Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Historia wykorzystania talii tarota w ezoteryce – obejmuje dzieje wykorzystania talii tarota do wróżenia i medytacji.
Talia tarota powstała w północnych Włoszech w XV w. poprzez dodanie do zwykłej talii włoskiej dam, dodatkowego koloru, który zaczął pełnić rolę permanentnego koloru atutowego, oraz dodatkowej, specjalnej karty głupca o odrębnej mechanice[1]. Kolor atutowy był złożony z 21 kart ponumerowanych od 1 do 21[1]. Łącznie nowa talia liczyła 78 kart. Przez około 300 lat tarot był wykorzystywany wyłącznie do specjalnego rodzaju gry w karty[1]. W XVIII w. zaczęto wróżyć z kart tarota[1].
Okultystyczne zastosowanie tarota pochodzi z Francji[1]. Ezoterycy, najpierw francuscy, a potem też z innych krajów dokonali reinterpretacji kart tarota. Nadali im mistyczne, alegoryczne znaczenie. Atuty zostały zreinterpretowane jako Wielkie Arkana, a karty w pozostałych kolorach jako Małe Arkana. Kartę głupca zaliczono do tych pierwszych.
Najstarsze zachowane talie tarota, służącego wówczas do gry zwanej trionfi (lub triumphi), pochodzą z około 1450 roku.
Najbardziej znane XV-wieczne talie tarota:
W XVII wieku uległa ustaleniu liczba kart w talii: 21 atutów, 56 kart w pozostałych kolorach plus karta głupca.
Jedną z najbardziej popularnych talii jest tak zwany tarot marsylski (fr. Tarot de Marseille). Uznaje się, że powstał on w latach 1643–1664. Z tarota marsylskiego wywodzi się większość późniejszych talii tarotów. Jego twórcą był paryski producent kart do gry, Jacques Viéville. Tarot marsylski znany nam współcześnie, różni się od oryginalnego tarota Viéville’a ilustracjami niektórych Arkanów Wielkich.
W XVIII wieku zaczęto rozróżniać karty tarota, przeznaczone do wróżenia, od kart taroka do gry hazardowej, ozdabiając te drugie wizerunkami zwierząt, często fantastycznych[4]. Warto przy tym zaznaczyć, że wizerunki zwierząt pojawiały się już wcześniej, chociażby na popularnych w XIV/XV-wiecznych Niemczech „kartach myśliwskich”[3].
W XVIII poszukiwano również związków tarota z kabałą. Poszczególnym kartom przypisano litery alfabetu hebrajskiego.
W XVIII wieku zrodziła się także teoria, według której tarot miał być w rzeczywistości starożytną Księgą Thotha, uratowaną z pożarów, które nawiedzały biblioteki starożytnego Egiptu. Według legend, Księga Thotha zawierała wiedzę tajemną daną człowiekowi przez boga Thotha. Autorem teorii, twierdzącej, że to tarot jest tą księgą, był francuski pisarz, badacz amator i wolnomularz, Antoine Court de Gébelin (ur. 1719/1728, zm. 1784). Opublikował ją w tomie „Du Jeu des Tarots” swojego dzieła zatytułowanego Le monde primitif, analysé et comparé avec le monde moderne (Świat prymitywny, analiza i porównanie ze światem współczesnym, wyd. 1774-1784)[5]. Twierdził, że nazwa tarot pochodzi od staroegipskiego słowa tar oznaczającego drogę oraz od sufiksu ro, ros lub rog oznaczającego „król” lub „królewski”[5][6]. Stąd też słowo tarot miało oznaczać „królewską drogę” życia[6], drogę do doskonałości i mądrości. Na Arkanach Większych tarota marsylskiego miały znajdować się egipskie hieroglify opisujące właśnie wędrówkę Thotha w zaświaty[5]. Przewodnikiem człowieka po tej drodze miała być karta Głupiec – „Przewodnik Zmarłych”[5]. Zdaniem de Gébelina, oryginalne wizerunki arkanów uległy przez wieki przekłamaniom a ich numeracja została zmieniona[5].
De Gébelin nie podparł swojej teorii żadnymi naukowymi dowodami[5]. W rzeczywistości dopiero w 1822 roku francuski naukowiec, Jean-François Champollion, zdołał odczytać egipskie pismo hieroglificzne i udowodnić, że hieroglify opierały się na zasadzie fonetyczności zapisu. Tym samym oczywista stała się nieprawdziwość teorii Gébelina.
Pomysł Gébelina wykorzystał Jean Alliette (1738-1791) – żyjący w Paryżu perukarz, fryzjer, nauczyciel algebry a wreszcie popularny na dworze królewskim kartomanta[7]. Przybrawszy pseudonim Etteilla opublikował on w latach 1783–1785 książki, w których twierdził, że jest jedynym żyjącym człowiekiem, który wie jak wyglądały wizerunki kart Księgi Thotha[7]. Dysponując wiedzą z zakresu numerologii, mistyki liczb, astrologii i symboliki wolnomularskiej, zaprojektował własną talię tarota (tarot Etteilli) tworzącą zupełnie nowy system ikonograficzny i magiczny[7]. Alliette utrzymywał przy tym oczywiście, że była to talia oparta na hieroglifach staroegipskiej Księgi Thotha[7]. Tarot Etteilli był pierwszą[potrzebny przypis] talią przeznaczona specjalnie do wykorzystania w sztuce wróżbiartwa. Etteilla nie pozwolił nigdy na skopiowanie tej talii – w swojej książce Les tarots ou manière de se recréer avec le jeu de cartes nommées tarots opublikował wizerunki jedynie czterech kart: Sprawiedliwości, Mocy, Umiarkowania i Roztropności (personifikacje cnót kardynalnych)[7]. Po jego śmierci w paryskich sklepach pojawiła się talia, którą uznano za tarot Etteilli[7]. Do czasów obecnych namnożyły się jej rozmaite wersje. Oryginalnej talii tarota Etteilli nigdy nie odnaleziono i nie wiadomo jak wyglądała[7].
W drugiej połowie XIX wieku w Wielkiej Brytanii powstało stowarzyszenie Hermetyczny Zakon Złotego Brzasku (Hermetic Order of the Golden Dawn), posługujące się systemem wiedzy ezoterycznej, będącej swoistą syntezą Kabały, tarota i astrologii. Częścią systemu medytacyjnego związanego z kabalistycznym Drzewem Życia była kontemplacja kart tarota, jako najwyższy, najdoskonalszy rodzaj poznania. Tarot Złotego Brzasku (Tarot Złotego Świtu) autorstwa Roberta Wanga i Israela Regardie jest jedną z bardziej znanych talii.
Najsilniejszy wpływ na dzisiejszą strukturę i interpretację tarota miała grupa francuskich i angielskich okultystów na przełomie XIX i XX wieku. Ich studia oparły się na systemie ezoterycznym kabały. Większa część talii opracowanych w XX wieku bazuje na pojęciach kabalistycznych w strukturze, symbolice i interpretacji. Czołowymi i typowymi przykładami są talie: Rider-Waite Tarot Artura Edwarda Waite z ilustracjami wykonanymi przez Pamelę Colman Smith oraz Thoth Tarot Aleistera Crowleya, do którego ilustracje wykonała Frieda Harris. A.E. Waite opublikował swoją talię w 1910 roku nakładem spółki wydawniczej Rider and Company załączając do niej małą książeczkę zatytułowaną Klucz do Tarota (The Key to the Tarot). Wizerunki tarota Thotha Aleistera Crowleya ilustrowały natomiast wydaną przez niego w 1944 roku Księgę Thotha (The Book of Thoth)[8] – same karty doczekały się wydania dopiero w roku 1969 nakładem Ordo Templi Orientis. Tarot Crowleya wyróżniał się nieortodoksyjnością, bogactwem kolorów oraz wyraźnie seksualną symboliką[8]. Obie talie – Waite’a i Crowleya – powstały z myślą o stworzeniu nowego kanonu, i obie zyskały sobie powszechne uznanie[9]. Twórcy obu talii czerpali w pewnym stopniu z nauk Hermetycznego Zakonu Złotego Brzasku.
W XX wieku po karty tarota sięgnęli psychologowie analityczni ze szkoły Carla Gustava Junga. Najpopularniejszym z opracowań jest książka Jung and tarot (wydana w 1980 roku), autorstwa Sallie Nichols, która opisała symbolikę i archetypy zawarte jej zdaniem w kartach tarota w oparciu o założenia psychologii głębi.
Obecnie tarot nie ewoluuje w formie, lecz funkcji i zastosowaniu. We wspomnianej wyżej talii Ridera-Waite’a dokonano zamiany miejscami karty Sprawiedliwość i karty Moc, które wcześniej miały odpowiednio numery VIII i XI. Aleister Crowley w swoim Tarocie Thotha dokonał ponownej zamiany miejscami tych dwóch arkanów, powracając do numeracji kart występującej w Tarocie marsylskim Jeana Nobleta.
Współcześnie powstaje wiele różnego rodzaju talii tarota, które zazwyczaj nie różnią się zasadniczą budową Arkanów Wielkich i Małych. Różnią się natomiast techniką wykonania, ekspresją i indywidualną interpretacją twórcy, zawartością symboli lub też bywają próbą syntezy różnych tradycji ezoterycznych. Przykładem niestandardowej talii współczesnej może być Enochian Tarot autorstwa Betty i Geralda Schuelerów, opierający się na enochiańskim systemie magicznym[10]. Wielkie Arkana składają się w niej z 30 kart.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.