Loading AI tools
rodzaj roślin Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zapaliczka (Ferula) – rodzaj roślin z rodziny selerowatych. Obejmuje ponad 200 gatunków[5]. Najwięcej z nich występuje w południowo-zachodniej i centralnej Azji[6], ale przedstawiciele rodzaju rosną na rozległym obszarze od basenu Morza Śródziemnego wraz z północną Afryką i południową Europą, po Chiny[7]. Zasiedlają zwykle obszary suche, miejsca nasłonecznione, zbiorowiska trawiaste i stoki wzgórz. Kwiaty zapylane są głównie przez muchówki[8].
Zapaliczka cuchnąca | |||||
Systematyka[1][2] | |||||
Domena | |||||
---|---|---|---|---|---|
Królestwo | |||||
Podkrólestwo | |||||
Nadgromada | |||||
Gromada | |||||
Podgromada | |||||
Nadklasa | |||||
Klasa | |||||
Nadrząd | |||||
Rząd | |||||
Rodzina | |||||
Rodzaj |
zapaliczka | ||||
Nazwa systematyczna | |||||
Ferula L. Sp. Pl. 246. 1 Mai 1753[3] | |||||
Typ nomenklatoryczny | |||||
F. communis L.[3] | |||||
|
Rośliny te są zasobne w gumy i żywice, dlatego od dawnych czasów wykorzystywane są w ziołolecznictwie, w kadzidłach oraz jako przyprawy[8]. Ze względu na okazałe rozmiary i efektowny wygląd sadzone są jako rośliny ozdobne w ogrodach[9]. Największe znaczenie użytkowe mają: zapaliczka cuchnąca, Ferula foetida i F. narthex używane jako przyprawy (w Afganistanie zwane „pokarmem bogów”), w Iranie popularne jest ich wykorzystanie w medycynie[9]. Zwłaszcza w przeszłości szeroko ceniono ich tzw. „czarne łajno” – gumożywicę pozyskiwaną z grubych korzeni i stosowaną zwłaszcza w przypadku konwulsji[10]. Z zapaliczki galbanowej i F. rubricaulis pozyskuje się galbanum, także stosowane w medycynie. Z F. moschata pozyskuje się żywicę sumbul stosowaną do aromatyzowania pomieszczeń i jako przyprawę. Korzenie F. hermonis po zaparzeniu dają napar zwany „libańską” lub „ziołową viagrą” (kwas ferulowy wraz z pochodnymi mają rozszerzać naczynia krwionośne). Zapaliczka pospolita jest uprawiana głównie jako roślina ozdobna; stanowi motyw zdobniczy w meblarstwie cypryjskim. Jej suchy pęd, po nasadzeniu na jego końcu szyszki sosnowej, wykorzystywany był jako tyrs (laska Dionizosa). Według mitologii greckiej właśnie takiego tyrsu miał użyć Prometeusz do sprowadzenia ognia dla ludzi. Pęd zapaliczki pali się powoli, zachowując tkankę naczyniową[9].
Do tego rodzaju należał też prawdopodobnie mityczny sylfion – roślina współcześnie już nieznana, która stanowiła kluczowy produkt eksportowy Cyrenajki[9], ceniona w starożytności na równi z cennymi kruszcami, używana jako panaceum i środek wczesnoporonny[11].
Rodzaj z podplemienia Ferulinae w obrębie plemienia Scandiceae w podrodzinie Apioideae z rodziny selerowatych Apiaceae[4].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.