Wola Wyżna

Wola Wyżna – osada w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Jaśliska^[2][4].

Wola Wyżna

osada
Budynek dawnego PGR-u
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	krośnieński
Gmina	Jaśliska
Liczba ludności (2018)	13[1]
Strefa numeracyjna	13
Tablice rejestracyjne	RKR
SIMC	0350622[2]
Położenie na mapie gminy Jaśliska Wola Wyżna
Położenie na mapie Polski Wola Wyżna
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Wola Wyżna
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego Wola Wyżna
49°23′35″N 21°52′20″E[3]

Miejscowość leży w dolinie Jasiołki, powyżej Woli Niżnej, a poniżej Rudawki Jaśliskiej.

Historia

Wieś powstała w 1537 r. poprzez wyodrębnienie górnej części istniejącej wcześniej wsi Wola Jaśliska. Nową wieś lokowano na prawie wołoskim i nazwano Wolą Wyżną lub Węgierką (Węgierka to do dziś nazwa potoku, mającego źródło w masywie pobliskiego Kamienia, lewobrzeżnego dopływu Jasiołki). To co pozostało po dawnej Woli Jaśliskiej nazwano Wolą Niżną. Położona w ziemi sanockiej województwa ruskiego^[5]. Wola Wyżna (podobnie jak Niżna) należała do klucza jaśliskiego biskupów przemyskich, a jej pierwszym sołtysem - za zezwoleniem ówczesnego biskupa Piotra Gamrata - został niejaki Iwaśko Wołoch. Przywilej lokacyjny dla wsi został potwierdzony w 1642 r. na osobistą prośbę Stefana Wolańskiego.

Wola Wyżna na mapie Wojskowego Instytutu Geograficznego w skali 1:100 000 z 1938 roku

W 1881 roku zbudowano we wsi drewnianą, orientowaną cerkiew w typie łemkowskim, pod wezwaniem św. Dymitra Męczennika. W roku 1898 wieś liczyła 52 domy oraz 307 mieszkańców (prawie wyłącznie grekokatolików), a jej powierzchnia wynosiła 9,13 km². Do 1914 r. należała do starostwa sanockiego, powiat sądowy Rymanów.

Po II wojnie światowej wszystkich mieszkańców wysiedlono w ramach Akcji „Wisła”. Cześć opuszczonych gospodarstw zajęli Polacy z okolicznych wsi. W latach 60. XX w. we wsi utworzono PGR, obecnie już niefunkcjonujące. Zostało po nim niewielkie osiedle, zamieszkiwane obecnie przez ok. 25 osób. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

W dolnej części dawnej wsi znajduje się leśniczówka Rudawka. Ok. 1,1 km. na północ od dawnego PGR-u, po wschodniej stronie drogi, za Jasiołką, u podnóża góry Debrz (609 m n.p.m.) zachowały się fundamenty wspomnianej wyżej cerkwi (rozebranej w 1964 r.), resztki cmentarza w postaci nielicznych cmentarnych nagrobków z najstarszym, pochodzącym z 1882 roku oraz otaczającego je kiedyś muru. Przy drodze kamienny krzyż z rzeźbą Chrystusa, wykonany przez nieznanego kamieniarza.

Przypisy

1. Strona gminy. Stan ludności w dn. 05.02.2018
2. GUS. Wyszukiwarka TERYT
3. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 150356
4. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
5. Tomasz Figlus, Villae iuris valachici. Z problematyki rozwoju osadnictwa wołoskiego w Polsce na przykładzie ziemi sanockiej, w: Studia z Geografii Politycznej i Historycznej tom 5 (2016), s. 31.

Bibliografia

• Beskid Niski. Mapa turystyczna 1:50 000, wyd. Compass, Kraków 2004, ISBN 83-89165-54-6;
• Krukar Wojciech, Kryciński Stanisław, Luboński Paweł, Olszański Tadeusz A. i in.: Beskid Niski. Przewodnik, wyd. II poprawione i aktualizowane, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”. Pruszków 2002, ISBN 83-85557-98-9;

Linki zewnętrzne

• Wola Wyżna (112), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 813.