Loading AI tools
Abarakku lub masennu (mašennu) - jedna z ważniejszych godności urzędniczych w starożytnej Asyrii i Babilonii, oznaczająca osobę zarządzającą prywatnym lub królewskim domem, gospodarstwem, posiadłością, rezydencją czy pałacem.
W tekstach asyryjskich i babilońskich tytuł ten zapisywany był zazwyczaj po sumeryjsku (lú)agrig(IGI+DUB), co tłumaczyć można na język akadyjski zarówno jako abarakku[1][2], jak i masennu (mašennu)[3][4]. Oba te akadyjskie słowa miały najprawdopodobniej to samo lub bardzo podobne znaczenie, przy czym - jak się wydaje - tytuł abarakku nosili urzędnicy w Asyrii, a tytuł masennu ich odpowiednicy w Babilonii[5]. Głównym obowiązkiem abarakku/masennu było zarządzanie: w zależności od sytuacji i zajmowanej pozycji mógł on zarządzać np. domem, gospodarstwem domowym, posiadłością, a nawet królewskim dworem czy pałacem[uwaga 1]. Z pełnioną przez niego funkcją musiała się wiązać kontrola nad finansami i skarbcem, stąd też tytuł abarakku/masennu tłumaczony jest też czasem jako „skarbnik”[6][7].
W Asyrii najważniejszą osobą pełniącą ten urząd był królewski abarakku/masennu, zwany „wielkim abarakku/masennu” (abarakku/masennu rabû)[8][2]. Był to jeden z najbardziej wpływowych urzędników z najbliższego otoczenia króla[7]. Poza swoimi nominalnymi obowiązkami sprawował on również szereg ważnych funkcji administracyjnych w imperium oraz zarządzał jedną z granicznych prowincji o ważnym znaczeniu strategicznym (prowincja zarządcy królewskiego)[7][9]. Królewscy abarakku/masennu pojawiają się regularnie jako eponimowie w Asyryjskiej liście eponimów, gdzie wymieniani są zazwyczaj zaraz po królu, naczelnym dowódcy wojsk (turtānu), heroldzie pałacowym (nāgir ekalli) i wielkim podczaszym (rab šāqē)[10][8].
Znani z imienia królewscy abarakku/masennu:
- Jahalu – abarakku/masennu króla Salmanasara III (858-824 p.n.e.), w 833 r. p.n.e. pełnił urząd eponima[11][12][13];
- Aszur-taklak – abarakku/masennu króla Adad-nirari III (810-783 p.n.e.), w 805 r. p.n.e. pełnił urząd eponima[11][12][13];
- Nabu-iszdeja-ka''in – abarakku/masennu króla Salmanasara IV (782-773 p.n.e.), w 777 r. p.n.e. pełnił urząd eponima[11][12][13];
- Szamasz-kenu-dugul – abarakku/masennu króla Aszur-nirari V (754-745 p.n.e.), w 749 r. p.n.e. pełnił urząd eponima[11][12][13];
- Sin-taklak – abarakku/masennu króla Tiglat-Pilesera III (744-727 p.n.e.), w 739 r. p.n.e. pełnił urząd eponima[11][12][13];
- Tab-szar-Aszur – abarakku/masennu króla Sargona II (722-705 p.n.e.), w 717 r. p.n.e. pełnił urząd eponima[12][13];
- Nabu-ahhe-iddina - abarakku/masennu rabû króla Asarhaddona (681-669 p.n.e.), w 675 r. p.n.e. pełnił urząd eponima[12][13];
- Arbailaju - abarakku/masennu rabû króla Aszurbanipala (669-627? p.n.e.), w 661 r. p.n.e. pełnił urząd eponima[13];
- Aszur-gimilli-tere - abarakku/masennu rabû króla Aszurbanipala (669-627? p.n.e.), pełnił urząd eponima po 648 r. p.n.e. (dokładna data nieznana)[13]
Na dworze królewskim swoich abarakku/masennu mogli mieć również inni członkowie rodziny królewskiej – wiadomo na przykład, iż istniał też urząd „abarakku/masennu królowej matki” (lúagrig ša ama.lugal)[8] oraz urząd „abarakku/masennu następcy tronu” (lúagrig ša mār šarri)[14]. Własnych abarakku/masennu mogły mieć też świątynie, a nawet miasta: w jednym z tekstów wspominany jest na przykład „abarakku/masennu świątyni boga Aszura” (LÚ.IGI+DUB É Aššur)[14], a w innym „abarakku/masennu miasta Harran” (IGI+DUB URU Ḫarrān)[14].
Po upadku Asyrii tytuł mašennu używany był wciąż w Babilonii, na dworze królów nowobabilońskich (626–539 p.n.e.), gdzie oznaczał najwyższego rangą zarządcę królewskiego[15]. Do obowiązków tego dostojnika należało zarządzanie ziemią królewską, dbanie o irygację oraz zaopatrywanie dworu królewskiego w żywność[15]. Wszystkimi działaniami kierował on ze swego centrum administracyjnego, zwanego „domem mašennu” (bīt mašenni)[15]. O roli odgrywanej przez mašennu na dworze nowobabilońskim świadczyć może jedna z inskrypcji Nabuchodonozora II (604–562 p.n.e.) w której wymieniany jest on jako pierwszy w grupie sześciu najważniejszych urzędników królewskich[15]. Poza nim w grupie tej znaleźli się również: „naczelny piekarz” (rab nuḫatimmī), „główny skarbnik” (rab kāṣirī), „intendent pałacu” (ša pān ekalli), „majordomus” (rab bīti) i „dowódca gwardii królewskiej” (bēl ṭābīḫī)[15].
- The Assyrian Dictionary tłumaczy tytuł abarakku jako „chief steward of a private or royal household” (hasło abarakku, The Assyrian..., s. 32.), a tytuł mašennu jako „a high official, steward” (hasło mašennu, The Assyrian ..., s. 363.), z kolei Akkadisches Handwörterbuch tłumaczy tytuł abarakku jako „Haus-, Palastverwalter, Schaffner” (hasło abarakku(m), Akkadisches ..., s. 3.), a tytuł mašennu jako „ein Verwalter” (hasło mašennu(m), Akkadisches ..., s. 625.). W oparciu o te tłumaczenia można próbować tłumaczyć tytuł abarakku/masennu na język polski jako „zarządca”, „intendent” czy „administrator”, bądź też (bardziej archaicznie) jako „rządca”, „ekonom”, „szafarz” czy też „włodarz”
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
