Ambasada Rosji w Berlinie

Ambasada Rosji w Berlinie (niem. Russische Botschaft in Berlin, ros. Посольство России в Германии) – siedziba placówki dyplomatycznej Federacji Rosyjskiej w Niemczech. Znajduje się w berlińskiej dzielnicy Mitte, około 300 m od Bramy Brandenburskiej i zajmuje kompleks budynków przy Unter den Linden 63-65 i pobliskich ulicach Behrenstraße i Glinkastraße.

Ambasada Rosji w Niemczech

Посольство России в Германии

Botschaft der Russischen Föderation in der Bundesrepublik Deutschland
b. Botschaft der UdSSR in der DDR
b. Botschaft der Sowjetunion bei der DDR

Państwo	Niemcy
Data utworzenia	1837
Siedziba	Berlin
Ambasador	Siergiej Neczajew[1]
Zatrudnienie	115 osób personelu dyplomatycznego[2]
Adres
Unter den Linden 55-65 D-10117 Berlin
brak współrzędnych
Strona internetowa

Oficjalne szyldy ambasady

Główne wejście do Ambasady Rosji w Berlinie

Główne wejście do Ambasady Rosji w Berlinie(II)

Sklepienie głównej sali w Ambasadzie Rosji w Berlinie

Paradna klatka schodowa w Ambasadzie Rosji w Berlinie

Sala Lustrzana w Ambasadzie Rosji w Berlinie

Budynek Ambasady ZSRR w Berlinie w budowie (1949)

Budynek Ambasady ZSRR w Berlinie bezpośrednio po wybudowaniu

Warta honorowa w okresie, gdy Ambasador pełnił też funkcję Wysokiego Komisarza ZSRR w Niemczech (1953-1955)

Ambasada ZSRR w NRD w 1958 r.

Budynki mieszkalne i biurowe Ambasady Rosji w Berlinie przy Behrenstrasse

Wejście do Domu Rosyjskiej Nauki i Kultury w Berlinie

B. Hotel Kaiser, budynek w którym w latach 1947–1981 mieścił się w Berlinie Dom Kultury Związku Radzieckiego

Szkoła przy Ambasadzie Rosji w Berlinie

I siedziba Ambasady ZSRR w RFN – w d. Hotelu Rolandseck-Groyen w Rolandseck (1955–1975)

Siedziba Konsulatu Generalnego Rosji w Bonn, b. siedziba Ambasady Rosji

Paradne wejście do Konsulatu Generalnego Rosji w Bonn

B. siedziba Poselstwa Rosji w Monachium przy Ottostraße (1785-1914)

Siedziba Konsulatu Generalnego Rosji w Monachium

Siedziba Konsulatu Generalnego Rosji we Frankfurcie

Siedziba Konsulatu Generalnego Rosji w Hamburgu

Siedziba Konsulatu Generalnego Rosji w Lipsku

b. siedziba Przedstawicielstwa Handlowego ZSRR przy Lindenstraße (1923-1935)

b. rezydencja przedstawiciela handlowego a następnie ambasadora ZSRR w willi Hertzoga w Zeuthen pod Berlinem (1953-1977)

Podział organizacyjny

• Grupa ds. Polityki Zagranicznej (Группа внешней политики)
• Grupa ds. Prasy i Informacji (Группа прессы и информации)
• Grupa ds. Polityki Wewnętrznej i Stosunków Dwustronnych (Группа внутренней политики и двусторонних отношений)
• Grupa ds. Kultury (Группа культуры)
• Grupa ds. Ekonomicznych (Группа экономики)
• Grupa ds. Nauki, Techniki i Oświaty (Группа науки, техники и образования)
• Sprawy Administracyjne (Административные вопросы)
• Oddział Konsularny (Консульский отдел), Behrenstraße 66 (1947-)
  • Konsulat Generalny w Bonn (Генеральное консульство в Бонне, Generalkonsulat der Russischen Föderation in Bonn), Waldstr. 42, D-53177 Bonn-Bad Godesberg
  • Konsulat Generalny we Frankfurcie nad Menem (Генеральное консульство во Франкфурте-на-Майне, Generalkonsulat der Russischen Föderation in Frankfurt am Main), Eschenheimer Anlage 33/34, D-60318 Frankfurt am Main
  • Konsulat Generalny w Hamburgu (Генеральное консульство в Гамбурге, Generalkonsulat der Russischen Föderation in Hamburg), Am Feenteich 20, D-22085 Hamburg
  • Konsulat Generalny w Lipsku (Генеральное консульство в Лейпциге, Generalkonsulat der Russischen Föderation in Leipzig), Turmgutstr. 1, D-04155 Leipzig
  • Konsulat Generalny w Monachium (Генеральное консульство в Мюнхене, Generalkonsulat der Russischen Föderation in München), Maria-Theresia-Straße 17, D-81675 München
• Biuro Handlowo-Gospodarcze (Торгово-экономическое бюро, Handels-und Wirtschaftsbüro Berlin), Unter den Linden 55-61
  • Oddział w Bonn (Oтделение торгпредства в Бонн, Niederlassung in Bonn), Waldstrasse 42, D-53177 Bonn
• Attaché ds. Obrony (Атташе по вопросам обороны)
• Oddział ds. Cmentarzy Wojennych i Ochrony Pamięci (Отдел по военно-мемориальной работе)
• Przedstawicielstwo Służby Celnej (Представительство таможенной службы), Simrockallee 2, 53173 Bonn
• Rosyjski Dom Nauki i Kultury(inne języki) (Российский Дом Науки и Культуры, Russisches Haus der Wissenschaft und Kultur), Friedrichstraße 176-179^[a] (1947-, 1984-)
• Rosyjski Dom Gospodarki (Russisches Haus der Wirtschaft), Glinkastraße 45/51 (2013-)
• Przedstawicielstwo Izby Handlowo-Przemysłowej Rosji (Представительство Торгово-промышленной палаты России, Repräsentanz der Handels- Industriekammer der Russischen Föderation in der Bundesrepublik Deutschland), Leipziger Straße 63
• Szkoła Średnia (Средняя школа при Посольстве России, Schule bei der Botschaft), Behrenstr. 64/65^[b]
• Dom Kultury Ambasady Rosji (Дом культуры посольства России, Kulturhaus der Russischen Botschaft), Behrenstrasse 2
• Basen (Schwimmhalle), Behrenstraße 2 (1982-)

Historia

Do 1914

W 1837 dla potrzeb stałej misji dyplomatycznej w Berlinie Rosja, za cara Mikołaja I, nabyła dwupiętrowy budynek w stylu rokoko z 1734, zajmujący działkę między Unter den Linden i Behrenstraße przy Unter den Linden 7 (ówczesny adres obecnego budynku przedstawicielstwa handlowego ambasady (Handels-und Wirtschaftsbüro) przy Unter den Linden 55-61). W latach 1764–1787 znajdował się w posiadaniu księżnej Amalii Pruskiej, od 1805 księżnej Doroty Kurlandzkiej. W tym okresie był określany Pałacem Kurlandzkim (Kurländische Palais). W latach 1840–1841 budynek został nadbudowany o 2 piętra – do czterech. Mieścił m.in. pomieszczenia biurowe, recepcyjne i mieszkalne, również tzw. apartament carski, łącznie 100 pomieszczeń w których mogło się pomieścić do 700 osób. Budynek zajmowało poselstwo rosyjskie, z przerwą na okres I wojny światowej (1914–1918), kiedy to stosunki dyplomatyczne między dwoma państwami zostały przerwane.

Funkcjonowały też przedstawicielstwa (rezydentury, poselstwa lub konsulaty) Rosji, m.in. przy szeregu ówczesnych niemieckich podmiotach prawa międzynarodowego w:

• w Darmstadt, stolicy Wielkiego Księstwa Hesji (1801-)^[c]
• w Dreźnie, stolicy Królestwa Saksonii (1688-)
• we Frankfurcie nad Menem, stolicy Związku Niemieckiego (1781-1866, konsulat 1867-1914)
• w Gdańsku (1717-1914)
• w Hamburgu, wolnym mieście, nieformalnej stolicy niemieckich miast Hanzy (1709-1914)^[d]
• w Hanowerze, stolicy Królestwa Hanoweru (1847-1866)
• w Karlsruhe, stolicy Wielkiego Księstwa Badenii (1811-1914)
• w Kassel, stolicy Królestwa Westfalii (1809-1812)
• w Królewcu, stolicy Królestwa Prus, Prinzenstraße 6 (1706-), Münzstraße 18, ob. ul. Proletarskaja/Пролетарская улица (okres do I w.ś.)
• w hanzeatyckim powiecie Dolnosaksońskim (1709-1806)
• w Monachium, stolicy Królestwa Bawarii (1785-1914)^[e]
• w Ratyzbonie, miejscu Nieustającego Sejmu Świętego Cesarstwa Rzymskiego (1746-1806)
• w Stuttgarcie, stolicy Królestwa Wirtembergii (1813-1914)
• w Weimarze

oraz

• w Bremie
• w Elberfeld (1913-)
• w Kilonii (1783-)
• w Kolonii (1832)
• w Lipsku (1784-)
• w Lubece (1783-)
• w Kłajpedzie (1822-1897)
• w Ratyzbonie (1744-1866)
• w Rostocku/Wismarze
• w Szczecinie (1804-1834)
  • w Stralsundzie (1853-1861)
  • w Świnoujściu (1841)
• w Toruniu (1874-1914), ul. Warszawska 2
• we Wrocławiu (1877-1914)^[3]

1918-1941

Pierwszym (od 1918) posłem radzieckim, reprezentującym RFSRR był Adolf Joffe. W 1924 sprawy zagraniczne przejął ZSRR. W 1923 powołano Przedstawicielstwo Handlowe RFSRR w Niemczech (Handelsvertretung der RSFSR in Deutschland) z siedzibą w Berlinie, które w 1924 przekształcono w Przedstawicielstwo Handlowe ZSRR w Niemczech (Handelsvertretung der UdSSR in Deutschland). Mieściło się w byłej siedzibie towarzystwa ubezpieczeniowego Victoria (Victoria Versicherung) z 1913 (proj. Wilhelm Walther) przy Lindenstraße 20-25 (1923-1935)^[4], następnie przy Lietzenburger Straße 11 (później nr. 86); po 1945 budynek był użytkowany przez Oddział ds Reparacji i Zaopatrzenia (Отдел по репарациям и поставкам) Radzieckiej Administracji Wojskowej w Niemczech (Sowjetische Militäradministration in Deutschland – SMAD, Советская военная администрация в Германии – СВАГ, Sovetskaia Voennaia Administratsia v Germanii – SVAG), następnie znalazł się w Strefie Brytyjskiej Berlina, obecnie nie istnieje.

Funkcjonowały też i inne radzieckie przedstawicielstwa^[5], m.in. w

• Wydział Konsularny Ambasady (Kons. Abtlg.), Schlieffenufer 9 (1941)
• Konsulat Generalny w Hamburgu (1922-), Katharinenkirchhof 2 (1923), Steinstraße 10 (1926)
• Konsulat w Królewcu (1928-1941), Schönstraße 18b, ob. ul. gen. Sommera/улица Генерала Соммера (okres międzywojenny)^[6]
• Przedstawicielstwo Handlowe w Lipsku (Handelsvertretung der UdSSR in Leipzig), Frankfurter Str. 10 (1922-1937)
• Przedstawicielstwo Handlowe w Hamburgu (1925-), Steinstraße 10 (1930)
• Przedstawicielstwo Handlowe w Królewcu (1925-), Schleusenstraße 1 (1935)
• Przedstawicielstwo Handlowe we Wrocławiu (1925-)

W tym okresie (do 1941) funkcjonowało na terenie Niemiec kilkadziesiąt radzieckich podmiotów gospodarczych, głównie spółek lub przedstawicielstw central handlu zagranicznego. Największą z nich była spółka Russgertorg (Russisch-Deutsche Handels A-G lub Deutsch-Russische Handels-Aktien-Gesellschaft, Российско-Германское торговое общество lub Русскo-Германское акционерное торговое общество – Росгерторг, Rosyjsko-Niemieckie Towarzystwo Handlowe) z siedzibą w Berlinie.

1941–1945

Po inwazji wojsk hitlerowskich na terytorium Związku Radzieckiego w 1941, radzieccy dyplomaci zostali wydaleni, i budynek został zamknięty. Od czerwca 1942 w budynku mieściło się Ministerstwo Rzeszy do spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich (Reichsministerium für die besetzten Ostgebiete), którym kierował Alfred Rosenberg. W lutym 1944 budynek został zbombardowany przez aliantów.

Okres RFN

Ambasada ZSRR w Republice Federalnej Niemiec początkowo (w latach 1955–1975) mieściła się w byłym hotelu Rolandseck-Groyen (z XIX w.) w Remagen-Rolandseck przy Bundesstraße 9, następnie do 1999 w Bonn-Bad Godesberg przy Waldstr. 42 (1991–2000 Ambasada Federacji Rosyjskiej). W okresie międzywojennym w budynku (zbud. w latach 1908–1910) mieściło się sanatorium kolejarzy (Eisenbahner-Erholungsheim), zaś w latach 1949–1950 – pierwsza siedziba prezydentów RFN (Karl Arnold, Theodor Heuss). Na jej terenie w latach 1984–1990 wybudowano kompleks budynków administracyjno-mieszkalnych ambasady, w których obecnie mieści się Konsulat Generalny Rosji w Bonn.

W 1971 władze ZSRR kupiły za 2,6 mln marek od przemysłowca Alexandra Wertha położony nieopodal ambasady przy Venner Straße 31 dom z przeznaczeniem na rezydencję ambasadora. Pierwszym z lokatorów był ambasador Walentin Falin.

Powołane w 1958 przedstawicielstwo handlowe mieściło się w Kolonii przy Aachener Straße 240-244 oraz Friedrich-Engels-Straße 5.

Okres radzieckiej strefy okupacyjnej w Niemczech

Od 1946 funkcjonowało Biuro Konsularne ZSRR (Konsularbüro) przy Radzieckiej Administracji Wojskowej w Niemczech (Sowjetische Militäradministration in Deutschland, Советская военная администрация в Германии) w Berlin-Karlshorst.

Okres NRD

Po wojnie i ustanowieniu stosunków dyplomatycznych z NRD w 1949^[f], na terenie dotychczasowego przedstawicielstwa handlowego oraz ruin b. hotelu Bristol^[g] (1891-1944), Związek Radziecki postanowił zbudować nowy budynek ambasady. Projekt wykonali architekci – Anatolij Striszewski (Анатолий Стришевский), główny architekt Ministerstwa Spraw Zagranicznych ZSRR, i Frīdrihs Skujiņš^[7]. W latach 1949–1951 został wybudowany kompleks budynków składający się z trzech części symetrycznych z fasadą pokrytą kamieniem. W centrum umieszczono główny budynek z portykiem. Został zbudowany w stylu stalinowskim, zwany również klasycyzmem socjalistycznym z elementami klasycyzmu berlińskiego z początku XIX wieku. Wewnątrz budynek został bogato zdobiony; jego centrum stanowi używana do uroczystych przyjęć i uroczystości reprezentacyjna sala wraz z kopułą ze szklanej mozaiki. Powierzchnia wszystkich sal na I piętrze wynosi 1500 m². W budynku pomieszczono też salę widowiskowo-koncertową na 400 miejsc. Inauguracja nowej ambasady miała miejsce w listopadzie 1952 z okazji obchodów 35. rocznicy Rewolucji Październikowej. To był pierwszy nowy budynek w zachodniej części Unter den Linden bezpośrednio po II wojnie światowej, w pobliżu zniszczonych byłych ambasad Francji, Anglii i Ameryki. W latach 1953–1955 ambasador pełnił jednocześnie funkcję Wysokiego Komisarza ZSRR w Niemczech (Hoher Kommisar der UdSSR in Deutschland, Верховный комиссар СССР в Германии).

W następnych dziesięcioleciach, w budynku mieściła się misja dyplomatyczna ZSRR w NRD. W 1954 odbyła się tam konferencja ministrów spraw zagranicznych czterech zwycięskich mocarstw w czasie II wojny światowej (ZSRR, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Francji). W latach 1970–1971 prowadzono rozmowy na temat statusu Berlina Zachodniego.

W latach 60., 70. i 80. XX wieku w pobliżu głównego budynku, wybudowano szereg obiektów, m.in. szkoły (adaptacja w 1950), przedstawicielstwa handlowego (1952), przedstawicielstwa Aerofłot (1968) przebudowanego w 2013 na dom rosyjskiej gospodarki, basenu (1982), centrum kultury radzieckiej (1984) i budynku mieszkalnego przy Behrenstraße 68-70 (koniec lat 90.)^[h]. W trakcie realizacji jest budynek biurowy ambasady przy Behrenstraße 62-63.

Po upadku Związku Radzieckiego, cały kompleks budynków przeszedł w posiadanie Federacji Rosyjskiej.

Ambasada dysponowała domem wczasowym „Haus am See” nad jez. Liepnitzsee, położonym na granicy miasta Bernau, ochranianym przez posterunek wartowników z pułku wartowniczego Stasi im. Feliksa Dzierżyńskiego (Wachregiment „Feliks Dzierzynski“).

Ochronę obiektów, oprócz sił bezpieczeństwa ZSRR, zabezpieczał Wydział 20 II Głównego Wydziału (Hauptabteilung II – HA II) Stasi, kontrwywiadu^[8]; 184 funkcjonariuszy (1988).

Służba konsularna

W 1954 ZSRR utworzył sieć 6 urzędów konsularnych – w Erfurcie, Frankfurcie nad Odrą, Karl-Marx-Stadt (ob. Chemnitz), Lipsku, Magdeburgu i Rostocku. W latach 1971–1981 funkcjonowały w NRD 3 konsulaty – w Lipsku, Karl-Marx-Stadt i Rostocku^[9][10]:

• Konsulat Generalny ZSRR w Lipsku (Generalkonsulat der UdSSR), Kiekerlingsberg 18, Leipzig (1954-1963, 1965-1990)
• Konsulat Generalny ZSRR w Rostocku (Generalkonsulat der UdSSR), Thünenstr. 3, Rostock (1954-)
• Konsulat ZSRR w Karl Marx Stadt (Konsulat der UdSSR), Richard-Sorge- s. 8, Karl-Marx-Stadt (1954-, 1969-1991)^[11][12]

Przedstawicielstwo handlowe

W 1953 powołano Przedstawicielstwo Handlowe (Handelsvertretung) w Berlinie, następnie w 1955, jego oddziały –

• w Lipsku,
• w Magdeburgu,
• w Rostocku, Haus der Deutsch-sowjetischen Freundschaft, Doberaner Str. 21 (1966).

W okresie powojennym, od 1947 Przedstawicielstwo Ministerstwa Handlu Zagranicznego ZSRR w Berlinie (1947–1953) przekształcone w 1953 w Przedstawicielstwo Handlowe ZSRR (1953-1977) utrzymywały w Willi Hertzog (proj. Gustav Hochgurt) z 1910 przy Havellandstraße 17 w Zeuthen pod Berlinem ośrodek rekreacyjny, który przez pewien czas pełnił też funkcję rezydencji ambasadora^[13].

Okres po zjednoczeniu Niemiec

Po zjednoczeniu Niemiec w 1990, budynkowi ambasady w Berlinie przy Unter den Linden obniżono status na oddział (Außenstelle) ambasady w Bonn. Siedzibą przeniesionej głównej misji dyplomatycznej Rosji w Niemczech stał się dopiero w 1999 r.

Funkcjonują konsulaty:

• Konsulat Generalny w Bonn: Waldstr. 42
• Konsulat Generalny we Frankfurcie nad Menem: Eschenheimer Anlage 33/34
• Konsulat Generalny w Hamburgu: Am Feenteich 20
• Konsulat Generalny w Lipsku: Turmgutstr. 1
• Konsulat Generalny w Monachium: Maria-Theresia-Straße 17

Federacja Rosyjska czasowo utrzymywała też Konsulat Generalny w Rostocku: Thunenstraße 3 (2001)

Zobacz też

• Grupa Wojsk Radzieckich w Niemczech
• Radziecka Administracja Wojskowa w Niemczech (1945–1949)
  • Niemiecka Komisja Gospodarcza (1947-1949)
• Radziecka Komisja Kontroli w Niemczech (1949-1953)
• Muzeum Niemiecko-Rosyjskie Berlin-Karlshorst

Uwagi

1. Założony w 1947 pod tym samym adresem w b. Hotelu Kaiser jako Dom Kultury Związku Radzieckiego w Berlinie (Дом культуры Советского Союза в Берлине, Haus der Kultur der Sowjetunion in Berlin).
2. Zabytek nr 09075008, b. Windsor Hotel z 1840, w latach 1925–1945 klub kierownictwa Deutsche Bank, od 1946 w dyspozycji radzieckich władz okupacyjnych; szkoła utworzona w 1954, pod obecnym adresem od 1965; szkoła nr 777/998 wg https://web.archive.org/web/20190517121138/http://www.gsvg.ru/school/.
3. Z siedzibą w Kassel.
4. Przedstawicielstw akredytowanych też w Bremie i Lubece (1815–1914).
5. Od 1808 w formie stałego przedstawicielstwa.
6. Przybyciu pierwszego ambasadora ZSRR w NRD Georgi Maksimowicza Puszkina (Georgi Maximowitsch Puschkin).
7. W 1936 przy Unter den Linden 5-6.
8. Zbud. na miejscu podobnego budynku z 1965.