Agomelatyna

Agomelatyna (łac. agomelatinum) – organiczny związek chemiczny, dysinhibitor noradrenaliny i dopaminy (NDDI), opracowana w 2005 roku syntetyczna pochodna melatoniny, stosowana jako lek przeciwdepresyjny^[1][2].

Agomelatyna

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) N-[2-(7-metoksynaftalen-1-ylo)etylo]acetamid Inne nazwy i oznaczenia S 20098
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C15H17NO2
Masa molowa	243,30 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	138112-76-2
PubChem	82148
DrugBank	DB06594
SMILES CC(=O)NCCC1=CC=CC2=C1C=C(C=C2)OC
InChI InChI=1S/C15H17NO2/c1-11(17)16-9-8-13-5-3-4-12-6-7-14(18-2)10-15(12)13/h3-7,10H,8-9H2,1-2H3,(H,16,17) InChIKey YJYPHIXNFHFHND-UHFFFAOYSA-N
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2012-02-04] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Uwaga Zwroty H H400 Zwroty P P273 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanej karty charakterystyki Groźny dla środowiska (N) Zwroty R R50 Zwroty S S61
Klasyfikacja medyczna
ATC	N06AX22
Farmakokinetyka Procent wchłaniania ≥80% Biodostępność >5% Okres półtrwania 1–2 h Wiązanie z białkami osocza i tkanek 95% Metabolizm wątrobowy Wydalanie >80% z moczem
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie Objętość dystrybucji 35 l

Mechanizm działania

Agomelatyna to agonista receptorów melatoninowych MT₁ i MT₂^[3] i antagonista receptorów serotoninowych 5-HT_2C^[4]. Lek przywraca rytm dobowy, przyspiesza wystąpienie fazy snu^[5], powoduje spadek temperatury ciała

Poprzez antagonizm wobec receptorów 5-HT_2C agomelatyna odhamowuje uwalnianie noradrenaliny i dopaminy, głównie w korze przedczołowej, stąd określana jest jako dysinhibitor noradrenaliny i dopaminy. Lek nie wpływa również na pamięć oraz fazę czuwania w ciągu dnia. U pacjentów cierpiących na depresję agomelatyna skraca czas zasypiania, wydłuża sen wolnofalowy, nie oddziałuje jednak na fazę REM^[6]. Agomelatyna nie wpływa na wychwyt zwrotny neuroprzekaźników, nie jest inhibitorem MAO, nie wykazuje powinowactwa do receptorów α-adrenergicznych, β-adrenergicznych, histaminowych, cholinergicznych, dopaminergicznych i benzodiazepinowych.
W przeciwieństwie do wielu innych leków przeciwdepresyjnych, agomelatyna nie powoduje zaburzeń funkcji seksualnych^[7] oraz nie powoduje objawów odstawiennych po nagłym zaprzestaniu leczenia. Nie działa również uzależniająco^[8].

Farmakokinetyka

Agomelatyna wchłania się z przewodu pokarmowego szybko, osiągając po około 1–2 godzinach maksymalne stężenie w osoczu. Jej dostępność biologiczna jest jednak mała (poniżej 5%) i jest ona silnie uzależniona od czynników osobniczych. Wpływ na nią ma również płeć (biodostępność jest większa w przypadku kobiet). Pokarm nie wpływa na farmakokinetykę agomelatyny. Lek wiąże się z białkami osocza w 95%.
Agomelatyna jest dość szybko metabolizowana w wątrobie, przede wszystkim przy udziale CYP1A2. Powstałe metabolity, głównie pochodne hydroksylowe i demetylowe, są nieaktywne farmakologicznie. Okres półtrwania leku wynosi 1–2 godziny. Sprzężone metabolity wydalane są w 80% z moczem.

Wskazania

Leczenie dużych epizodów depresyjnych u osób dorosłych^[9].

Przeciwwskazania

• nadwrażliwość na agomelatynę lub jakikolwiek inny składnik preparatu
• marskość wątroby lub inne czynne schorzenie tego narządu
• jednoczesne podawanie silnych inhibitorów izoenzymu CYP1A2 (np. fluwoksaminy, cyprofloksacyny)
• podeszły wiek i zaburzenia otępienne

Ostrzeżenia specjalne

1. Po wprowadzeniu agomelatyny do obrotu zgłaszano u leczonych nią pacjentów przypadki uszkodzenia wątroby, w tym niewydolność wątroby (kilka przypadków zakończonych zgonem lub wymagających przeszczepienia wątroby u pacjentów z czynnikami ryzyka uszkodzenia wątroby), zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych ponad 10 razy przekraczające górną granicę normy (GGN),zapalenie wątroby i żółtaczkę^[10]. W przypadku, gdy ich wartość trzykrotnie przekracza normę, leczenie agomelatyną należy przerwać.
2. Agomelatyna nie powinna być stosowana w leczeniu depresji u pacjentów poniżej 18. roku życia. Badania kliniczne wskazują, że stosowanie leków przeciwdepresyjnych w tej grupie wiekowej zwiększa częstość występowania myśli i prób samobójczych oraz napadów agresji.
3. Należy zachować szczególną ostrożność podczas leczenia agomelatyną chorych ze stwierdzoną w wywiadzie manią lub hipomanią.
4. Agomelatyna, podobnie jak inne leki przeciwdepresyjne, powodować może, w początkowej fazie leczenia, nasilenie myśli samobójczych, a także występowanie prób samobójczych i samookaleczeń. Należy poinformować bliskich chorego o konieczności bacznego obserwowania stanu pacjenta i zgłaszania lekarzowi prowadzącemu leczenie każdego symptomu, który świadczyć może o pogorszeniu stanu psychicznego.

Interakcje

Fluwoksamina, podobnie jak inne silne inhibitory CYP1A2, hamuje metabolizm agomelatyny, powodując znacznie zwiększenie ekspozycji na lek. Dlatego też nie jest wskazane jednoczesne podawanie agomelatyny i leków blokujących CYP1A2. Estrogeny kilkakrotnie zwiększają biodostępność agomelatyny, podobnie jak inne leki będące umiarkowanymi inhibitorami CYP1A2 (np. propranolol, grepafloksacyna, enoksacyna). Należy zachować ostrożność przepisując agomelatynę i wymienione preparaty. W trakcie leczenia agomelatyną nie należy spożywać alkoholu, a palenie tytoniu zmniejsza biodostępność leku.

Działania niepożądane

Najczęściej notuje się zawroty głowy, senność lub bezsenność, migrenę, objawy ze strony przewodu pokarmowego (nudności, biegunkę, zaparcia, bóle brzucha), nadmierną potliwość, bóle pleców, zmęczenie, zwiększenie aktywności aminotransferaz, niepokój i lęk. Rzadziej dochodzi do pobudzenia, drażliwości i agresji oraz dziwnych snów i koszmarów sennych, a także objawy fizyczne, takie jak różne reakcje skórne i zaburzenia widzenia. Rzadko dochodzi do wystąpienia manii lub hipomanii, omamów, wysypki, obrzęków, zapalenie wątroby i innych zaburzeń funkcjonowania tego organu^[11].

Preparaty w Polsce

W 2019 r. w Polsce dopuszczone do handlu były tabletki zawierające 25 mg agomelatyny, pod nazwami: Agolek, Aglometine, Aglometyna, lamegon, Symago i Valdoxan. Wszystkie te preparaty dostępne są na receptę^[12].

Przypisy

1. Randy A.R.A. Sansone Randy A.R.A., Lori A.L.A. Sansone Lori A.L.A., Agomelatine: a novel antidepressant, „Innovations in Clinical Neuroscience”, 8 (11), 2011, s. 10–14, PMID: 22191083, PMCID: PMC3244295 [dostęp 2021-11-08] (ang.).
2. ElisabethE. Mocaër ElisabethE. i inni, Comment déveloper un antidépresseur au mécanisme d’action innovant: l’exemple de l’agomélatine, „Medecine Sciences”, 21 (10), 2005, s. 888–893, DOI: 10.1051/medsci/20052110888, PMID: 16197911 (fr.).
3. Jean PierreJ.P. Olié Jean PierreJ.P., SiegfriedS. Kasper SiegfriedS., Efficacy of agomelatine, a MT₁/MT₂ receptor agonist with 5-HT_2C antagonistic properties, in major depressive disorder, „The International Journal of Neuropsychopharmacology”, 10 (5), 2007, s. 661–673, DOI: 10.1017/S1461145707007766, PMID: 17477888 (ang.).
4. M.J.M.J. Millan M.J.M.J. i inni, The novel melatonin agonist agomelatine (S20098) is an antagonist at 5-hydroxytryptamine2C receptors, blockade of which enhances the activity of frontocortical dopaminergic and adrenergic pathways, „The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics”, 306 (3), 2003, s. 954–964, DOI: 10.1124/jpet.103.051797, PMID: 12750432 (ang.).
5. GiorgioG. Racagni GiorgioG., Marco A.M.A. Riva Marco A.M.A., MaurizioM. Popoli MaurizioM., The interaction between the internal clock and antidepressant efficacy, „International Clinical Psychopharmacology”, 22 Suppl 2, 2007, S9–S14, DOI: 10.1097/01.yic.0000277957.75852.c7, PMID: 17917564 (ang.).
6. M. CeciliaM.C. Lopes M. CeciliaM.C., Maria-AntoniaM.A. Quera-Salva Maria-AntoniaM.A., ChristianCh. Guilleminault ChristianCh., Non-REM sleep instability in patients with major depressive disorder: subjective improvement and improvement of non-REM sleep instability with treatment (Agomelatine), „Sleep Medicine”, 9 (1), 2007, s. 33–41, DOI: 10.1016/j.sleep.2007.01.011, PMID: 17826314 (ang.).
7. Sidney H.S.H. Kennedy Sidney H.S.H. i inni, A double-blind comparison of sexual functioning, antidepressant efficacy, and tolerability between agomelatine and venlafaxine XR, „Journal of Clinical Psychopharmacology”, 28 (3), 2008, s. 329–333, DOI: 10.1097/JCP.0b013e318172b48c, PMID: 18480691 (ang.).
8. S.R.S.R. Pandi-Perumal S.R.S.R. i inni, Could agomelatine be the ideal antidepressant?, „Expert Review of Neurotherapeutics”, 6 (11), 2006, s. 1595–1608, DOI: 10.1586/14737175.6.11.1595, PMID: 17144776 (ang.).
9. Christian R.Ch.R. Dolder Christian R.Ch.R., MichaelM. Nelson MichaelM., MorganM. Snider MorganM., Agomelatine treatment of major depressive disorder, „The Annals of Pharmacotherapy”, 42 (12), 2008, s. 1822–1831, DOI: 10.1345/aph.1L296, PMID: 19033480 (ang.).
10. Agodeprin. Broszura edukacyjna dla lekarzy [online], Sandoz [dostęp 2021-11-08].
11. Agomelatyna, [w:] Indeks Leków MP, opis substancji, Medycyna Praktyczna [dostęp 2021-11-08].
12. Agomelatyna, [w:] Indeks Leków MP, lista preparatów, Medycyna Praktyczna [dostęp 2021-11-08].

Bibliografia

• MałgorzataM. Rzewuska MałgorzataM., Leczenie zaburzeń psychicznych, wyd. 3, Warszawa: PZWL, 2006, ISBN 83-200-3354-3. Brak numerów stron w książce

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.