Remove ads
Aksel Sandemose (ur. 19 marca 1899 w Nykøbing Mors na wyspie Mors, zm. 6 sierpnia 1965 w Kopenhadze[1]) – norweski pisarz pochodzenia duńskiego[2], autor nowel i powieści psychologicznych[1]. Jeden z najwybitniejszych prozaików norweskich XX wieku[3][4].
.jpg) Sandemose w 1963 | |
| Data i miejsce urodzenia |
19 marca 1899 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
6 sierpnia 1965 |
| Język |
bokmål, duński |
| Dziedzina sztuki |
powieść, nowela |
| Ważne dzieła | |
|
Klabautermanden, En flyktning krysser sitt spor, Przeszłość jest snem, Wilkołak | |
| Nagrody | |
Urodził się w Danii[2] jako Axel Nielsen (nazwisko zmienił w 1921[4]). Jego matka Amalie z domu Jacobsdatter[5] pochodziła z Norwegii[1]. Ojciec, Jørgen Nielsen[5], był duńskim kowalem. Aksel Sandemose pisał początkowo po duńsku, pod wpływem twórczości Johannesa Jensena i Josepha Conrada. Był samoukiem[1]. Pracował w różnych zawodach, m.in. jako marynarz[1][2].
W 1923 wydano jego pierwszy zbiór nowel, Fortællinger fra Labrador. W kolejnym roku wydane zostały zbiory Storme ved jævndøgn oraz powieści Ungdomssynd i Mænd fra Atlanten[1]. W 1927 ukazała się powieść Klabautermanden[6], rok później Ross Dane. W tym okresie twórczości Sandemose inspirował się głównie swoją pracą na morzu i jako drwal w Kanadzie. Pracował też jako nauczyciel i urzędnik[1].
W maju 1930 zamieszkał w Norwegii. Jego pierwsza powieść w języku bokmål (który z czasem biegle opanował[6]), En sjømann går i land, ukazała się w 1931[1]. Jej bohaterem jest marynarz Espen Aranakke. Postać ta pojawia się w kolejnych powieściach, En flyktning krysser sitt spor (1933), Det stod en benk i haven (1937), Brudulje (1938). Tematykę morską Sandemose podjął także w powieści Vi pynter oss med horn z 1936[1][6] oraz w zbiorach nowel Sandemose forteller (1937), September (1939) i Fortellinger fra andre tider (1940)[1].
W 1941[1] Sandemose uciekł przed okupacją niemiecką do Szwecji[1][6], gdzie przebywał do końca wojny[6]. W 1944 ukazała się powieść Przeszłość jest snem (szw. Det svundne er en dröm, wyd. norw. Det svundne er en drøm, 1946)[1][6]. Wydano następnie powieści psychologiczno-kryminalne Tjærehandleren (1945) i Alice Atkinson og hennes elskere (1949)[1].
W 1950 osiadł w Kjørkelvik obok Risør. W latach 1951–1955 wydawał kwartalnik „Årstidene”, w którym publikował teksty autobiograficzne, własne komentarze literackie i eseje[1]. W 1958 ukazała się powieść Wilkołak, a trzy lata później jej kontynuacja, Felicias bryllup[1][7]. W 1959 uhonorowany został Nagrodą Doblouga dla pisarza norweskiego[8]. Powieść autobiograficzna Murene rundt Jeriko wydana została w 1960[1]. W 1963 Eyvind Johnson nominował Sandemose’a do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury[9].
Motywami charakterystycznymi dla twórczości Aksela Sandemose’a są zazdrość, walka o władzę oraz zabójstwo, którego przyczyn autor upatrywał głównie w traumatycznym dzieciństwie[1]. W powieści En flyktning krysser sitt spor opisał ironiczne prawo Jante, które zaczęło funkcjonować w Szwecji jako stereotyp etniczny Skandynawów[10].
Remove ads
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads