7 Łużycka Dywizja Desantowa

7 Łużycka Dywizja Desantowa (7 DDes) – związek taktyczny Sił Zbrojnych PRL, istniejący w latach 1963-1986. Przeformowana następnie w 7 Łużycką Brygadę Obrony Wybrzeża.

7 Dywizja Desantowa

Oznaka rozpoznawcza
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1963
Rozformowanie	1986
Nazwa wyróżniająca	Łużycka
Tradycje
Rodowód	23 Dywizja Desantowa
Kontynuacja	7 Łużycka Brygada Obrony Wybrzeża
Organizacja
Numer	JW 3522[1]
Dyslokacja	Gdańsk
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	Wojska desantowe
Podległość	Pomorski Okręg Wojskowy

Pojazdy dywizji podczas forsowania przeszkody wodnej

Dywizja wchodziła w skład Pomorskiego Okręgu Wojskowego. Popularna nazwa stosowana w środkach masowego przekazu to "Niebieskie Berety".

Formowanie i zmiany organizacyjne

Jesienią 1958 roku, wykorzystując ludzi i sprzęt rozformowanych 3 i 5 Brygady Obrony Wybrzeża, utworzono 23 Dywizję Piechoty według etatu nr 2/235-2/249, która przejęła zadania rozwiązanych brygad. W styczniu 1963 roku przeprowadzono jej reorganizację na dywizję desantową. Początkowo planowano, że 23 Dywizja Piechoty zostanie przeformowana na dywizję zmechanizowaną. Z zamiaru tego jednak zrezygnowano, w związku z przyjętą koncepcją utworzenia Frontu Polskiego przewidzianego do działań na kierunku nadmorskim. Dywizja miała być wykorzystana w działaniach bojowych desantu morskiego. 23 Dywizja Desantowa powstała na bazie jednostek 23 Dywizji Piechoty oraz przekazanego z Marynarki Wojennej 3 Pułku Piechoty Morskiej.

Koszary w Gdańsku-Wrzeszczu – miejsce stacjonowania dywizji

W październiku 1963 23 Dywizję Desantową przemianowano na 7 Łużycką Dywizję Desantową. W 1964 r. dywizja otrzymała na wyposażanie pływające transportery TOPAS produkcji czechosłowackiej oraz czołgi pływające PT-76^[2]. W 1971 transportery TOPAS zmodyfikowano montując na nich wieżyczki z 14,5 mm KPWT i 7,62 mm PKT. Dywizja szkoliła się na poligonach: Okonek, Drawsko Pomorskie i Orzysz, a w zakresie działań desantowych na plażach: Ustki, Ognicy i Jelitkowa.

7 Dywizja Desantowa należała do jednostek I rzutu operacyjnego WP utrzymujących pełną gotowość bojową do działań. Sprawdzianem jej możliwości bojowych był udział w licznych ćwiczeniach Układu Warszawskiego, jak: "Odra-Nysa-69", "Braterstwo Broni-70", "Braterstwo Broni-80", "Sojusz-81" i "Sojusz-83".

2 sierpnia 1986 dywizję przemianowano na 7 Łużycką Brygadę Obrony Wybrzeża, przy zachowaniu jej dotychczasowej organizacji (stan osobowy 7 DD był niższy od typowej dywizji – ok. 6000 żołnierzy. W strukturach ZSZ Układu Warszawskiego występowała ona już od lat 60. jako brygada). Dopiero w 1989 r. brygadę przeformowano na strukturę batalionową.

Tradycje dywizji dziedziczy obecnie 7 Pomorska Brygada Obrony Wybrzeża.

TOPAS – podstawowy transporter opancerzony dywizji

PT-76 – podstawowy czołg dywizji

Dywizja w wydarzeniach grudniowych 1970 roku

W godzinach rannych 15 grudnia 1970 roku dowódca POW gen. dyw. Józef Kamiński wprowadził dla oddziałów dywizji stanu podwyższonej gotowości bojowej. O 10.05 wydał rozkaz przegrupowania części oddziałów dywizji ze Słupska w rejon zachodni Gdańsk^[3].

16 grudnia 0.25^[4] szef Sztabu Generalnego gen. dyw. Bolesław Chocha postawił dowódcy dywizji następujące zadanie^[5]:

7 DDes z 16 pułkiem czołgów i 13 p WOWewn we współdziałaniu z 16 DPanc zablokować wyjścia ze Stoczni Północnej i Stoczni Remontowej i dojścia do Gdańska z kierunku Oliwy i rozgłośni PR, wzmocnić ochronę poczty przy ul. Grunwaldzkiej w Gdańsku-Wrzeszczu, ochraniać budynki Politechniki Gdańskiej i Akademii Medycznej. Wydzielić do Grupy Operacyjnej 34 pdes, który rozmieścić w koszarach 35 pdes na terenie Gdańska-Wrzeszcza. Stanowisko dowodzenia rozwinąć w sztabie dywizji w Gdańsku-Wrzeszczu.

Dywizja realizowała przede wszystkim zadania związane z blokadą Stoczni Gdańskiej. Sprowadzały się one do zewnętrznego obsadzenia bram, tak by nie dopuścić do masowego wyjścia znajdujących się na terenie stoczni pracowników. Rola wojska miała być pasywna - blokować, jednak w wypadku gdyby podjęte zostały próby grupowego opuszczenia stoczni, żołnierze mieli prawo użyć broni^[6].

Korpus Desantowy

W końcu lat 60. po wojnie 1967 roku na Bliskim Wschodzie w SZ PRL planowano utworzenie związku taktyczno-operacyjnego będącego odpowiednikiem współczesnych sił szybkiego reagowania.

W ramach ewentualnej wojny UW - NATO planowano dla jednostek SZ PRL użycie do ataku na północną część RFN i Danię, a do tego celu miano utworzyć Korpus Desantowy (wg niektórych danych o numerze taktycznym "14") złożony z 7 ŁDD, 6 PDPD, 15 DZ (stacjonującej pod Olsztynem). Dowódcą miał zostać mianowany gen. Edwin Rozłubirski przychylny temu planowi był Marian Spychalski. rozpoczęto prace koncepcyjne i organizacyjne uwieńczone ćwiczeniami symulującymi współdziałanie nowej struktury. Edwin Rozłubirski postulował utworzenie struktur korpuśnych celem uzyskania faktycznej możliwości dowodzenia, oraz wyszkolenie spadochronowe dla wskazanych przez siebie pododdziałów spoza 6 PDPD. Nie zgadzał się też z pomysłem, aby w poszczególnych fazach operacji bojowej dowodzenia przejmował raz dowódca desantu powietrznego następnie morskiego. Według niemających aprobaty generała pomysłów 15 Dywizja Zmechanizowana miała działać w drugim rzucie, jako wsparcie 7 Łużyckiej Dywizji Desantowej, a w tym celu wcześniej zostać przezbrojona w lżejszy sprzęt pancerny (co akurat wydaje się logiczne i słuszne). Miejscem stacjonowania dowództwa i jego struktur pomocniczych miały być podwarszawskie Babice, gdzie znajdowało się lotnisko. Ostatecznie, pomimo początkowej zgody gen. Jaruzelskiego, utworzenie Korpusu Desantowego nie nastąpiło, a podjęte prace przerwano^[7].

Struktura organizacyjna (1986)

Oznaka	Oddział/pododdział	Miejsce stacjonowania	Uwagi
	Dowództwo 7 Łużyckiej Dywizji Desantowej	Gdańsk	wcześniej dowództwo 23 DD
	4 Pomorski pułk desantowy	Lębork	wcześniej 79 pułk desantowy
	34 Budziszyński pułk desantowy	Słupsk	wcześniej 34 pułk piechoty
	35 Gdański pułk desantowy	Gdańsk	utworzony w wyniku połączenia 76 i 93 pd
	11 batalion czołgów pływających	Słupsk	w latach 70. batalion czołgów średnich
	41 dywizjon artylerii	Gdańsk	dywizjon rakiet taktycznych
	20 dywizjon artylerii rakietowej	Gdańsk
	18 batalion saperów	Lębork	wcześniej 58 bsap
	7 batalion remontowy	Słupsk
	29 bateria artylerii przeciwlotniczej	Gdańsk
	52 kompania rozpoznawcza	Lębork
	7 kompania chemiczna	Słupsk
	23 kompania łączności	Gdańsk
	7 kompania zaopatrzenia	Gdańsk
	23 kompania medyczna	Gdańsk
	33 kompania dowodzenia szefa OPL	Gdańsk
	kompania ochrony i regulacji ruchu	Gdańsk
	pluton dowodzenia szefa artylerii	Gdańsk

Dowódcy dywizji

• gen. bryg. Otton Roczniok (1963) jako dowódca 23 DD
• płk dypl. Henryk Rzepkowski (1963-1968)
• płk dypl. Stanisław Kruczek (1968-1970)
• płk dypl. Tadeusz Urbańczyk (1970-1973)
• gen. bryg. Leszek Kozłowski (1973-1978)
• gen. bryg. Henryk Szafrański (1978-1986)

Przekształcenia

3 i 5 Brygady Obrony Wybrzeża oraz 32 bcz i apanc → 23 Dywizja Piechoty → 23 Dywizja Desantowa → 7 Łużycka Dywizja Desantowa → 7 Łużycka Brygada Obrony Wybrzeża → 1 Gdańska Brygada Obrony Terytorialnej → 1 Gdański batalion obrony terytorialnej → 1 batalion 7 Pomorskiej Brygady Obrony Wybrzeża

Przypisy

1. Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Toruniu
2. Kajetanowicz 2010 ↓, s. 11.
3. Nalepa 1990 ↓, s. 47.
4. Nalepa 1990 ↓, s. 49.
5. Nalepa 1990 ↓, s. 50-51.
6. Nalepa 1990 ↓, s. 52.
7. przypis 6 - M.M.S. "Komandos" 2 / 1998 - wywiad z gen. Rozłubirskim, 11 / 1998 artykuł opisujący historię 7 ŁDD

Bibliografia

• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960 : skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
• Jerzy Kajetanowicz. Polskie wojska pancerne i zmechanizowane w latach 1955-1990. „Poligon”. 3, 2010. Warszawa: Wydawnictwo Magnum-X. ISSN 1895-3344.
• Edward Wejner: Wojsko i politycy bez retuszu. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2006. ISBN 978-83-7441-420-3.
• Edward Jan Nalepa: Wojsko polskie w Grudniu 1970 roku. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1990. ISBN 83-11-07904-8.
• Jan Edward Nalepa: Grudzień 1970 w dokumentach wojskowych. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-022-7.
• Odtajnione dokumenty Grudnia 1970. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 1, 2001. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
• Niebieskie Berety, Żołnierz Polski 1993 nr 9
• Zarys historii niebieskich beretów, Gdańsk 1993

Kontrola autorytatywna (dywizja):

• VIAF: 315198267
• NKC: ko2015863518