Agutiowate

Agutiowate^[9] (Dasyproctidae) – rodzina ssaków z infrarzędu jeżozwierzokształtnych (Hystrignathi) w obrębie rzędu gryzoni (Rodentia). Obejmuje 2 współcześnie żyjące rodzaje z 13 gatunkami znanych pod nazwami aguti i akuczi. Kopalne formy znalezione i znane od okresu oligocenu.

Agutiowate

Dasyproctidae
Bonaparte, 1832[1]
Przedstawiciel rodziny – aguti czarny (Dasyprocta fuliginosa)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	jeżozwierzowce
Infrarząd	jeżozwierzokształtne
Nadrodzina	Cavioidea
Rodzina	agutiowate
Typ nomenklatoryczny
Dasyprocta Illiger, 1811
Synonimy
Dasyporcina[a] J.E. Gray, 1825[2] Dasyproctina Bonaparte, 1832[1] Dasyproctidae: C.H. Smith, 1842[3] Chloromina[b] P. Gervais, 1849[4] Chloromyna: P. Gervais, 1852[5] Dasyproctini: Brandt, 1855[6] Dasyproctinae: S.F. Baird, 1858[7] Dasyproctida: Haeckel, 1866[8]
Rodzaje
10 rodzajów (w tym 8 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania

Rodzina obejmuje gatunki występujące w Ameryce Środkowej i Południowej, w lasach, na sawannach i polach^[10][11]. Niektóre introdukowano w Indiach Zachodnich.

Morfologia

Mają wydłużone ciało, krótkie okrągłe uszy, worki policzkowe, długie kończyny zakończone pazurami w kształcie kopyt.

Ekologia

Żyją w lasach tropikalnych oraz na sawannach, gdzie kopią nory. Często wyrządzają szkody na polach uprawnych, bywają szkodnikami plantacji trzciny cukrowej i bananów.

Głównie roślinożerne, choć nie gardzą także drobnymi bezkręgowcami (mięczakami, skorupiakami).

Ciąża trwa około 3 miesięcy, rodzi się od 2 do 4 młodych. Młode rodzą się z otwartymi oczami, bardzo zaawansowane w rozwoju.

Najbardziej znane gatunki: aguti oliwkowy, aguti złocisty.

Systematyka

Nazwą aguti określane są gryzonie z rodzajów Dasyprocta i Agouti. Jednak klasyfikacja tych rodzajów jest dyskutowana. Większość systematyków zalicza do agutiowatych dwa współcześnie występujące rodzaje^[12][10][9]:

• Dasyprocta Illiger, 1811 – aguti
• Myoprocta O. Thomas, 1903 – akuczi

natomiast rodzaj Agouti jest czasami wyodrębniany jako rodzina Agoutidae^[13] lub rodzina Cuniculidae (z rodzajem Cuniculus jako synonim Agouti)^[14], podrodzina Agoutinae^[15] lub Cuniculinae^[16].

Opisano również rodzaje wymarłe^[17]:

• Alloiomys Vucetich, 1977^[18]
• Andemys Bertrand, Flynn, Croft & Wyss, 2012^[19] – jedynym przedstawicielem był Andemys termasi Bertrand, Flynn, Croft & Wyss, 2012
• Australoprocta Kramarz, 1998^[20] – jedynym przedstawicielem był Australoprocta fleaglei Kramarz, 1998
• Branisamys Hoffstetter & Lavocat, 1970^[21] – jedynym przedstawicielem był Branisamys luribayensis Hoffstetter & Lavocat, 1970
• Megastus Roth, 1898^[22] – jedynym przedstawicielem był Megastus elongatus Roth, 1898
• Mesoprocta Croft, Chick & Anaya, 2011^[23] – jedynym przedstawicielem był Mesoprocta hypsodus Croft, Chick & Anaya, 2011
• Neoreomys Ameghino, 1887^[24]
• Plesiaguti Vucetich & Verzi, 2002^[25] – jedynym przedstawicielem był Plesiaguti totoi Vucetich & Verzi, 2002

Uwagi

1. Definiacja taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.
2. Typ nomenklatoryczny: Chloromys G. Cuvier, 1817 (= Dasyprocta Illiger, 1811).