy’^[22]. Gatunek typowy (tautonimia): Charadrius pyrrhothorax Temminck, 1840 (= Charadrius cirrhepidesmos Wagler, 1827), (= Charadrius atrifrons Wagler, 1829).
• Pluviorhynchus: rodzaj Pluvialis Brisson, 1760 (siewka) (por. fr. Pluvier „siewka”); gr. ῥυγχος rhunkhos ‘dziób’^[23]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie): Charadrius obscurus J.F. Gmelin, 1789^[24].
• Aegialophilus: gr. αιγιαλος aigialos ‘plaża, wybrzęże’; φιλος philos ‘miłośnik’^[25]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Charadrius canitanus Latham, 1801 (= Charadrius alexandrinus Linnaeus, 1758).
• Podasocys: gr. ποδας οκυς podas okus ‘o szybkich stopach’ (epitet bohatera Achillesa), od πους pous, ποδος podos ‘stopa’; ωκυς ōkus ‘szybki’^[26]. Gatunek typowy Podasocys: Charadrius montanus J.K. Townsend, 1837.
• Hyetoceryx: gr. ὑετος huetos ‘deszcz’; κηρυξ kērux, κηρυκος kērukos ‘herald’^[27].
• Pagolla: zdrobnienie nazwy rodzaju Pagoa Mathews, 1913^[28]. Gatunek typowy: Charadrius wilsonia Ord, 1814.
• Eupodella: zdrobnienie nazwy rodzaju Eupoda Brandt, 1845^[29].
• Pagoa: autor nie wyjaśnił pochodzenia nazwy rodzajowej^[30]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Charadrius geoffroyi Wagler, 1827 (= Charadrius leschenaultii Lesson, 1826).
• Pernettyva: Antoine-Joseph Pernety (1716-1801), francuski ksiądz, botanik, kronikarz, pionier osadnictwa na Falklandach^[31]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Charadrius falklandicus Latham, 1790.
• Helenaegialus: Wyspa Świętej Heleny; rodzaj Aegialeus Reichenbach, 1853^[32]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Aegialitis sanctaehelenae Harting, 1873.
• Nesoceryx: gr. νησος nēsos ‘wyspa’ (tj. Nowa Zelandia); κηρυξ kērux, κηρυκος kērukos ‘herold’^[33]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Charadrius bicinctus Jardine & Selby, 1827.
• Afraegialis: łac. Afer, Afra ‘Afrykanin’, od Africa ‘Afryka’; rodzaj Aegialeus Reichenbach, 1853^[34]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Charadrius venustus Fischer & Reichenow, 1884.
• Neocharadrius: gr. νεος neos ‘nowy’ (tj. „neotropikalny”); rodzaj Charadrius Linnaeus, 1758^[35]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Charadrius falklandicus Latham, 1790.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[36]:

• Anarhynchus atrifrons (Wagler, 1829) – sieweczka tybetańska
• Anarhynchus mongolus (Pallas, 1776) – sieweczka syberyjska
• Anarhynchus leschenaultii (Lesson, 1826) – sieweczka pustynna
• Anarhynchus asiaticus (Pallas, 1773) – sieweczka długonoga
• Anarhynchus veredus (Gould, 1848) – sieweczka stepowa
• Anarhynchus frontalis Quoy & Gaimard, 1830 – skrętodziób
• Anarhynchus bicinctus (Jardine & Selby, 1827) – sieweczka ozdobna
• Anarhynchus obscurus (J.F. Gmelin, 1789) – sieweczka nowozelandzka
• Anarhynchus ruficapillus (Temminck, 1821) – sieweczka rdzawogłowa
• Anarhynchus nivosus (Cassin, 1858) – sieweczka jasna
• Anarhynchus pallidus (Strickland, 1853) – sieweczka przylądkowa
• Anarhynchus marginatus (Vieillot, 1818) – sieweczka białoczelna
• Anarhynchus peronii (Schlegel, 1865) – sieweczka sundajska
• Anarhynchus alexandrinus (Linnaeus, 1758) – sieweczka morska
• Anarhynchus javanicus (Chasen, 1938) – sieweczka jawajska
• Anarhynchus thoracicus (Richmond, 1896) – sieweczka madagaskarska
• Anarhynchus pecuarius (Temminck, 1823) – sieweczka piaskowa
• Anarhynchus sanctaehelenae (Harting, 1873) – sieweczka atlantycka
• Anarhynchus montanus (J.K. Townsend, 1837) – sieweczka preriowa
• Anarhynchus alticola (von Berlepsch & Stolzmann, 1902) – sieweczka andyjska
• Anarhynchus falklandicus (Latham, 1790) – sieweczka patagońska
• Anarhynchus wilsonia (Ord, 1814) – sieweczka grubodzioba
• Anarhynchus collaris (Vieillot, 1818) – sieweczka płowa

Uwagi

1. Nowa nazwa Pluviorhynchus Bonaparte, 1856 dla ze względu na puryzm.
2. Nowa nazwa dla Ochthodromus Reichenbach, 1852, ponieważ autor uważał że jest zajęta przez Ochthedromus Le Conte, 1848 (Coleoptera).
3. Nowa nazwa dla Eupoda Brandt, 1845, ponieważ autor uważał że jest zajęta przez Eupodes Koch, 1835 (Crustacea).

Przypisy

1. J.R.C. Quoy & J.P. Gaimard: Oiseaux. W: J.-S.-C. Dumont d’Urville: Voyage de la corvette l’Astrolabe: exécuté par ordre du roi, pendant les années 1826-1827-1828–1829. T. 1: Zoologie. Paris: J. Tastu, 1830, s. 252. (fr.).
2. A.A.H. Lichtenstein: Catalogus rerum naturalium rarissimarum. Hamburg: Gedruckt bey Gottl. Friedr. Schniebes, 1793, s. 33. (niem. • łac.).
3. J.F. von Brandt: Enumeratio animalium vertebratorum Siberie occidentialis. W: P. de Tchihatcheff: Voyage scientifique dans l’Altai oriental et les parties adjacentes de la frontière de Chine, fait par ordre de S.M. l’empereur de Russie: avec Planches, cartes et Plans. I. Paris: Gide et comp., 1845, s. 444. (łac.).
4. H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. xviii. (niem.).
5. Ch.-L. Bonaparte. Excursions dans les divers musées d’Allemagne, de Hollande et de Belgique, et Tableaux paralléliqnes de l’ordre des Échassiers. „Comptes rendus hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 43, s. 417, 1856. (fr.).
6. J. Gould: Handbook to the birds of Australia. Cz. 2. London: by the author, 1865, s. 234. (ang.).
7. E. Coues. List of the Birds of Fort Whipple, Arizona; with which are incorporated all other species ascertained to inhabit the Territory; with brief critical and field Notes, descriptions of new species, &c. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 18, s. 96, 1866. (ang.).
8. F. Heine & A. Reichenow: Nomenclator Musei Heineani Ornithologici; Verzeichniss der Vogel-Sammlung des Kgl. Oberamtmanns Ferdinand Heine. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1882–1890, s. 336. (niem.).
9. Mathews 1913 ↓, s. 83.
10. Mathews 1913 ↓, s. 82, 98.
11. Mathews 1913 ↓, s. 114.
12. G.M. Mathews. Nesoceryx, gen. nov.. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 41, s. 35, 1920. (ang.).
13. A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8, s. 200, 1922. (ang.).
14. B.C. Livezey. Phylogenetics of modern shorebirds (Charadriiformes) based on phenotypic evidence: Analysis and discussion. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 160 (3), s. 567–618, 2010. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2010.00635.x. (ang.).
15. D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., Plovers and Lapwings (Charadriidae), version 1.0, Anarhynchus, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2021, DOI: 10.2173/bow.charad1.01 [dostęp 2022-10-09] (ang.).
16. The Key to Scientific Names ↓, Pipus [dostęp 2020-04-30].
17. The Key to Scientific Names ↓, Anarhynchus [dostęp 2022-10-09].
18. The Key to Scientific Names ↓, Eupoda [dostęp 2020-04-30].
19. The Key to Scientific Names ↓, Ochthodromus [dostęp 2020-04-30].
20. The Key to Scientific Names ↓, Leucopolius [dostęp 2020-04-30].
21. The Key to Scientific Names ↓, Cirrepidesmus [dostęp 2020-04-30].
22. The Key to Scientific Names ↓, Cirrhepidesmos [dostęp 2020-04-30].
23. The Key to Scientific Names ↓, Pluviorhynchus [dostęp 2020-04-30].
24. R.B. Sharpe: Catalogue of the Limicolæ in the collection of the British Museum. Cz. 24: Perching Birds. London: Printed by order of the Trustees, 1896, s. 209, seria: Catalogue of the Birds in the British Museum. (ang.).
25. The Key to Scientific Names ↓, Aegialophilus [dostęp 2020-04-30].
26. The Key to Scientific Names ↓, Podasocys [dostęp 2020-04-30].
27. The Key to Scientific Names ↓, Hyetoceryx [dostęp 2020-04-30].
28. The Key to Scientific Names ↓, Pagolla [dostęp 2020-04-30].
29. The Key to Scientific Names ↓, Eupodella [dostęp 2020-04-30].
30. The Key to Scientific Names ↓, Pagoa [dostęp 2020-04-30].
31. The Key to Scientific Names ↓, Pernettyva [dostęp 2020-04-30].
32. The Key to Scientific Names ↓, Helenaegialus [dostęp 2020-04-30].
33. The Key to Scientific Names ↓, Nesoceryx [dostęp 2020-04-30].
34. The Key to Scientific Names ↓, Afraegialis [dostęp 2020-04-30].
35. The Key to Scientific Names ↓, Neocharadrius [dostęp 2020-04-30].
36. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Charadriinae Leach, 1820 – sieweczki (wersja: 2023-12-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-02-04].

Bibliografia

• G.M. Mathews: The Birds of Australia. Cz. 3. London: Whiterby & Co., 1913, s. 1–489. (ang.).
• The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Kontrola autorytatywna (takson):

• J9U: 987007541611205171

Identyfikatory zewnętrzne:

• EoL: 104313
• GBIF: 2480251
• identyfikator iNaturalist: 4899
• ITIS: 176550
• NCBI: 425625
• identyfikator taksonu Fossilworks: 372512
• CoL: V7P