Wodnik białobrewy

Wodnik białobrewy (Hypotaenidia philippensis) – gatunek ptaka z rodziny chruścieli (Rallidae), zamieszkujący wschodnią Indonezję po Moluki i Filipiny oraz wschodnią Australię, Nową Zelandię i wiele wysp zachodniego i środkowego Pacyfiku. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Wodnik białobrewy

Hypotaenidia philippensis
(Linnaeus, 1766)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	żurawiowe
Rodzina	chruściele
Podrodzina	wodniki
Rodzaj	Hypotaenidia
Gatunek	wodnik białobrewy
Synonimy
Rallus philippensis Linnaeus, 1766 Gallirallus philippensis (Linnaeus, 1766)
Podgatunki
zobacz opis w tekście
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1]
najmniejszej troski

Taksonomia

Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego gatunek ten opisał Karol Linneusz w 12. edycji Systema Naturae (1766). Nowemu gatunkowi nadał nazwę Rallus philippensis^[2]. Obecnie (2022) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza wodnika białobrewego w rodzaju Hypotaenidia^[3]; niektórzy autorzy umieszczają go w Rallus lub Gallirallus^[4][5][6]. IOC wyróżnia 20 podgatunków^[3], niektórzy autorzy wyróżniają ich do 26. Niekiedy za podgatunek wodnika białobrewego uznawany jest wodnik chathamski (H. dieffenbachii)^[4]. Okaz, który stanowił holotyp wymarłego, hipotetycznego gatunku znanego jako Gallirallus sharpei, prawdopodobnie reprezentował odmianę barwną wodnika białobrewego, co potwierdziło badanie genetyczne z 2008 (wyników nie opublikowano)^[7].

Podgatunki i zasięg występowania

IOC wyróżnia następujące podgatunki^[3]:

• H. p. andrewsi (Mathews, 1911) – Wyspy Kokosowe^[4]
• H. p. xerophila van Bemmel & Hoogerwerf, 1940 – Gunungapi (północno-centralne Małe Wyspy Sundajskie)^[4]
• H. p. wilkinsoni (Mathews, 1911) – Flores (Małe Wyspy Sundajskie)^[4]
• H. p. philippensis (Linnaeus, 1766) – wodnik białobrewy^[8] – Filipiny, Celebes na wschód po Buru, Sumba (reprezentowany tam podgatunek niejasny), Alor, Sawu, Roti i Timor; niedawno stwierdzony na Borneo (zachodni Sabah, Borneo Zachodnie)^[4]
• H. p. pelewensis Mayr, 1933 – Palau (zachodnie Wyspy Karolińskie)^[3]
• H. p. anachoretae (Mayr, 1949) – północno-zachodni Archipelag Bismarcka, wyspy Ninigo, Kaniet i Hermit^[4]
• H. p. admiralitatis Stresemann, 1929 – Wyspy Admiralicji^[4]
• H. p. praedo (Mayr, 1949) – Skokie (północno-zachodnie okolice Manus, Wyspy Admiralicji)^[3]
• H. p. lesouefi (Mathews, 1911) – Nowy Hanower, Nowa Irlandia (prawdopodobnie), Tabar, Tanga (Archipelag Bismarcka)^[4]
• H. p. meyeri Hartert, 1930 – Nowa Brytania, Witu (Archipelag Bismarcka)^[4]
• H. p. christophori (Mayr, 1938) – Wyspy Salomona^[4]
• H. p. sethsmithi (Mathews, 1911) – Vanuatu, Fidżi^[4]
• H. p. swindellsi (Mathews, 1911) – Nowa Kaledonia, Wyspy Lojalności^[4]
• H. p. goodsoni (Mathews, 1911) – Samoa, Niue^[4]
• H. p. ecaudata (Miller, JF, 1783) – Tonga^[4]
• H. p. assimilis (Gray, GR, 1843) – Nowa Zelandia, w tym Wyspa Stewart^[4]
• †H. p. macquariensis (Hutton, FW, 1879) – wodnik południowy^[8] – Macquarie^[4]
• H. p. lacustris (Mayr, 1938) – północno-zachodnia, północno-wschodnia, wschodnia i centralna Nowa Gwinea, Long Island^[3]
• H. p. tounelieri (Schodde & Naurois, 1982) – Wyspy Morza Koralowego i Wielkiej Rafy Koralowej na wschód po okolice Surprise Island (na północ od Nowej Kaledonii)^[4]
• H. p. mellori (Mathews, 1912) – zachodnia i południowa Nowa Gwinea, Australia, wyspa Norfolk^[3]

Morfologia

Długość ciała: 25–33 cm; masa ciała 126–234 g u samców, 115–265 g u samic^[4]. Średniej wielkości chruściel, o długim, mocnym dziobie i długich, jasnoczerwonawych lub żółtych nogach z długimi palcami. Grzbiet jest barwy brązowawej, z rysunkiem z ciemnych pasków i białych plam. Nad okiem ciągnie się biały pas. Szara spodnia strona szyi odcina się od czarno-biało poprzecznie prążkowanej piersi i brzucha. Przez pierś biegnie poprzeczny, szeroki, czerwonawo-brązowawy pas. Ma zaokrąglone skrzydła. Młode ptaki są ciemniejsze i na stronie grzbietowej nie są biało nakrapiane.

Ekologia i zachowanie

Środowiskiem życia tych ptaków jest gęsta roślinność na obrzeżach różnych zbiorników lub upraw. Spotykane są także w okolicach zbiorników pochodzenia antropogenicznego, jak osadniki, i rowów odpływowych. Pożywieniem tych ptaków są skorupiaki, mięczaki, owady, płazy^[9], pajęczaki, jaja żółwi i ptaków, małe ryby^[4], padlina, nasiona i odpadki^[9]. Żerują zazwyczaj wcześnie rano i wieczorem. Zwykle obserwowane są pojedynczo lub w parach^[9].

Lęgi

Jaja z kolekcji muzealnej

Okres lęgowy różni się w zależności od miejsca występowania^[4]. Gniazdo umieszczone jest w wysokich trawach lub w szuwarach, jego budulec stanowią trawy. Zniesienie liczy 5–8 jaj. Obydwa ptaki z pary wysiadują je przez około 19 dni. Młode w dobę od wyklucia opuszczają gniazdo. Następnie nadzorowane są przez rodziców, żerują same lub otrzymują pokarm od matki^[9].

Status

IUCN uznaje wodnika białobrewego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2022). Globalny trend liczebności oceniany jest jako stabilny, choć u niektórych populacji nie jest on znany^[1].

Podgatunek H. p. macquariensis wymarł pod koniec XIX wieku^[7]. Za jego wymarcie odpowiadają wprowadzone na wyspę koty, szczury i weki (Gallirallus australis), zjadające jaja i pisklęta tych ptaków. Wymarcie wodników południowych przyśpieszyło niszczenie środowiska przez również wprowadzone na wyspę króliki^[10].

Przypisy

1. Hypotaenidia philippensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
2. Karol Linneusz: Systema Naturae. Wyd. 12. T. 1 cz. 1. 1766, s. 263.
3. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-05]. (ang.).
4. Taylor, B. & Motis, A.: Buff-banded Rail (Hypotaenidia philippensis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].
5. B. Taylor & A. Motis: Buff-banded Rail (Gallirallus philippensis), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-01-05]. (ang.).
6. Gallirallus philippensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-02-18] (ang.).
7. Buff-banded Rail Hypotaenidia philippensis. BirdLife International. [dostęp 2023-01-05].
8. P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Rafinesque, 1815 – chruściele – Rails and Coots (wersja: 2022-08-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-01-05].
9. BirdLife Australia: Buff-banded Rail. Basic information. Birds in Backyards. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-07)].
10. Julian P. Hume: Extinct Birds. Bloomsbury Publishing, 2017, s. 102. ISBN 978-1-4729-3745-2.

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

Identyfikatory zewnętrzne (takson):

• GBIF: 2474550
• identyfikator iNaturalist: 401
• ITIS: 560157
• NCBI: 54499
• identyfikator taksonu Fossilworks: 368195
• CoL: 6K9FN