Łanięta (gmina)

Łanięta (daw. gmina Mikstal) – gmina wiejska położona w centralnej Polsce, w województwie łódzkim (jego najbardziej wysunięta na północ gmina), w powiecie kutnowskim. Siedziba gminy znajduje się w miejscowości Łanięta. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa płockiego.

Łanięta

gmina wiejska
Herb
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	kutnowski
TERC	1002072
Siedziba	Łanięta
Wójt	Tomasz Szczęsny (od 2018)
Powierzchnia	54,89 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności	2467[1]
• gęstość	44,9 os./km²
Nr kierunkowy	24
Kod pocztowy	99-306
Tablice rejestracyjne	EKU
Adres urzędu: Łanięta 16 99-306 Łanięta
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 13 Liczba miejscowości 23
Położenie na mapie województwa łódzkiego Łanięta
Położenie na mapie Polski Łanięta
52°22′N 19°17′E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Jest członkiem Związku Gmin Regionu Kutnowskiego^[2] oraz Stowarzyszenia Rozwoju Gmin „Centrum”^[3].

Według danych z 31 grudnia 2018 roku zamieszkiwało ją 2459 osób^[4].

Miejsce w województwie (na 177 gmin):

• powierzchnia: 151. miejsce,
• ludność: 174. miejsce^[4].

Gospodarka gminy oparta jest na rolnictwie. Strategia rozwoju gminy ukierunkowana jest na przekształcenie jej w gospodarkę rolniczo-przemysłowo-usługową^[5].

Geografia

Powierzchnia

Według danych z 2007 roku powierzchnia gminy Łanięta wynosiła 54,89 km²^[6]. Stanowi to 6,2% powiatu kutnowskiego i plasuje na 9. miejscu na 11 gmin tego powiatu (mniejsze są tylko gminy Dąbrowice i Kutno). Gmina jest też jedną z najmniejszych w województwie łódzkim, będąc 151. na 177 jednostek administracyjnych tego typu^[4].

W ogólnej strukturze użytkowania terenu dominują użytki rolne obejmujące 5 082 ha, co stanowi 92,8% powierzchni. Niemal wszystkie są wykorzystywane jako grunty orne (4 924 ha). Łąki i pastwiska (145 ha) oraz sady (13 ha) stanowią niewielki udział. Zalesionych jest 354 ha^[5]. Lesistość gminy (6,47%)^[5] jest ponad trzykrotnie niższa od średniej lesistości województwa łódzkiego (21,5%)^[4].

Położenie administracyjne

Historyczne

Gmina Łanięta została wyodrębniona po odzyskaniu niepodległości z dawnej gminy Miksztal, która była jedną z 12 gmin wiejskich powiatu kutnowskiego guberni warszawskiej w Królestwie Polskim^[7]. Na przestrzeni lat funkcjonowała w ramach różnych jednostek podziału administracyjnego:

• W latach 1919–1939 była częścią powiatu kutnowskiego w przedwojennym województwie warszawskim^[8].
• Od kwietnia do września 1939 roku była częścią powiatu kutnowskiego w przedwojennym województwie łódzkim^[8].
• W latach 1939–1945 była częścią powiatu kutnowskiego w rejencji inowrocławskiej, będącej częścią Okręgu Rzeszy Kraj Warty.
• W latach 1945–1954 była częścią powiatu kutnowskiego w ówczesnym województwie łódzkim.
• W latach 1954–1972 gmina Łanięta nie istniała. W jej miejscu istniała gromada Łanięta^[9].
• W latach 1973–1975 była częścią powiatu kutnowskiego w ówczesnym województwie łódzkim^[10].
• W latach 1975–1998 była jedną z 38 gmin ówczesnego województwa płockiego^[5].
• Od 1999 roku jest częścią powiatu kutnowskiego w województwie łódzkim^[5].

Obecne

Gmina Łanięta położona jest w centralnej Polsce i jest najbardziej wysuniętą na północ gminą województwa łódzkiego oraz powiatu kutnowskiego. Od północnego wschodu graniczy z powiatem gostynińskim w województwie mazowieckim, natomiast od północnego zachodu z powiatem włocławskim, będącym częścią województwa kujawsko-pomorskiego^[5].

Gminy, z którymi graniczy to:

• Gostynin
• Kutno
• Lubień Kujawski
• Nowe Ostrowy
• Strzelce^[5]

Położenie matematycznogeograficzne

Współrzędne geograficzne skrajnych punktów gminy^[11]:

• północ: 52°23′38,0″N 19°16′26,0″E w miejscowości Zgoda
• południe: 52°17′01,0″N 19°17′04,0″E w miejscowości Chruścinek
• wschód: 52°21′38,0″N 19°19′43,0″E w miejscowości Juków
• zachód: 52°21′31,0″N 19°12′26,0″E w miejscowości Kąty.

Rozciągłość południkowa: 6′37,0″

Rozciągłość równoleżnikowa: 7′17,0″.

Położenie fizycznogeograficzne

Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski J. Kondrackiego i A. Richlinga zmodyfikowanym w 2018 roku^[12] gmina Łanięta znajduje się we wschodniej części Niżu Środkowoeuropejskiego. W północno-wschodniej części gminy przebiega granica pomiędzy Nizinami Środkowopolskimi a Pojezierzami Południowobałtyckimi. Większość gminy leży na obszarze Wysoczyzny Kłodawskiej, będącej częścią Niziny Południowowielkopolskiej. Północno-wschodnie skrawki leżą natomiast na Pojezierzu Kujawskim, części Pojezierza Wielkopolskiego^[13].

Środowisko naturalne

Gmina charakteryzuje się bardzo dobrymi warunkami glebowo-rolniczymi, dzięki czemu jest to gmina typowo rolnicza. Pod powierzchnią gminy znajduje się wysad soli kamiennej. W 1987 roku podjęto działania zmierzające do otwarcia kopalni, jednak prace przerwano na etapie przygotowań^[5]. W kolejnych latach wysad solny Łanięta uznano za potencjalne miejsce lokalizacji podziemnego składowiska odpadów promieniotwórczych^[14]. Obszar gminy podzielony jest między zlewnię Wisły i zlewnię Bzury działem wodnym II rzędu. W centralnej części gminy, na północ od miejscowości Suchodębie, swoje źródło ma Skrwa Lewa, będąca bezpośrednim dopływem Wisły. Zachodnią część gminy przecina natomiast Lubienka, kończąca swój bieg w Ochni^[5].

Ochrona przyrody

Jedyną formą ochrony przyrody w gminie Łanięta są pomniki przyrody. Na jej obszarze istnieje pięć tworów przyrody prawnie chronionych w ten sposób^[15].

Nazwa pomnika	Rodzaj pomnika	Lokalizacja	Rok ustanowienia	Nr rejestracyjny CRFOP
Jesion wyniosły	Pojedyncze drzewo	W zachodniej części zabytkowego parku w Łaniętach[16]	1976	PL.ZIPOP.1393.PP.1002072.882
Dąb szypułkowy	Pojedyncze drzewo	W centralnej części zabytkowego parku w Łaniętach, obok romantycznego zameczku[16]	1976	PL.ZIPOP.1393.PP.1002072.883
"Nierozłączki" – dwie lipy drobnolistne	Grupa drzew	Na wschodnim poboczu szosy Łanięta-Suchodębie[16]	1977	PL.ZIPOP.1393.PP.1002072.884
Dwa jesiony wyniosłe	Grupa drzew	We wschodniej części zabytkowego parku w Łaniętach[16]	1992	PL.ZIPOP.1393.PP.1002072.885
Dąb szypułkowy	Pojedyncze drzewo	W Łaniętach, przy szosie do Kutna, naprzeciwko wjazdu do zabytkowego parku[16]	1992	PL.ZIPOP.1393.PP.1002072.886

Zabytki

Na obszarze gminy Łanięta znajduje się 12 obiektów wpisanych do rejestru zabytków^[17].

Nazwa	Elementy	Data powstania[18]	Rok wpisania do rejestru zabytków[18]	Współrzędne	Zdjęcie	Numer INSPIRE[18]
Zespół dworski we Franciszkowie	dwór	pocz. XX w.	1980	52°21′15,6″N 19°18′24,2″E		PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_BK.128010
	park	1906 r.	1980	52°21′14,6″N 19°18′25,2″E		PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_ZZ.38902
Zespół dworski w Kątach	dwór
	park	2. poł. XIX w.	1979	52°21′28,2″N 19°13′29,3″E		PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_ZZ.38911
Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP w Łaniętach		1643 r.	1978	52°21′42,8″N 19°16′48,0″E		PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_BK.128039
Dzwonnica w Łaniętach		w latach 1860-1870	1978	52°21′41,9″N 19°16′47,5″E		PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_BL.34856
Cmentarz kościelny w Łaniętach
Zespół dworski w Łaniętach	dwór	XIX w.	1967	52°21′35,3″N 19°16′56,4″E		PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_BK.128663
	zameczek romantyczny	1 poł. XIX w.	1967	52°21′40,0″N 19°16′56,2″E		PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_BK.128048
	park	1 poł. XIX w.	1980	52°21′37,6″N 19°16′56,2″E		PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_ZZ.38924
Zespół dworski w Suchodębiu	dwór	poł. XIX w.	1980	52°20′18,3″N 19°16′55,3″E		PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_BK.132999
	park	nieznana	1980	52°20′21,9″N 19°16′57,1″E		PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_ZZ.40691

Demografia

Dane z 31 grudnia 2014^[19]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	2490	100	1184	47,6	1306	52,4
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	45		21,6		22,6

• Piramida wieku mieszkańców gminy Łanięta w 2014 roku^[1].

Sołectwa

Gmina składa się z trzynastu sołectw. Są to:

Anielin, Budy Nowe, Chrosno, Juków, Kąty, Łanięta, Rajmundów, Suchodębie, Świeciny, Wilkowia, Witoldów, Wola Chruścińska, Zgoda^[11].